E-kitap Okuyucu Yazılımlar

Elektronik kitap endüstrisindeki rekabete paralel olarak donanımlarda olduğu gibi geliĢtirilen yazılımlarda da hızlı bir artıĢ ve çeĢitlilik göstermektedir.

Hangi donanımla olursa olsun elektronik kitapların okunabilmesi için bir elektronik kitap okuyucu yazılımın kullanılması gerekir. Bu yazılımlar kimi zaman kullanılan donanımla birlikte elde edilirken kimi zaman da internet üzerinden indirilerek e-kitap okuyucuya yüklenmektedir. Bu yazılımlar e-kitapların kullanılan donanıma yüklenebilmesini ve içeriğin gerçek bir okuma hissi uyandıracak biçimde elektronik ortamda okunabilmesini sağlar.

E-kitapların geliĢim sürecini değerlendirdiğimizde internet üzerinde yayınlanan baĢta HTML olmak üzere TXT, ASCII, DOC biçimindeki e-metinlerin de kimi yazarlarca e-kitap olarak kabul edildiğini dikkate alırsak bunlar için kullanılan herhangi bir web tarayıcısı da e-kitap okuyucu yazılım olarak kabul edilebilir. Ancak e-kitap tanımımızdan yola çıkarsak içeriği zenginleĢtirici metin özellikleri ile gerçek bir kitap okuma hissi uyandıran iĢlevleri sağlayan bir yazılımın da bulunması gerekir.

35E-kitap okuyucu donanımların özellikleri detaylı bir tablo olarak ekler bölümünde verilmiĢtir. (Tablo 2)

99

Bu açıdan bakıldığında internette yayınlanan belgeleri görüntülememizi ve donanıma indirmemizi sağlayan web tarayıcıları (Internet Explorer, Netscape vb.) ile Microsoft‟un Word, Powerpoint, Excel gibi yazılımları e-kitap okuyucu yazılım olarak değerlendirilmemelidir. E-kitap okuyucu yazılımlar, kullanıcının elektronik kitap okumasını kolaylaĢtıran ve okumayı zevkli kılan özellikler sunmaktadır. Bu özellikler, karanlıkta dahi okumayı sağlayacak aydınlatma, yazı karakterini değiĢtirme, yazı boyutunu değiĢtirme, not alma, kitap ayracı ekleme, önemli görülen yerleri iĢaretleyebilme, metin içinde kelime arama, sözlük kullanımı, vb. kolaylıklar sağlayarak geleneksel kitap okuma zevkini elektronik ortama taĢımaktadır.

Bu bilgiler ıĢığında elektronik kitap okuyucu yazılımları incelerken kullanıcılar tarafından en çok tercih edilen ve her tür donanıma kolaylıkla uyum sağlayabilen yazılımlardan Adobe‟un satın aldığı Glassbook Reader ve sonrasında geliĢtirdiği Acrobat e-Book Reader ile Digital Editions; Microsof‟un geliĢtirdiği Microsoft Reader ve MobiPocket Reader yazılımlarını ele alacağım.

- Glassbook Reader: Yayıncılar, kitapçılar, dağıtıcılar ve kütüphaneler için e-kitap tedarik zincirini otomatikleĢtiren ve tüketiciler ile uygulamalar için e-kitap okuma yazılımı üreten Glassbook Inc. firması tarafından PDF tabanlı belgeleri okumak için geliĢtirilen bir yazılımdır. Ġnternet üzerinden ücretsiz olarak masaüstü, dizüstü ve cep bilgisayarlarına yüklenebilen yazılım tamamıyla renkli görüntü vermekteydi. (Anameriç, 2003) Amazon, Barnes & Noble gibi online kitapçılar Glassbook‟un içerik sağlayıcısı ile müĢterilerine e-kitap dağıtımı yapmaktaydı.

Stephen King‟in yalnızca e-kitap olarak çıkan “Riding the Bullet” isimli kitabı bu formatta yayınlanmıĢtır. 2000 yılının sonlarında Glassbook Reader, Adobe tarafından satın alınmıĢtır.

