Yüzey Alanı formülü ile hesaplanır.
3. Elektriklenme Çeşitler
Bir cismin elektrikle yüklenmesi üç farklı şekilde gerçekleşir. Sürtünme, dokunma ve etki ile cisimlerelektrikle yüklenebilir.
Sürtünme ile Elektriklenme
dokunduğunuzdaçarpıldınız mı? Günlük yaşamda çok karşılaşılan bu olay aslında maddelerin elektriklenme yöntemlerindenbiridir. Aynı şekilde, şişirilmiş bir balonu çocuğun saçlarına sürttükten sonra balonun çocuğunsaçlarını resimdeki duruma getirmesi saçların
elektriklendiğini göstermektedir. Dokunma ile Elektriklenme
Bu bölüme kadar cisimlerin birbirine sürtüldüğünde elektrikle yüklendiğini gördük. Peki, cisimlerinyüklenmesi için mutlaka birbirine sürtülmesi mi gerekir? Yoksa sadece temas ettirmek, elektrikle yüklemekiçin yeterli midir? Birbirine temas eden cisimler arasında yük geçişi olur. Bu nedenle cisimlerin ilk andaki yükdurumuna göre yükü değişebilir. Bir cismin yüklenebilmesi için cisimlerin mutlaka birbirine sürtülmesigerekmez. Cisimleri birbirine sürtünce daha fazla yüzey birbirine temas ettiği için elektriklenme dahakolay gerçekleşir.
Etki (Tesir) ile Elektriklenme
Bir elektriklenme çeşidi de etki (tesir) ile elektriklenmedir. Bu, yüklü bir cismin başka bir cisme dokundurulmadansadece elektrik yüklerinin birbirini itmesi ve çekmesinden yararlanılarak yapılan elektriklenmeçeşididir. Cisimler üzerinde hareket eden yüklerin (-) negatif yükler olduğunu biliyoruz. Üzerindeeşit sayıda pozitif (+) ve negatif (-) yük taşıyan cisimlere nötr cisim denir. Nötr bir cisme yüklü bircisim yaklaştıralım. Yaklaştırılan cismin yüküne göre, (-) negatif yükler cismin yakınında ya da uzağındabirikir. Mesela nötr cisme (+) pozitif yüklü cisim
yaklaştırılırsa çekim etkisinden dolayı (-) negatif yüklercisme yakın uçta birikir. Diğer uçta ise (+) pozitif yükler daha çoğunlukta olacağı için nötr cismin bir yanı (-) negatif diğer yanı (+) pozitif yükle yüklenmiş olur. Bu olaya kutuplanma denir. Kutuplanma oluştuktan sonra yüklü cisimle nötr cisim arasında yük geçişi olmaz. (+) pozitif cisim, nötr cisimden uzaklaştırılırsacisim tekrar eski hâline gelir.
Yüklü bir cisim nötr cismi kutuplandırdığında cismin kendisine yakın taraftaki yüklere uyguladığı çekimkuvveti, kendisinden uzak taraftaki yüklere uyguladığı itme kuvvetinden daha büyük olur. Bu nedenleyüklü bir cisim, nötr bir cisme yaklaştırılırsa cismi kendisine doğru çeker.
Başlangıçta nötr olan metal levhalara (-) negatif yüklü plastikçubuk yaklaştırıldığı anda levhalar birbirinden ayrıldı. Metal levhalardan biri (-) negatif yükle yüklenencismi çektiği için (+) pozitif yükle, diğeri de cismi ittiği için (-) negatif yükle yüklenmiştir. Metallerin yüklenmesietki ile elektriklenme sonucu oluşmuştur. Birbirine temas eden nötr metallere (-)negatif yüklücisim yaklaştırıldığında metallerin bir ucunda (+) pozitif yükler, diğer ucunda (-) negatif yükler birikir. Budurumdayken metaller birbirinden ayrılınca zıt yüklerle yüklenmiş olarak kalır.
