Empati Yapma Becerisine Yönelik Tartışma

Son yıllarda alan yazında empati ile sanal zorbalık davranışlarında bulunma arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmalar (Ang ve Goh, 2010; Brewer ve Kerslake, 2015; Del Rey ve diğerleri, 2016; Doane, Pearson ve Kelley, 2014; Schultze- Krumbholz ve Scheithauer, 2009; Steffgen, König, Pfetsch ve Melzer, 2011; Topçu ve Erdur-Baker, 2012; Zych, Baldry, Farrington ve Llorent, 2018) olmaktadır. Bu çalışmalarda sanal zorbalık davranışının meydana gelmesinde bireylerde empatinin geliştirilmesinin önemine dikkat çekilmiştir (Ang ve Goh, 2010; Casas, Del Rey ve Ortega-Ruiz, 2013; Renati, Berrone ve Zanetti, 2012; Schultze-Krumbholz ve

125

Scheithauer, 2009; Steffgen ve diğerleri, 2011; Topcu ve Erdur-Baker, 2012). Galinsky, Ku ve Wang (2005) sanal zorbalık davranışların azaltılmasında empatinin önemini yaptığı çalışma ile doğrulamıştır. Alan yazında yer alan çalışmalar incelendiğinde Doane ve diğerleri (2014) sanal mağdurlara karşı düşük empatiye sahip bireylerin sanal zorbalık davranışında bulunma konusunda daha yüksek bir eğilim sergilediklerini bulmuştur. Schultze-Krumbholz ve Scheithauer (2009) daha önce sanal zorbalık yapan veya sanal zorbalığa maruz kalan bireylerin daha düşük seviyede empati sahibi olduklarını belirlemiştir. Steffgen ve diğerleri (2011) sanal zorbalık yapan bireyleri, sanal zorbalığa maruz kalan ve sanal zorbalığa maruz kalmayan bireylere göre daha düşük seviyede empati sergilediklerini bulmuştur. Brewer ve Kerslake (2015) empati düzeyi azaldıkça sanal zorbalık davranışında bulunma olasılığının arttığını bulmuştur. Ang ve Goh (2010) düşük empati düzeyine sahip öğrencilerin daha yüksek oranda sanal zorbalık davranışında bulunduklarını belirlemiştir. Benzer şekilde alan yazındaki pek çok çalışmada (Del Rey ve diğerleri, 2016; Festl ve Quandt, 2016; Fousiani, Dimitropoulou, Michaelides ve Van Petegem, 2016; Garaigordobil, 2017; Garaigordobil, Machimbarrena ve Maganto, 2016) sanal zorbalık davranışında bulunma ile düşük empati düzeyi arasında anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Bu sonuçlar, empatinin sanal zorbalık davranışında bulunma konusunda önemli bir rolünün olduğu (Zych ve diğerleri, 2018) ve dolayısıyla sanal zorbalık davranışlarının önlenmesi adına bireylerde empati kurma beceri düzeyinin artırılmasının gerekliliğini göstermektedir.

Slonje ve Smith (2008) empati kurmanın önemine dikkat çekerek sanal zorbalığa maruz kalan birini gören insanların mağdurun yaşadıklarını görmesi, onu anlaması ve kendini onun yerine koyması bu olumsuz davranışların önlenmesi fırsatını doğurduğunu belirtmektedir. Bu araştırmada örnek olay temelli sanal zorbalık ile ilgili kısa filmlerinin öğrencilerin empati yapma becerilerini olumlu yönde etkilediği öğrencilerin empati yapma becerilerini artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Benzer şekilde alan yazındaki araştırmalarda örnek olay temelli sanal zorbalık videolar öğrencilere, sanal mağdurların hislerini ve yaşadıkları anlama ve analiz etme, sanal zorbaların sanal zorbalık davranışında bulunma sebeplerini anlama ve bu tür davranışlardan kaçınmaları konusunda bilgi ve becerisi kazandırdığı sonucuna ulaşılmıştır (Akbulut, 2014; Brewer ve Kerslake, 2015; Del Rey ve diğerleri, 2016; Lee ve Shin, 2017; Slonje ve Smith, 2008; Zych ve diğerleri, 2018). Bu sonuçlar empati becerisi

