EFQM Mükemmellik Model Yapısı ve Mantığı

EFQM Mükemmellik Modeli girdiler ve sonuçlar olmak üzere iki bölümden oluşur.

Sonuçlar bölümünde yer alan 4 kriter organizasyonun amacını belirlerken, 5 kriterden oluşan girdiler, belirtilen sonuçlara ulaşmayı sağlayacak bütünsel bir metod önermektedir (şekil 2.5). Bunun yanında modelin bir avantajı da, gerçekleşen iyileştirmeyi değerlemede kullanılabilecek bir takım somut ve soyut ölçüleri de sağlıyor olmasıdır.⁵⁹ Böylece EFQM Mükemmellik Modeli, performans ölçümü için bir alt yapı oluştururken, çalışanlar, müşteriler ve toplum ile ilgili istenilen sonuçlara ulaşmak için liderlik, politika ve stratejiler, çalışanlar, işbirlikleri ve kaynaklar konularında hangi yaklaşımların izlenmesi gerektiğine ışık tutar.

Şekil 2.5 EFQM Mükemmellik Modeli ⁶⁰

Model dışarıdan içeriye doğru çalışmaktadır. Modelin hareket noktası hangi sonuçlara ulaşmak istiyoruz sorusuyla başlamaktadır. Modelin sonuç kriterleri bu soru

⁵⁸ Legenvre, Herve, Đş Mükmemmelliğinin Sürekliliği, 2008 Bosch Đş Mükemmelliği Paneli, 21 Mart 2008.

üzerinde düşünebilmek için güzel bir taslak oluşturmaktadır. Şirketin nasıl sonuçlar elde etmek istediği nereye gitmek istediği, netleştirildikten sonra bu amaca nasıl ulaşılacağı sorusu ile birlikte şirket kendi içine yönelir ve istediği sonuçlara ulaşabilmek için; girdi kriterlerindeki yaklaşımlarını şirketin süreçleri ile harekete geçirmeye çalışır.⁶¹ Girdi kriterlerinin uygulanmasıyla elde edilen sonuçlar ölçülür ve elde edilmek istenen sonuçlar ile karşılaştırılarak şirketin performansı değerlendirilir.

Şekil sağdan sola incelenirse, modelin mantığının aşağıdaki sorulara cevap arayan bir sıra ile kurulduğu görülebilir. ⁶²

Sonuç Kriterleri: Müşterilerimizin tatmin edilmesinde, temel performans sonuçlarına ulaşmada, çalışanlarımızın motivasyonlarının sürdürülmesinde ve topluma sağlanacak fayda konularında belirlediğimiz amaçlar nelerdir?

Şirket çalışanları ile ilişkilerinde nasıl sonuçlar elde etmiştir? Hedef müşterileri ile ilişkilerinde neleri yerine getirebilmiştir? Toplumun beklentilerini ne ölçüde karşılamış, toplumda nasıl bir etki oluşturmuştur? Planlanmış iş performansına ne derecede ulaşılmıştır, paydaşlar ne kadar tatmin edilmiştir.

Süreçler: Amaçlarımız açıklığa kavuşturulduktan sonra, bu amaçlara nasıl ulaşabiliriz? Hangi metotları kullanmalıyız?

Süreçlerin yönetimi ile ilgili olarak, bizi istenen sonuçlara ulaştıracak işler nasıl yapılmaktadır. Hangi faaliyetler bizi stratejilerimize ulaştıracak en önemli süreçleri (kilit süreçler) oluşturur ve hangi süreçler bunu desteklemektedir? Hangi süreçlerimizi iyileştirebiliriz? Süreçlerin iyileştirmesi için nasıl bir süreç tasarlanmalıdır?

Đşbirlikleri ve kaynaklar: Kilit süreçlerin sorunsuz işleyebilmesi için hangi yardımcı süreçler mevcuttur. Bu doğru malların doğru işte doğru insanın olmasından işletmenin tüm kaynaklarının ve tedarikçilerinin yönetimine kadar çeşitli faaliyetleri kapsamaktadır.

Çalışanlar: Đnsan Kaynağının yetkinlikleri nasıl artırılmalı ve yönetilmelidir.

61 Russell, Steve, “Business Excellence: From Inside in our inside out”, Total Quality Management, vol.10, Issue4/5, UK, 1999, s.698

62 Sandbrook, Martin, “Using The EFQM Excellence Model As A Framework For Improvement And Change”, Journal of Change Management, vol. 2, no:1,2001, s.84

Politika ve Stratejiler: Bütün, politika ve stratejilerde nasıl özetlenmektedir?