III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, iki aşamalı test gibi farklı soru ve tekniklerden uygun olanı uygun yerlerde kullanılacaktır.
IV.BÖLÜM
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi: V.BÖLÜM
Planın Uygulanmasıyla İlgili Diğer Açıklamalar:
Uygundur ...
Fen Bilimleri Öğretmeni Okul Müdürü
2018- 2019 EĞİTİM – ÖĞRETİM YILI GAZİ ORTAOKULU 8. SINIFLAR FEN BİLİMLERİ DERSİ GÜNLÜK DERS
PLÂNI
I.BÖLÜM
Dersin Adı: Fen Bilimleri 29.Hafta (15-19 Nisan 2019)
Sınıf: 8.Sınıf
Ünite No-Adı: 7. Ünite: Elektrik Yükleri ve Elektrik Enerjisi Konu: Elektrik Yükleri ve Elektriklenme
Önerilen Ders Saati: 2 Saat II.BÖLÜM
Öğrenci Kazanımları/Hedef ve Davranışlar:
8.7.1.3.Deneyler yaparak elektriklenme çeşitlerini fark eder
Ünite Kavramları ve Sembolleri:
Elektrik yükleri, elektrik yükleri arasındaki itme ve çekme kuvvetleri, elektriklenme çeşitleri
Uygulanacak Yöntem ve Teknikler:
Anlatım, Soru Cevap, Grup Çalışması
Kullanılacak Araç – Gereçler: Açıklamalar: Yapılacak Etkinlikler: Özet:
Kazağınızı çıkarırken oluşan minik kıvılcımlar ve çıtırtı şeklindeki sesler kazağınızla saçınız arasındabir elektriklenme meydana geldiğini gösterir. Bu olay elektrik yükleri ile ilgilidir. Çeşitli sebeplerden dolayıelektrik yüklerinin bir cisimden başka bir cisme geçerek birikmesine elektriklenme denir. Kazağımızıçıkarırken oluşan elektriklenme, gökyüzünde bulutlar arasında oluşan elektriklenmeden çok küçüktür. Bulutlar arasında oluşan elektriklenme sonucunda şimşek adını verdiğimiz çok daha şiddetli ışık ve sesoluşmaktadır.
3. Elektriklenme Çeşitleri
Bir cismin elektrikle yüklenmesi üç farklı şekilde gerçekleşir. Sürtünme, dokunma ve etki ile cisimlerelektrikle yüklenebilir.
Parktaki kaydırakta kayan bir çocuğun saçlarını gözlemlediniz mi? Ya da çocuğa
dokunduğunuzdaçarpıldınız mı? Günlük yaşamda çok karşılaşılan bu olay aslında maddelerin elektriklenme yöntemlerindenbiridir. Aynı şekilde, şişirilmiş bir balonu çocuğun saçlarına sürttükten sonra balonun çocuğunsaçlarını resimdeki duruma getirmesi saçların
elektriklendiğini göstermektedir. III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, iki aşamalı test gibi farklı soru ve tekniklerden uygun olanı uygun yerlerde kullanılacaktır.
IV.BÖLÜM
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi: V.BÖLÜM
Planın Uygulanmasıyla İlgili Diğer Açıklamalar:
Uygundur ...
Fen Bilimleri Öğretmeni Okul Müdürü
2018- 2019 EĞİTİM – ÖĞRETİM YILI GAZİ ORTAOKULU 8. SINIFLAR FEN BİLİMLERİ DERSİ GÜNLÜK DERS
PLÂNI
I.BÖLÜM
Dersin Adı: Fen Bilimleri 29.Hafta (15-19 Nisan 2019)
Sınıf: 8. Sınıf
Ünite No-Adı: 7. Ünite: Elektrik Yükleri ve Elektrik Enerjisi Konu: Elektrik Yükleri ve Elektriklenme
Önerilen Ders Saati: 2 Saat II.BÖLÜM
Öğrenci Kazanımları/Hedef ve Davranışlar:
8.7.2.1.Cisimleri, sahip oldukları elektrik yükleri bakımından sınıflandırır.