100

- Adobe e-Book Reader: 2000 yılının sonlarında satın aldığı Glassbook yazılımını yenileyerek 2001 yılında Adobe Acrobat e-Book Reader adıyla piyasaya çıkarmıĢtır. Ġnternet üzerinden birçok web sitesinden indirilebilen bu ücretsiz yazılım, PDF biçimli e-kitapların okunmasında kullanılır. Yazılımın donanıma yüklenmesi, kurulumu ve kullanımı oldukça kolaydır. Windows ve Macintosh tabanlı masaüstü ve dizüstü bilgisayarlarla uyumludur. Adobe‟un geliĢtirdiği CoolType özelliğiyle LCD ekranlarda bile yüksek çözünürlülükte görüntü sunan Adobe Acrobat e-Book Reader kullanıcılarına gerçek bir okuma keyfi sağlıyor.

Gerçek basılı kitap sayfası görüntüsünde, baĢlıklar ve diğer biçimler orjinaline uygun olarak görüntülenir, görüntüyü

netleĢtirme özelliği vardır. E-kitabı tek sayfa, çift sayfa, devam eden sayfa biçimde görüntüler. Sayfayı saat yönünde

çevirebilme, sayfayı kaydırarak (scrolling)

okuma, metni yakınlaĢtırma ve uzaklaĢtırma yapılabilir. Sayfaları bütün halinde içindekiler tablosu Ģeklinde görüntüleyebilir. Önemli bir özelliği de yüksek sesli metin okuması yapabilmesidir. (Resim 53) Ayrıca metin içinde kelime arama, sözlük kullanımı, notlar alma, kitap ayracı ekleme, metin iĢaretleme gibi okumayı zenginleĢtirici özellikleri de vardır. Yayıncının izniyle e-kitaplar kopyalanabilir veya yazdırılabilir. Program yapılan güncellemelerle Ģu anda Adobe Acrobat Reader 9.0 adıyla kullanımdadır. Adobe‟un kendi e-kitap mağazası dıĢında Amazon.com, barnesandnoble.com gibi online satıĢ mağazaları da pdf biçimli e-kitapların satıĢını yapmaktadır. Son olarak geliĢtirilen Digital Editions programıyla da sanal kütüphanenizi kurabilir ve e-kitaplarınızı yönetebilirsiniz.

Resim 53 – Acrobat eBook Reader

101

- Adobe Digital Editions: E-kitapları ve diğer dijital yayınları okumak ve düzenlemek için Adobe‟un

geliĢtirdiği ve resm sitesinden indirilerek kurulan yazılım hem çevrimiçi hem de çevrimdıĢı kullanılabilir.

Adobe‟un içerik sağlayıcısı

aracılığıyla güncellemeleri otomatik olarak yapılan yazılım Adobe Flash Player‟la desteklenerek görsel açıdan zenginleĢtirilmiĢtir. Bunun yanı sıra Digital Editions, sanal kütüphane yaratmanıza, kitaplarınızı kitap adına, yazar adına, yayıncı adına, eklenme tarihine, son okunma tarihine veya sayfa sayısına göre sınıflandırarak varsa kapaklarıyla görüntüleyebilmenize olanak sağlar. (Resim 54) Kitap rafı özelliğiyle de yeni raflar oluĢturabilir ve kitaplarınızı konularına göre sınıflandırabilirsiniz. Adobe‟un tescilli biçimi olan PDF dıĢında XHTML tabanlı ve ePub biçimli diğer e-kitapları da destekler. Adobe‟un diğer programlarından bağımsız olarak yüklenebilen ve Sony Reader tarafından da desteklenen Digital Editions; Ġngilizce, Fransızca, Almanca, Ġtalyanca, Ġspanyolca, Portekizce, Japonca, Korece ve Çince dillerinde kullanılabilir.

- Microsoft Reader: Microsoft, 2000 yılı Ağustos ayında, yazı karakterlerinin çözünürlülüğünü geliĢtirerek LCD ekranlarda bile metni netleĢtirerek kağıt kalitesinde ve netliğinde ekrandan okuma sağlayan ClearType teknolojisiyle ürettiği Microsoft Reader Microsoft‟un resmi web sitesinden ücretsiz indirilebilir.

Resim 54 – Adobe Digital Editions

102

Microsoft Reader‟ın tescilli e-kitap biçimi olan LIT uzantılı e-kitaplar okunabilir.

