Elektronik Ticaretten Elde Edilen Gelirin Niteliği

Elektronik ortamda gerçekleĢtirilen ticari veya mesleki faaliyetlerin vergilendirilmesi ile ilgili bir diğer sorun da elde edilen kazancın türünün belirlenmesidir. Gelirin unsurları Gelir Vergisi Kanunu‟nun 2. maddesinde: “ticarî kazançlar, ziraî kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları, diğer kazanç ve iratlar” olarak sayılmıĢtır. Elde edilen gelir bu yedi gelir unsurundan hangisinin tanımına giriyorsa o Ģekilde vergilendirilecek olup, Ģayet bu unsurlardan hiçbirinin kapsamına girmiyorsa vergilendirilmeyecektir. Bu kazanç ve iratlardan elde edilen gelirlerin vergilendirilmesinde vergi oranları, istisna tutarları ve muâfiyet Ģartları gibi birçok farklılıklar bulunmaktadır. Bu nedenle öncelikle elektronik ticaretten elde edilen gelirin türünün belirlenmesi gerekmektedir.

OECD Model AnlaĢması‟nın ticari kazançlara iliĢkin 7. maddesinin 7.

fıkrasında açıklandığı üzere, diğer gelir unsurlarına iliĢkin anlaĢma hükümleri ticari kazançlara iliĢkin anlaĢma hükümlerine göre önceliklidir. Bu sebeple ticari kazançlar, faizler, temettüler, gayri maddi hak bedelleri, gayrimenkul sermaye iratları, sanatçı ve sporcuların gelirleri, serbest meslek kazançları, uluslararası trafikte gemi ve hava taĢıtı iĢletilmesinden elde edilen gelirler ve diğer gelirler bakımından farklı düzenlemeler içermektedir. Bir gelir unsurunun niteliğinin belirlenmesi bir anlaĢma hükmünün uygulanabilmesi bakımından ön koĢul olarak kabul edilmektedir. Aynı gelir unsurunun kaynak ve ikamet ülkelerinde farklı Ģekilde nitelendirilmesi çifte vergilendirmeye yol açabilir (Akçaoğlu, 2011: 109).

Türkiye‟nin de taraf olduğu OECD Model AnlaĢmasının 12. maddesine göre, kazancın ticari kazanç ya da gayri maddi hak bedeli olarak kabul edilmesinin sonuçları vergilendirme açısından farklık gösterecektir. Ticari kazançlar iĢ yeri

69

vasıtasıyla elde edilirse kaynak ülkesi tarafından vergilendirilmektedir. Gayri maddi hak bedellerinde ise, vergileme yetkisi ikâmet ülkesine bırakılmakla birlikte, Türkiye‟nin de taraf olduğu anlaĢmalarda vergileme hakkı kaynak ve ikamet ülkesi arasında paylaĢtırılmaktadır. Buna göre, Türkiye ile Çifte Vergilemeyi Önleme AnlaĢması yürürlükte bulunan bir ülke mukiminin ülkemizde elde ettiği gayri maddi hak bedelleri Türkiye tarafından belli bir oranı (%10) aĢmamak koĢuluyla vergilendirilebilmektedir (Zerenler, 2013: 321).

Yukarıda elde edilen gelirin türü ve ne Ģekilde vergilendirileceğine yönelik belirsizlikler model vergi anlaĢmasının 12. maddesinde giderilmeye çalıĢılmıĢ ve hangi dijital ürünlerin ticari kazanç, hangilerinin ise gayri maddi hak bedeli olarak kabul edileceği söz konusu maddede sayılmıĢtır. Buna göre, ticari kazanç olarak kabul edilen dijital ürünler Ģunlardır (Karabulut, 2009: 113-115):

- Dijital Ürünlerin Ġndirilmesi: Ġnternet sitesinden yazılım, müzik, video, kitap gibi dijital ürün indirildiğinde elde edilen kazanç ticari kazanç olarak kabul edilir. Bu durumda müĢteriler dijital ürünlerin bir kopyasını da çıkarma hakkına sahip olmaktadırlar.