Ünite Kavramları ve
Uygulanacak Yöntem ve Teknikler:
Anlatım, Soru Cevap, Grup Çalışması
Kullanılacak Araç – Gereçler: Açıklamalar:
Özellikle nötr cismin, yüksüz cisim anlamına gelmediği; nötr cisimlerde pozitif ve negatif yük miktarlarının eşit olduğu vurgusu yapılır. Elektroskopun yük ölçümünde kullanıldığı belirtilir, çalışma prensibine girilmez.
Yapılacak Etkinlikler:
Özet:
Cisimlerin Yüklenmesi
Atomun yapısında (+) pozitif ve (-) negatif yüklü tanecikler bulunur. Elektriklenmeye neden olan yükler de atomun yapısındaki bu yüklü taneciklerdir. Pozitif yükler sabit, negatif yükler ise hareketlidir. Bir cismin yüklenmesinde rol oynayan yükler negatif yüklerdir. Bir cismin üzerinde negatif yük miktarı pozitif yük miktarından daha fazla ise o cisim negatif yüklü bir cisimdir. Pozitif yük miktarı negatif yük miktarından fazla olan cisimler ise pozitif yüklü cisimlerdir. Cismin üzerinde negatif ve pozitif yük miktarları eşit ise bu cisimlere nötr cisim denir.
Nötr cisim, yüksüz cisim anlamına gelmemektedir.
Bir cismin sahip olduğu tüm yükleri şekil üzerinde göstermemiz imkânsızdır. Bunun yerine sembolik olarak birkaç tane (+) ve (-) işareti ile yükü belirtebiliriz.
Bir cismin elektrikle yüklü olup olmadığını nasıl anlayabilirsiniz? Bir cismin hangi cins yükle yüklü olupolmadığı da anlaşılabilir mi?
III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, iki aşamalı test gibi farklı soru ve tekniklerden uygun olanı uygun yerlerde kullanılacaktır.
IV.BÖLÜM
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi: 2. DÖNEM 2. YAZILISI V.BÖLÜM
Planın Uygulanmasıyla İlgili Diğer Açıklamalar:
Uygundur ...
Fen Bilimleri Öğretmeni Okul Müdürü
2018- 2019 EĞİTİM – ÖĞRETİM YILI GAZİ ORTAOKULU 8. SINIFLAR FEN BİLİMLERİ DERSİ GÜNLÜK DERS
PLÂNI
I.BÖLÜM
Dersin Adı: Fen Bilimleri 30.Hafta (22-26 Nisan 2019)
Sınıf: 8. Sınıf
Ünite No-Adı: 7. Ünite: Elektrik Yükleri ve Elektrik Enerjisi Konu: Elektrik Yükleri ve Elektriklenme
Önerilen Ders Saati: 4 Saat II.BÖLÜM
Öğrenci Kazanımları/Hedef ve Davranışlar:
8.7.2.1.Cisimleri, sahip oldukları elektrik yükleri bakımından sınıflandırır.
Ünite Kavramları ve
Uygulanacak Yöntem ve Teknikler:
Anlatım, Soru Cevap, Grup Çalışması
Kullanılacak Araç – Gereçler: Açıklamalar:
Özellikle nötr cismin, yüksüz cisim anlamına gelmediği; nötr cisimlerde pozitif ve negatif yük miktarlarının eşit olduğu vurgusu yapılır. Elektroskopun yük ölçümünde kullanıldığı belirtilir, çalışma prensibine girilmez.