Resim 55 – Microsoft Reader

Microsoft Reader, windows uyumlu masaüstü, dizüstü, tablet ve cep bilgisayarları ile e-kitap okuyucu donanımlarda kullanılabilir. (Resim 55) Basılı biçimde A4 boyutundaki 14 sayfalık metin Microsoft Reader‟la okunabilir biçime dönüĢtürüldüğünde yaklaĢık 22 sayfa gelmektedir. (Mercieca, 2004) Microsoft Reader ile kendi kiĢisel kütüphanenizi oluĢturabilir, e-kitaplarınızı kitap adı, yazar adı, son okunma tarihi, e-kitabın boyutu ve sağlama tarihine göre sıralayabilir, arama yapabilirsiniz. (Resim 56)

Resim 56 – Microsoft Reader

103

Microsoft Reader kitap ayracı ekleme, not alma, çizim ekleme, metin iĢaretleme, metin okuma (text to speech) veya kitap okuma (book to speech), kelime arama (Resim 57) yazı karakterini büyütme veya küçültme, görüntüyü yatay veya dikey olarak döndürebilme, grafik ve resimleri bütün olarak ya da yakınlaĢtırarak görüntüleyebilme özellikleriyle hem geleneksel okuma alıĢkanlıklarınızı sürdürebilir hem de teknolojinin sağladığı yeniliklerden yararlanabiliriz.

Microsoft Reader ile geliĢen e-kitap pazarında yaklaĢık 60.000‟in üzerinde e-kitabı kolaylıkla okuyabilirsiniz. Ayrıca yazılımı aktive ederek internet üzerinden satıĢ yapan Amazon ve Barnes & Noble gibi mağazalardan e-kitap sipariĢ edebilirsiniz.

- Mobipocket Reader: Mobipocket Reader, windows uyumlu masaüstü ve dizüstü bilgisayarlar, e-kitap okuyucuları ve PDA‟larda kullanılabilir. Mobipocket Reader‟ın tescilli biçimi PRC dıĢında txt, html, palm doc dosyalarını da destekler.

Mobipocket ile e-kitaplara, e-sözlüklere, e-gazetelere ve e-haberlere online olarak eriĢebilir ve online kitap satın alabilirsiniz. Okuma sırasında bilmediğiniz kelimelerin üstüne tıklayarak kelimenin anlamını e-sözlükten öğrenebilirsiniz.

Kullandığınız donanımın özelliklerine göre ekranı yatay ve dikey çevirebilirsiniz.

Yazı tipini, yazı boyutunu, arka plan rengini ve metin rengini değiĢtirebilirsiniz.

Resim 57 – Microsoft Reader

104

Metin içinde “tam eĢleme” veya “tüm kelimeleri arama” Ģeklinde kelime araması yapabilirsiniz. Okurken sayfa atlayabilir, sayfaları kaydırarak veya ileriye / geriye doğru sayfa sayfa da ilerleyebilirsiniz. Metinden bölümler kopyalayabilir, notlar ya da yorumlar ekleyebilir, kitap ayracı ekleyebilir ve önemli bulduğunuz metinleri iĢaretleyebilirsiniz. Metin içinde yer alan hyperlinklerden yararlanabilir, yeni linkler ekleyebilir ve iki kitap arasında geçiĢ yapabilirsiniz.

Elektronik kitap okuyucu yazılımlar, pazardaki donanım sayısına paralel olarak artmakta, buna bağlı olarak da her e-kitap okuyucu donanım için özel bir yazılım geliĢtirildiği düĢünülürse mevcut e-kitap biçimleri de giderek çoğalmaktadır.

Bilgi ve iletiĢim teknolojilerinde birçok alanda liderliğini koruyan Microsoft, elektronik kitap pazarına Microsoft Reader yazılımıyla girmiĢtir. Microsoft‟un elektronik kitap okuyucu özel bir donanım üretmeyip mevcut donanımlarla uyumlu bir yazılım geliĢtirmesi aslında ona bir avantaj kazandırmıĢtır. Bu Ģekilde yazılımda yapacağı güncellemelerle gelecekte daha fazla donanımla uyumlu hale gelebilir.

Bu açıdan bakıldığında Adobe Reader içinde aynı değerlendirme yapılabilir gibi görünse de Adobe Reader yalnızca bir e-kitap okuyucu yazılım değildir. Adobe Reader ile pdf uzantılı tüm dijital belgeler görüntülenebilirken Microsoft Reader sadece e-kitap okumak için geliĢtirilmiĢ bir yazılımdır.

105