Ekonomik Problemler

Sağlıklı ailelerin bir özelliği de eĢlerin maddi konularda çoğunlukla hem fikir olabilmeleri en azından temel noktalarda anlaĢabilmiĢ olmalarıdır. Genelde böyle bir anlaĢma aile içi iletiĢimi güçlendirir. Bununla birlikte eĢlerden birinin çok müsrif, diğerinin ise çok tutumlu olması ya da tarafların ―ben kazanıyorum istediğim yere harcarım‖ diye düĢünmesi ailede ekonomik problemlerin yaĢanmasına sebep olmakta, ayrılıkları doğurmaktadır. Buna değiĢen dünyada kadının ekonomiye

145 _{Dhys, Karteks, s.22, sıra no: 9.}

katılım güç ve oranının artması da ilave edilirse, ailelerde bu meseleden kaynaklanan problemlerin çerçevesi daha net anlaĢılır hale gelecektir.

SEKAM‘ ın yaptığı Türkiye‘de Aile araĢtırmasına göre, katılımcılara ―EĢinizle harcamalardan kaynaklanan bir problem yaĢıyor musunuz?‖ sorusuna katılımcıların, %44‘ü eĢiyle harcamalardan kaynaklanan bir problem yaĢamadığını ifade etmiĢtir. Katılımcıların %40,8‘i eĢiyle harcamalardan kaynaklanan problemleri ―bazen‖ yaĢadığını ifade ederken, %15,3‘lük bir kesim ise eĢiyle harcamalar konusunda ―sıklıkla‖ problem yaĢadığını belirtmiĢtir.147

Ekonomik refahın artmasının Türk ailesinde meydana gelen değiĢim üzerindeki etkisi yadsınamaz bir gerçektir. Zenginlik ve refah düzeyindeki artıĢ, toplumun bazı kesimlerinde dini duyguların zayıflaması yönünde bir değiĢime neden olmuĢtur. Bu türden değiĢimlerin yaĢandığı birtakım ailelerde kültürel ve ahlaki çözülmeler artabilmektedir. Aynı Ģekilde ekonomik sıkıntılar da ailede bazı olumsuzlukları beraberinde getirebilmektedir. Bu bölümde 17 baĢvuru mevcut olup, baĢvurular ve içerikleri Ģu Ģekildedir.148

Tablo 29: Ekonomik Problemler ile Ġlgili BaĢvuruların Dağılımı

Ekonomik Problemler BaĢvuru _Sayısı BaĢvuru _Yüzdesi

Kadının Kendi Kazancında Tasarruf Sahibi Olmak Ġstemesi ve ya

Kendine Ait Para Biriktirmesi 8 % 47

Kocanın Sürekli Borçlanması ve ya Gayr-ı MeĢru Kazancı 7 % 41

Harcamalar Konusunda AnlaĢmazlık 2 % 12

TOPLAM 17 % 100

147 _{Özkaya, a.g.e., s.108.} 148 _{Balıkçı, a.g.e., s.90.}

Tabloya göre, baĢvurusu bu kategoride incelenenlerin % 58‘i harcamalar konusunda yaĢanan sıkıntılar ve kadının harcama konusunda özgürlük isteğiyle alakalıdır. Kadınlar, Ġslam‘a göre ev geçindirme zorunlulukları olmadığını ileri sürerek, kazandıkları para konusunda tasarruf yetkilerinin kendilerine ait olmasını istemektedirler. Nitekim bu konuda bir baĢvuran,

―Bana babamdan çok mal kaldı. Fakat mallar hakkında hiç söz sahibi

değilim. Kocam alıyor, bana da hiç vermiyor, ya da çok az veriyor. Ben de hakkımı helal etmiyorum. Şimdi kocama o mallar haram olur mu?”149

diyerek malları üzerinde tasarruf hakkı tanımayan kocasından Ģikayet etmekteydi. Bir diğer baĢvuruda ise, yine bir bayan,

―Allah‟a şükürler olsun ki babamdan bana mal kaldı. Artık bu malları

kocama sormadan istediğim gibi harcamak istiyorum. Böyle bir hakkım var mı,

yoksa gene kocama sormak mı zorundayım?”150

Ģeklinde tasarruf hakkını öğrenmek istemektedir.