Yapılacak Etkinlikler: Özet:
Cisimlerin Yüklenmesi
Atomun yapısında (+) pozitif ve (-) negatif yüklü tanecikler bulunur. Elektriklenmeye neden olan yükler de atomun yapısındaki bu yüklü taneciklerdir. Pozitif yükler sabit, negatif yükler ise hareketlidir. Bir cismin yüklenmesinde rol oynayan yükler negatif yüklerdir. Bir cismin üzerinde negatif yük miktarı pozitif yük miktarından daha fazla ise o cisim negatif yüklü bir cisimdir. Pozitif yük miktarı negatif yük miktarından fazla olan cisimler ise pozitif yüklü cisimlerdir. Cismin üzerinde negatif ve pozitif yük miktarları eşit ise bu cisimlere nötr cisim denir.
Nötr cisim, yüksüz cisim anlamına gelmemektedir.
Bir cismin sahip olduğu tüm yükleri şekil üzerinde göstermemiz imkânsızdır. Bunun yerine sembolik olarak birkaç tane (+) ve (-) işareti ile yükü belirtebiliriz.
Bir cismin elektrikle yüklü olup olmadığını nasıl anlayabilirsiniz? Bir cismin hangi cins yükle yüklü olupolmadığı da anlaşılabilir mi?
III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, iki aşamalı test gibi farklı soru ve tekniklerden uygun olanı uygun yerlerde kullanılacaktır.
IV.BÖLÜM
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi: V.BÖLÜM
Planın Uygulanmasıyla İlgili Diğer Açıklamalar: 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı
Uygundur ...
Fen Bilimleri Öğretmeni Okul Müdürü
2018- 2019 EĞİTİM – ÖĞRETİM YILI GAZİ ORTAOKULU 8. SINIFLAR FEN BİLİMLERİ DERSİ GÜNLÜK DERS
PLÂNI
I.BÖLÜM
Dersin Adı: Fen Bilimleri 31.Hafta
(29 Nisan 2019- 3 Mayıs 2019) Sınıf: 8. Sınıf
Ünite No-Adı: 7. Ünite: Elektrik Yükleri ve Elektrik Enerjisi Konu: Elektrik Yükleri ve Elektriklenme
Önerilen Ders Saati: 2 Saat II.BÖLÜM
Öğrenci Kazanımları/Hedef ve Davranışlar:
Ünite Kavramları ve
Sembolleri: Pozitif yüklü cisim, negatif yüklü cisim, elektroskop, topraklama Uygulanacak
Yöntem ve Teknikler:
Anlatım, Soru Cevap, Grup Çalışması
Kullanılacak Araç – Gereçler: Açıklamalar:
Topraklamanın günlük yaşam ve teknolojideki uygulamaları dikkate alınarak can ve mal güvenliği açısından önemine vurgu yapılır
Yapılacak Etkinlikler:
Özet: Güvenliğimiz İçin Topraklama
Günlük yaşamda birçok elektrikli araç kullanmaktayız. Bu araçların üzerinde de elektrik yükleribirikmektedir. Araçlar üzerindeki yükler bazen elektrikli aracın bozulmasına sebep olduğu gibi bazende oluşan yük geçişleri esnasındaki kıvılcımlar yangın oluşumuna neden olabilmektedir. Bu sebepleelektrikli araçlar üzerinde ve bulutlarda biriken yüklerin güvenli bir şekilde yok edilmesi gerekir.
Bir cisimdeki yüklerinbaşka bir cisme geçebilmesi için yüklerin hareket edebileceği iletken bir ortam gereklidir. İletkenortam, bazen iletken bir tel olabildiği gibi bazen su hatta hava da olabilir. Bir cismin boyutları büyüdükçealabileceği yük miktarı da artar. Bulutlarda biriken yük miktarı ile küçük bir elektrikli araçta biriken yük miktarı farklıdır. Gezegenimiz büyük kütlesi nedeniyle çok fazla yük alabilir. Eğer bir cisim yer ile temasederse ya da yük geçişinin
olabileceği bir ortam oluşursa cismin üzerindeki fazlalık olan tüm yükler nötrolana kadar yük geçişi oluşur. Yük geçişi cisimden toprağa doğru olabileceği gibi topraktan cisme doğruda olabilir. Cisimlerin yer ile bağlantı kurulduğunda negatif yük alarak ya da vererek nötr hale gelmesinetopraklama denir. (-) negatif yüklü cisimler topraklanırsa toprağa (-) negatif yük geçişi gözlenirken (+)pozitif yüklü cisimler topraklanırsa topraktan cisme (-) negatif yük geçişi olur. Topraklama şekil olarakaşağıdaki gibi çizilir.