- Dijital Ürünlerin Güncellenmesi ve Eklemeler Yapılması: Ġnternetten yapılan yazılım güncellemeleri ve eklentiler kurulması, yazılım indirilmesi ile aynı kategoride kabul edilmektedir. Bu güncelleme faaliyetlerinden sağlanan kazançlar da ticari kazanç kapsamındadır (vergileme ile ilgili birçok dijital kitap internette satılmakta ve belirli aralıklarla bu tür güncelleme iĢlemlerine tabi tutulmaktadır).

- Dijital Ürünlerin Kullanımı: Dijital ürünlerin geçici kullanımından elde edilen gelirin ticari kazanç sayılması, gayri maddi hak bedeli olarak değerlendirilmemesi gerekmektedir. Geçici kullanımdan maksat dijital ürünün faydalı ömründen daha kısa bir süre kullanılmasıdır.

- Tek Kullanımlık Yazılım Ġndirilmesi: Tek bir kullanım için internetten indirilen yazılımlardan elde edilen kazanç ticari kazanç olarak değerlendirilir.

70

- Web Sitesi Konuk Eden Firmalar: Bir firmaya ait bilgisayar üzerindeki web sitesine ait program ve veri kaynaklarının depolanması, bu programlara dıĢarıdan eriĢim Ģeklinde kullanıcıların kontrol etmeleri karĢılığında elde edilen kazanç ticari kazançtır. Ayrıca canlı bağlantılı web sitelerine yapılan üyelik baĢvurularından elde edilen kazançlar da aynı Ģekilde kabul edilmelidir.

- Hosting Uygulamaları: Bilindiği üzere host, bilgilerin toplanıp depolandığı ve internete bağlı bulunan bir bilgisayardır. Hosting ise, üçüncü bir kiĢi ya da firma için istenilen bilgileri depo etme ve gerektiği zaman bu bilgileri sahibi bulunan kiĢilere ücret veya çeĢitli anlaĢmalar mukabilinde sunma iĢlemi olarak tanımlanmaktadır. Ġnternet üzerinden üçüncü kiĢilere ya da kurumlara ait bilgilerin ücret karĢılığında depolanmasını ve istenildiği anda bu bilgilere bilgisayarlar aracılığıyla ulaĢılmasını sağlayan firmaların, bu tür faaliyetlerden elde ettikleri gelirler ticari kazanç olarak kabul edilmiĢtir.

- Teknik Destek: Bu tür hizmetler içerisinde çeĢitli bilgisayar programlarının nasıl yüklenecekleriyle ilgili malumatın verilmesi, online olarak bazı teknik dokümanların gönderilmesi ve uzman kimselere elektronik posta aracılığıyla danıĢılması gibi iĢlemler yer almaktadır. Bunlardan elde edilecek kazançlar da ticari kazançtır.

- Arama Sonuçları: Herhangi bir online veri tabanı üzerinde yapılan arama sonuçlarından elde edilen kazanç ticari kazançtır.

- Reklam Verme: Ġnternette yer alan siteler üzerinde reklam verilmesi iĢlemlerinden elde edilen kazanç ticari kazançtır.

- Çevirim içi DanıĢmanlık Hizmetleri: Hukuk, muhasebe, müĢavirlik gibi hizmetlerin internet ortamında verilmesi sonucu elde edilen kazanç firmanın ticari kazancı olarak değerlendirilecektir.

- Web Sitesi Üyeliği: Web sitesi abonelik sistemi müĢteriye sunulan bir hizmet olarak değerlemeye tabi tutulmalı ve ticari kazanç olarak vergilendirilmelidir.

71

- Çevirim içi Ġhaleler: Online olarak gerçekleĢtirilen ihale iĢlemlerinden elde edilen gelir ticari kazançtır.

- Ses, Müzik ve Görüntü Yayını: Ses, müzik ve görüntünün internet ortamında yayınlanması sonucu elde edilen gelir ticari kazançtır.