126

geliştirmenin sanal zorbalık davranışını azaltmada önemli bir unsur olduğunu doğrular niteliktedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus sanal zorbalığa karşı verilecek empati eğitimlerinin içeriği, tasarımı ve sunumu konusudur. Brewer ve Kerslake (2015) sanal zorbalık müdahale programlarının tasarımı; psikolojik boyutu ön plana çıkaracak ve empati becerisi içeren içerikleri barındıracak şekilde hazırlanmasının özellikle sanal zorbalar için daha etkili olacağını ifade etmektedir. Lee ve Shin (2017) empatinin karşıdaki insanının duygularını ve sosyal davranışlarını anlama konusunda ilgili olduğunu ve sanal zorbaların eğlenme gibi amaçlar için bu davranışları yaptıkları sonucundan yola çıkarak verilecek empati eğitimi ile sanal zorbalara mağdurların olay sonucunda neler yaşadıklarını göstermenin sanal zorbalık davranışının azalmasında olumlu etkilerinin olacağına dikkati çekmektedir. Söz konusu araştırmalar örnek olaylardan yola çıkarak bireyleri etkileyebilecek görsel ve işitsel materyallerin hazırlanması gerektiğine vurgu yapmaktadır. Görsel ve işitsel materyaller olarak eğitsel videolar öğrencilere empati kurma becerisi kazandırmada etkili yöntemlerden bir tanesidir. Del Rey ve diğerleri (2016) empati programlarına örnek olarak yaşanılan örnek olayların sunulması ve gerçek veya kurgusal sanal zorbalık filmlerinin hazırlanmasının faydalı olacağını vurgulamaktadır. Akbulut (2014) eğitsel videoların gerçek hikayeler ve durumlar içeren örnek olay temelli olması, öğrenenin konuya ilgisinin artmasını, karakterlere ve olaylara karşı empati kurmasını kolaylaştırdığını belirterek sanal zorbalık ile ilgili yapılacak önleme programlarında örnek olay temelli eğitsel videoların önemine dikkat çekmektedir.

Görsel ve işitsel materyallerin hazırlanmasının yanında bu materyallerin bir öğrenme kuramı veya tekniği temelinde sunulması konusu gözden kaçırılmamalıdır. Özellikle hedef kitlenin yaş ve kuşak olarak dijital yerliler olarak tanımlanması (Prensky, 2001), dijital yerlilerin teknoloji ile doğup, büyümesi ve yaşaması (Prensky, 2004), çocukların teknolojiye, görsel ve işitsel materyallere yatkın olması, filmlerin duyuşsal olarak öğrencileri etkileyebilmesi hususlarının empati becerisini artırmada etkili olduğu düşünülmektedir. Öğretim aktiviteleri içerisinde eğitsel videolar bilginin sunulmasında, düşüncelerin iletilmesinde ve fikirlerin paylaşılmasında etkili araçlar olduğu (Akbulut, 2014; Shukla-Mehta, Miller ve Callahan, 2010) görüşünden hareketle örnek olay temelli eğitsel videoların bir öğrenme kuramı veya öğretim yöntemi temel alınarak sunulması konunun daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır.

127

Doane, Kelley ve Pearson (2016) sebepli eylemler kuramı rehberliğinde verilen video tabanlı sanal zorbalık müdahale eğitimin öğrencilerin sanal zorbalık düzeylerinde azalma meydana geldiği sonucuna ulaşılması bu görüşleri desteklemektedir. Nitekim bu araştırmada örnek olaylardan yola çıkarak hazırlanan sanal zorbalık ile ilgili kısa filmlerin bilişsel çıraklık yöntemi verilmesi öğrencilerin empati kurma becerilerinin gelişmesinde faydalı olduğu sonucuna ulaşılması alan yazında belirtilen empati eğitimlerinin faydalı olacağı düşüncesini doğrulamıştır. Sonuç olarak sanal zorbalık ile ilgili hazırlanacak görsel ve işitsel materyaller, programlar veya eğitimler bir öğrenme kuramı veya yöntemi çerçevesinde hazırlanmalı ve öğrencilerin bilişsel, duyuşsal hedef alanlarına hitap etmelidir.