Vücudumuzdaki metabolik faaliyetler sonucu elektrik yükleri oluşur. Bu yüklerin vücutta aşırı birikmesisinir sistemimizi olumsuz etkiler. Bu nedenle uzmanlar zaman zaman ayakkabılarımızı çıkararaktoprağa basmanın vücutta biriken fazla yüklerin toprağa akmasını sağlayacağını, dolayısıyla strestenkurtulacağımızı söylemektedirler.
Günümüzde birçok elektrikli aracın yer aldığı ortamlarda, bilgisayar laboratuvarlarında,
ameliyathanelerdezemin özel bir madde ile kaplanarak oluşan yükler zemin tarafından toprağa aktarılabilmektedir.Topraklama akaryakıt istasyonlarında da yapılmaktadır.
Akaryakıt istasyonlarında küçük bir elektrik kıvılcımı yangın oluşmasına sebep olabilir. Bu nedenlebu ortamlarda topraklama sistemleri kurmak daha önemlidir. Yakıt alırken araca bağlanan topraklamakablosu araç üzerinde biriken yükü güvenli bir şekilde toprağa iletir. Akaryakıt taşıyan kamyonların arkasındanyere temas eden zincir de kamyon üzerinde oluşan yükleri toprağa vererek tehlikeyi önler.
Günümüzde evlerimizde bulunan elektrik tesisatlarında da toprak hattı bulunmaktadır. Topraklı elektrikprizlerinde ucu toprağa bağlı üçüncü bir kablo yer almaktadır. Priz resmindeki
Yüksek binaların ve minarelerin üstündeki paratoner dediğimiz sistemler yağmurlu günlerde gökyüzündebiriken yükün güvenli bir şekilde toprağa geçmesini sağlar. Böylece yıldırımın yaşam alanlarınazarar vermesi engellenir.
III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, iki aşamalı test gibi farklı soru ve tekniklerden uygun olanı uygun yerlerde kullanılacaktır.
IV.BÖLÜM
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi: V.BÖLÜM
Planın Uygulanmasıyla İlgili Diğer Açıklamalar: Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı 23 Nisan
Uygundur ...
2018- 2019 EĞİTİM – ÖĞRETİM YILI GAZİ ORTAOKULU 8. SINIFLAR FEN BİLİMLERİ DERSİ GÜNLÜK DERS
PLÂNI
I.BÖLÜM
Dersin Adı: Fen Bilimleri 31.Hafta
(29 Nisan 2019- 3 Mayıs 2019) Sınıf: 8. Sınıf
Ünite No-Adı: 7. Ünite: Elektrik Yükleri ve Elektrik Enerjisi Konu: Elektrik Enerjisinin Dönüşümü
Önerilen Ders Saati: 2 Saat II.BÖLÜM
Öğrenci Kazanımları/Hedef ve Davranışlar:
F.8.7.3.1.Elektrik enerjisinin ısı, ışık ve hareket enerjisine dönüştüğü uygulamalara örnekler verir.
Ünite Kavramları ve Sembolleri:
Elektrik enerjisinin ısı ve ışık enerjisine dönüşümü, elektrik enerjisinin hareket enerjisine ve hareket enerjisinin elektrik enerjisine dönüşümü, güç santralleri, elektrik enerjisinin bilinçli ve tasarruflu kullanımı Uygulanacak Yöntem ve Teknikler: Anlatım, Soru Cevap, Rol Yapma, Grup Çalışması
Kullanılacak Araç – Gereçler:
Açıklamalar:
a. Güvenlik açısından elektrik sigortasının önemi üzerinde durulur. b. Robotların, elektrik enerjisinin, hareket enerjisine dönüşümü temel alınarak geliştirildiği vurgulanır.