Kadınların iĢgücü piyasasına katılımlarının düĢük seviyede olduğu zamanlarda erkekler, ev seçimi, akrabalarla iliĢkiler tatil ve eğlence gibi konularda kendi baĢlarına hareket edebilmekteydi. Kadınlar ise, ev düzeni, çocuklarla ilgili konular ve komĢularla ilgili konularda daha etkin davranmaktaydılar. Kadınların ev düzeninden sorumlu olarak görüldüğü geleneksel toplumsal cinsiyet rollerine bağlı iĢ bölümün, ailedeki karar dinamiklerini etkilemekteydi. Günümüzde ise durum değiĢti. Artık kadınlar daha fazla çalıĢıp, ekonomideki katkı paylarını büyütmektedirler. Parasını kazanan kadınlarda özgüvenin arttığı gözlemlenmektedir. Fakat bu durum da evde baĢka türlü tartıĢmalara sebep olabilmektedir

Harcamalar konusunda eĢler arasında istiĢare olması, evlilikte uyum sağlama sürecine katkıda bulunur. Eğer ailede, ―ben de çalıĢıyorum, sen karıĢamazsın‖ anlayıĢı hâkim olursa ailenin birlik ve bütünlüğü zarar görebilir. EĢlerden birinin

149 _{Dhys, Karteks, s.22, sıra no:10} 150 _{Dhys, Karteks, s.22, sıra no:11}

diğerine hiç danıĢmadan keyfince harcamalarda bulunması da aile bağlarını zedeleyebilir. Nitekim baĢvuruların yaklaĢık yarısında kiĢiler, kocalarının kendilerine hiç sormadan keyfi harcamalarından yakınmaktadırlar. Nitekim bir baĢvuruda,

“Eşimin iş yeri var. Benim iznim ve rızam olmadan hep ailesine harcama yapıyor. Benim bilgim olmadan böyle harcama yapması uygun mu?‖151

diyerek, kocasının yaptığı tasarruflardan yakınırken, bir diğer baĢvuruda ise,

“20 yıllık evlilik hayatımızda doğru dürüst bir işe girip çalışmadığı halde kocam sürekli gönlüne göre para harcıyor. Yani ben kazanırım o harcar. Ama canıma tak etti artık. Boşansam vebali var mı?‖152

diye arayan bir kiĢi, kocasının keyfi harcamaları ve sorumsuzluğu nedeniyle boĢanmak istemektedir.

Aile içi sağlıklı ve huzurlu bir birlikteliğin oluĢabilmesi için eĢler arasında Ģeffaf ve güven temelli bir iletiĢim kurulmalıdır. Bazı durumlarda kiĢilerin eĢlerinden habersiz bir takım maddi kazançlar sağlamakta ve bu malların tasarrufu hakkında da müftülüğe baĢvurular yapılmaktadır. ―Bir ay önce boşandım. 4 yıl evli kaldım. Maddi

açıdan hiç rahat günümüz olmadı. Ama ben yine de 4000 lira biriktirdim. Şimdi bu parayı ne yapacağımı da bilemedim. Bu para bana helal mi, zekat düşer mi‖153

―Ben kocamın cebinden gizlice para alıp biriktirdim. Zekâta tabi olacak

kadar oldu. Bu sefer de gönlüm daraldı acaba yaptığım yanlış mı‖154

Ģeklinde gelen baĢvurularda ise, vicdanen rahatsız olan bayanların yaptığı davranıĢın doğru olup olmadığını sorguladığını görmekteyiz. KarĢılıklı sağlıklı iletiĢimin olmadığı, eĢlerin geliri harcama konusunda birbirine danıĢmadığı ailede bu Ģekilde yan çözümler bulunmaya çalıĢılmakta, arkadan gizli kapaklı iĢler çevrilmektedir. Bu durum ortaya çıktığında ise, artık birbirine güven duymayan, evlilik iliĢkisinden soğumuĢ bireyler, evde sürekli tartıĢma yaĢamakta, hatta evliliği sonlandırma eĢiğine gelebilmektedirler.

151

Dhys, Karteks, s.1, sıra no:16

152

Konya Ġl Müftülüğü, ġ.S.D., s.333, sıra no:1

153 _{Konya Ġl Müftülüğü, ġ.S.D., s.122, sıra no:4} 154 _{Konya Ġl Müftülüğü, ġ.S.D., s.125, sıra no: 3.}