5.4. Kompozit Anotların Karakterizasyonu
5.4.4. Elektrokimyasal testler
5.4.4.1. CR2016 tipi pillerin hazırlanması
Pil araştırmalarındaki en önemli hususlardan bir tanesi deşarj ve şarj işlemlerine tabi tutulacak olan pil hücresinin hazırlanmasıdır. Bu araştırmalarda genellikle kullanılan teknik anot ya da katot malzemesinin bir lityum buton hücresi içerisinde (CR2016 şarj edilebilir lityum iyon pili) birleştirilmesi ve lityum metali karşısında döngü niteliklerinin belirlenmesi şeklindedir. Yapmış olduğumuz çalışmalarda elde ettiğimiz kompozit kaplamaların performans testlerinde test hücresi olarak CR2016 tipi şarj edilebilir lityum iyon piller kullanılmıştır. Pil performansının belirlenmesi için kullanılacak olan CR2016 tipi lityum iyon test hücreleri Ar gazı ile doldurulmuş MBraun marka glove box içerisinde üretilmişlerdir. Pillerde kullanılan referans elektrot lityum metali hava ve nem ile karşılaştığında çok hızlı şekilde korozyona uğradığı için glove box sisteminin kullanılması gereklidir. Çalışma için kullanılan sistemde oksijen ve nem değerlerinin her ikisi de 0,5 ppm altında tutulmuştur. Test hücrelerinde lityum metali referans elektrotuna karşı mevcut çalışmada üretilmiş olan Saf kalay, kalay/karbon nanotüp kompozit ve kalay-nikel / karbon nanotüp kompozit elektrotlar kullanılmıştır. Elektrotlar arasındaki iyonik iletkenliği sağlaması amacı ile kullanılan elektrolit % 50 dimetil karbonat ve % 50 etilen karbonat içerisinde çözünmüş LiPF6 tuzundan meydana gelmektedir. Elektrotların temasını önleyen ve iyonik iletkenliğe izin veren mikro gözenekli polipropilen Cellgard separatör kullanılmıştır. CR2016 tipi buton pil kasasına dizilen pil bileşenleri bir hidrolik pres ve CR2016 piller için üretilmiş bir kalıp yardımıyla kilitlenmiş ve elektrokimyasal testler içini buton pil şeklinde hazır hale getirilmiştir.
54
Üretilmiş olan CR2016 pillerinin testleri Biologic SI VMP3 model galvanostat kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Ölçümler kontrollü atmosferde gerçekleştirilmiş ve oda sıcaklığı 30 C°’ye ayarlanmıştır.
5.4.4.2. Çevrimsel voltametri (CV)
CV yöntemi elektrokimyasal reaksiyonlar hakkında bilgi elde etmek için en sık kullanılan yöntemlerden bir tanesidir. Bu teknik genellikle elektrokimyasal çalışmalarda ilk uygulanan yöntemdir. CV yöntemi elektro aktif türlerin özellikle redoks potansiyellerini hızlı ve güvenilir bir şekilde ortaya çıkarmakta ve redoks reaksiyonlarının gerçekleştiği ortamın etkisi hakkında uygun bir değerlendirme yapma imkânı sunmaktadır. Çevrimsel voltametri (CV) tekniği, elektrotlarda meydana gelen elektrokimyasal alaşımlanma reaksiyonlarının doğası hakkında önemli bilgiler veren bir yöntemdir. CV yöntemi iki sabit voltaj değeri aralığında (örneğin 0,02V–1,5V), belirli tarama hızında uygulanır ve elektrokimyasal sistemden alınan akım cevabını ölçer. Belirli bir voltaj değerinde meydana gelen ani akım artışı, o voltaj değerine has bir elektrokimyasal reaksiyonu işaret eder. CV yöntemi sonucu elde edilen grafik sayesinde lityumun farklı malzemelerle hangi voltaj değerinde alaşım yaptığını anlamak mümkündür. Çünkü her malzemenin alaşım yaptığı voltaj değeri farklıdır. Çevrimsel voltametri tekniğinin kullanımı ile elde edilen veri temel olarak belirli voltaj aralığında iki yönlü tarama ile elde edilmiş akım-voltaj eğrileridir. Bu çalışmada çevrimsel voltametri testlerini uygulamak için Gamry Reference 3000 tipi potansiyostat cihazı kullanılmıştır. Üretilen kalay kompozit anotlar ve çevrimsel voltametri tekniği ile 0,02-1,5 V aralığında, 0,5 mV/s tarama hızlarında test edilmiştir.
5.4.4.3. Galvanostatik şarj/deşarj analizleri
Bu yöntemde, üretilen piller ilk olarak açık devre voltajından başlayarak deşarj edildikten sonra sabit akım değerinde, belirli voltaj değerleri arasında şarj ve deşarj edilir. Bu voltaj aralığı öncelikle lityum ile alaşımın meydana geldiği ve bozulduğu voltaj değerleri göz önüne alınarak seçilir. Voltaj değerleri bu aralıkların dışında tutulduğunda hızlı voltaj artışında hadiselerin gözlenememe ihtimalinden dolayı çok
fazla etkili olmayacaktır. Yöntemde, şarj ve deşarj sayıları arzulanan sayıda gerçekleştirilebilir. Aynı zamanda bu test sonucunda voltaj-zaman, voltaj-kapasite, kapasite-çevrim sayısı gibi verilerin grafikleri elde edilmektedir. Bu çalışmada galvanostatik şarj/deşarj testleri için MTI BST8-MA tipi elektrokimyasal analiz cihazı kullanılmıştır. Çalışmada bu teknikle test edilen elektrotların tümü 0,02-1,5 V potansiyel aralığında, akım değeri sabit tutularak test edilmiştir.
5.4.4.4. Elektrokimyasal empedans spektroskopisi (EES)
Empedans spektroskopisi elektrotların incelenmesi ve elektrokimyasal reaksiyonların hızlarını anlamak için kullanılan etkili bir yöntemdir. Empedans, bir devreden akım geçtiğinde karşılaşılan, direnç elemanlarının, kapasitörlerin ya da endüktörlerin birleşimlerinden oluşan karmaşık dirençtir. Elektrot ve çözelti ara yüzeyinde meydana gelen elektrokimyasal dönüşümler, deneysel empedans spektrumuna karşılık gelen eş değer devre elemanları kullanılarak modellenebilir. Bu yöntemin en ilgi çekici tarafı ise, piller ve yakıt hücreleri gibi enerji depolama sistemlerinin her bir adımına/reaksiyonuna ait empedans araştırmasının yapılabildiği bir yöntem oluşudur. Böylece bu teknik ile münferit bileşenlerden meydana gelmiş ideal bir devre ile gerçek bir sistemin davranışları arasında bağlantı kurmak mümkün olmaktadır. Empedans analizi elektrot malzemelerinin iyonik ve elektronik iletkenlikleri hakkında bilgi sağlayabilir [104].
Çalışmada kalay, kalay-nikel kompozit anotlar için yapılan empedans analizlerinde 1MHz başlangıç frekans değeri ve 0,1 Hz son frekans değeri aralıkları kullanılmıştır. Yöntem potentiyostatik yani sabit voltaj değerinde gerçekleştirilmiştir. Empedans analizlerinde çevrimsel voltametri analizleri için kullanılan Gamry Reference 3000 tipi potansiyostat cihazı kullanılmıştır.