Yapılacak Etkinlikler:
Özet: Elektriğin Isı ve Işığa Dönüşümü
Cisimler hareket etmesi ve şeklinin değişmesi için enerjiye sahip olmaları gerekir. Enerji iş yapabilme yeteneği olarak tanımlanır ve farklı türleri vardır. Ayrıca doğada var olan bir enerji yok edilemeyeceği gibi olmayan bir enerji de var edilemez. Sadece bir enerji başka bir enerji türüne dönüşebilir. Enerji türleri olarak ısı, ışık, kinetik(hareket), potansiyel, nükleer, kimyasal enerji sayılabilir. Günlük hayatta sıkça kullandığımız elektrik de bir enerji türüdür ve başka enerji türlerine dönüşebilir. Durmakta olan bir cisim harekete geçiyor ya da bir cismin herhangi bir nedenle şekli değişiyorsa bunun nedeni bir enerji türünün başka bir enerji türüne dönüşmesidir diyebiliriz. Basit elektrik devrelerinde devre elemanlarından bazılarının (ampul gibi.) dirençleri vardır. Bu devre elemanları sahip oldukları direnç sayesinde elektrik enerjisinin başka enerji türlerine dönüştürülmesi prensibine göre çalışır. Çünkü direnç elektrik enerjisine karşı gösterilen zorluktur ve direnç üzerinden elektrik enerjisi geçerken enerji kaybı meydana gelir. Kaybolan bu enerji yok olmaz başka enerji türlerine dönüşür. İletken maddelerin direnci; iletkenin boyuna, kesit alanına ve yapıldığı maddenin cinsine bağlı olarak değişir. Direnç ne kadar fazla ise tür değiştiren (dönüşen) enerji miktarı da o kadar fazladır. Çünkü karşılaşılan zorluk artar.
Elektrik enerjisi günlük hayatta birçok enerji türüne dönüştürülerek kullanılır. Örneğin; üzerinden elektrik enerjisi geçen telin direncinden dolayı enerjinin bir kısmının ısı enerjisine dönüşmesi özelliğinden yararlanılarak elektrikli ısıtıcı(soba), elektrikli su ısıtıcısı, ekmek kızartma makinası, ütü, fırın, elektrik ocağı, saç kurutma makinası gibi araçlar geliştirilmiştir.
Elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüşmesi ile açığa çıkan ısı enerjisinin miktarı değiştirilebilir. Üzerinden elektrik enerjisi geçen iletken bir telde açığa çıkan ısı, iletkenin direncine, üzerinden geçen akıma ve akımın geçiş süresine bağlıdır. Açığa çıkan ısının miktarını artırmak için;
Devreden geçen akım şiddetini,
Devredeki iletkenin direncini,
Devreden geçen akımın geçiş süresini artırmak gerekir.
Elektrik enerjisi yüklerin birbirine enerji aktarması ile iletilir. Bu nedenle elektrik enerjisinin iletimi gözle görülemez. Fakat üzerinden geçtiği iletken üzerindeki etkisi gözlenebilir. Ampullerde
ışık,filaman adı verilen bir iletken tel parçasının ısınmasıyla elde edilir. Ampullerin içinde bulunan filaman çok ince ve uzundur. Filaman sarmal hâle getirilerek ampulün içine sığdırılmıştır. Ampulden geçen akım, telin ısınmasına ve ışık vermesine neden olur. Ampuldeki tel (filaman) ince ve direnci yüksek metalden yapılmıştır. Telin, kesit alanı küçüldükçe akıma karşı gösterilen direnç
artacağından hemen ısınır ve akkor hâle gelerek ışık verir. Ampulün içinde çoğunlukla tungsten metalinden yapılmış bir tel bulunur. Bu telden geçen elektrik akımı sonucunda tel yaklaşık olarak 3000 °C’a kadar ısınır ve ışık yaymaya başlar. İçi argon gazıyla dolu olan ampul, armut şeklinde bir camdan yapılmıştır. İçinde elektrik akımının geçtiği kalın iki tane tel vardır. Bu tellerin ucunda iki tel arasında filaman bulunur. Filaman ampulün içine yerleştirilen sarmal bir teldir. Filamanı tutan ayrıca iki veya daha fazla destek teli vardır. Akım ve destek telleri ampulün duyla bağlantısını sağlayan kısma tutturulmuştur. Ampul duya takıldığında elektrik devresiyle bağlantısı sağlanmış olur.