Modelin bir bütün olarak var olduğunun farkında olmak önemlidir.

Liderlik: Kritik bir öneme sahip olan uygun bir liderlik nasıl olmalıdır?

EFQM Mükemmellik Modeli bu yolla, ulaşılmak istenen amaçların belirlenmesine ve sonrasında bu amaçlara nasıl ulaşılabileceğine odaklanmaktır. Bu belirlenen amaçlar, başta müşteriler olmak üzere şirketin faaliyette bulunduğu paydaşlarının gereksinimlerini en iyi şekilde yansıtmaktadır.⁶³

EFQM Mükemmellik Modeli iki istisna dışında çok sıkı kurallar koyan bir model değildir. Bu istisnalardan ilki modelin toplamdaki 32 alt kriteri ile ilgilidir. Ödüle başvurmuş herhangi bir şirketin bu alt 32 kriteri yerine getirmesi beklenmektedir. Modelin sadece öz değerlendirme için kullanılması halinde bazı alt kriterler çıkarılabilse de, bu 32 alt kriter iyi bir yönetimi yansıttığından her birinin değerlendirmeye alınması önerilmektedir. ⁶⁴ Modelde yer alan 32 alt kriter modelin ayrıntılı betimlemesini sağlayarak şirkete bütünsel bir bakış açısı getirmektedir. Her bir alt kriter şirketi üzerinde düşünmeye sevk edecek konu ve sorulara yöneltir. ⁶⁵ Örneğin :

“1a Liderler kuruluşun misyon, vizyon ve değerlerini oluştururlar ve bir Mükemmellik kültürü doğrultusunda örnek olurlar.”

Modelin öngördüğü kurallarından birisi de, Modelin üstüne kurulduğu Mükemmelliğin Temel Kavramlarıdır. Modelin felsefesini oluşturan bu sekiz temel kavram, Mükemmellik Modelini uygulamak isteyen organizasyonlar tarafından benimsenmelidir.

Bu sekiz temel kavram aşağıda sıralanmaktadır;⁶⁶ 1. Sonuçlara Yönlendirme

2. Müşteri Odaklılık

3. Liderlik ve Amacın Tutarlılığı

63 Sandbrook, a.g.m, s. 84

64 Lamotte ve Carter, a.g.m, s.3

⁶⁵ Dibley, Diane, “Balanced Scorecard and The EFQM Excellence Model”, http://Excellence one.efqm.org/Portals/1/PDF/ 24.07.2007, s.2

⁶⁶ Medhurst, Derek ve Richards Dave, “How Many Reasons For Not Using The EFQM Excellence Model Are Just Excuses?, http://excellenceone. efqm. org/ desktop modules/ EFQM. Articles/, 24 Temmuz 2007

4. Süreçler ve Verilerle Yönetim

5. Çalışanların Geliştirilmesi ve Katılımı 6. Sürekli Öğrenme, Yenilikçilik ve Đyileştirme 7. Đşbirliklerinin Geliştirilmesi

8. Kurumsal Sosyal Sorumluluk

TKY felsefesine tamamen paralel olan bu kavramlar sektör, endüstri veya büyüklük söz konusu olmadan tüm kuruluşlar için geçerlidir ve EFQM Mükemmellik Modelinin temelini oluşturmaktadırlar.

Bu kavramların yanı sıra modelin uygulanmasında RADAR olarak tanımlanan bir mantık kullanılır. RADAR 4 boyuttan oluşur : (i) Sonuçlar, (ii) yaklaşım, (iii) yayılım (iv) değerlendirme ve gözden geçirme. Sonuçlar boyutu kuruluşun neler elde ettiğini, yaklaşım boyutu kuruluşun ne yapmayı planladığını ve bunu yapmaktaki nedenlerini, yayılım boyutu kuruluşun yaklaşımı hayata geçirmek için neler yaptığını, değerlendirme ve gözden geçirme boyutu ise kuruluşun yaklaşımını ve yaklaşımın yayılımını değerlendirmek ve gözden geçirmek için neler yaptığını içerir.⁶⁷

Bu yaklaşıma göre kuruluşlar:

Hem operasyonel hem de finansal açıdan hedefledikleri sonuçları ortaya koymalıdırlar. Bu sonuçlara ulaşmayı sağlayacak sağlam temelli yaklaşımlar planlamalı ve bu yaklaşımları geliştirmelidir. Yaklaşımların, sistematik biçimde yayılımını sağlayarak yaklaşımları hayata geçirmelidirler. Bunun sonucunda elde edilen sonuçları izlemeli, analiz etmeli, değerlendirmeli ve gözden geçirmelidirler.