Evlerin aydınlatılmasında genellikle 110 ve 220 V’luk ampuller kullanılır. Ampullerin üzerinde kaç voltluk olduğu yazılıdır. 110 V’luk bir ampule 220 V’luk bir gerilim uygulanırsa ışık veren tel erir ve kopar. Yani ampul patlar. Ampul patladığında filaman koptuğu için akım devreyi tamamlayamaz ve ampul bir daha ışık vermez. Elektrik enerjisinin ısı ve ışık enerjisine dönüştüğünü ampul, floresan lamba, araba farları, LED ampuller gibi araçlarda gözlemleyebiliriz.
Elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüşmesi prensibinden yararlanılarak geliştirilen araçlardan biri de sigortalardır. Elektrik devresinden geçen akım şiddeti bazen istenmeyen değerlere yükselebilir. Bu gibi durumlarda devre elemanları zarar görür. Elektrik devrelerinde kullanılan cihazları ve bu cihazlara özgü iletkenleri aşırı elektrik akımlarından koruyarak devreleri ve cihazı hasardan kurtaran devre elemanına sigorta denir. Sigortalar; evlerde, elektrik santrallerinde, elektrikle çalışan bütün aletlerde kullanılır.
Sigortalar, elektriği iyi ileten ama erime noktası düşük olan bir telden yapılırlar. Çok fazla elektrik akımı geçmesi telin eriyecek kadar ısınmasına neden olur ve devre kesilir. Buna sigortanın
atmasıdenir. Sigortalar (belli bir gerilimde), atmadan taşıyabilecekleri en yüksek akım miktarını
gösterecek şekilde amper cinsinden sınıflandırılır. Örneğin 3 A’lik bir sigortada 13A’lik bir sigortaya göre daha büyük dirence sahip olan ince bir tel vardır. Devrenin gerektirdiğinden daha yüksek amperlik bir sigorta kullanmak son derece tehlikelidir. Bu durumda sigorta, aletlere kalıcı zararlar verecek kadar fazla akımın geçmesine izin verebilir. Teknolojide kullanılan değişik sigorta modelleri vardır. Eriyen telli sigortalar en eski ve klasik sigorta tipidir. Devreden aşırı akım geçtiğinde sigorta içindeki iletken tel ısınarak eriyip kopar ve devreyi keser. Televizyon, bilgisayar ve otomobillerin elektrik sistemlerinde bu tip sigortaların değişik biçimleri kullanılır.
Sigortaların amper değerleri kullanıldığı elektrikli aracın amper değerine göre belirlenir. Örneğin 5A’lik akıma ihtiyaç duyan bir elektrikli araca 5A’den daha küçük değere sahip bir sigorta takıldığı zaman elektrik akımı 5A olmadan sigorta atacak ve elektrikli araç çalışmayacaktır. Aynı şekilde 5A’lik akıma ihtiyaç duyan bir elektrikli araca 10A’lik bir sigorta takıldığı zaman elektrik akımı elektrikli araca zarar verecek şekilde artsa bile sigorta atmayacaktır. Bu durumda elektrikli araç zarar görebilecektir. Bu nedenle 5A’lik elektrik akımına ihtiyaç duyan bir elektrikli araca 6A’lik sigorta takıldığı zaman hem elektrikli araç çalışabilecek hem de yüksek akım değerlerinde sigorta atacağından elektrikli araç zarar görmeyecektir.
III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-