Osman Pamukoğlu partinin kurulmasından önce 28 Temmuz 2008 tarihinde doğum yeri olan Sinop‟un Gerze ilçesinde “Anadolu ve Trakya‟da Yaşayan Türk Halkı
Bu Çağrı Size!” (Bkz. Ek–2) baĢlıklı bir bildiri yayımlamıĢ ve halkı bir siyasi
mücadeleye çağırmıĢtır. Bu çağrının yayınlanmasından 38 gün sonra 4 Eylül 2008 tarihinde Hak ve EĢitlik Partisi kurulmuĢtur.
Bu bildiri incelendiğinde, Pamukoğlu‟nun siyaset, ekonomi ve güvenlik alanlarında ülkenin birçok sorunu olduğunu ve bu sorunların ülkede “hak ve eĢitlik” ilkelerinin olmamasından kaynaklandığını savunmaktadır. Bu nedenle Hak ve EĢitlik Partisi‟ni kurduğunu, milletvekili dokunulmazlıklarının kaldırılmasından, terörle mücadeleye, yargı sistemindeki sorunlardan, ekonomik sistemdeki problemlerin çözümüne kadar birçok “sorunlu” addedilen alanda reformlar yapılacağından bahsetmektedir.
Osman Pamukoğlu Hak ve EĢitlik Partisi‟nin “Siyasal ve Toplumsal Ġlkelerimiz” (2010:1) kitabında “Neden Hak ve EĢitlik Partisi?” baĢlığı altında Ģunları söylemiĢtir:
ulusal birliğini, güvenliğini korumak; yeni bir devlet yönetimi oluşturmak; demokratik bir toplum oluşturmak ve bu vesileyle halkın gücünün farkına varmasını sağlamak; bağımsızlık ve ulusal egemenliği her şeyin esası yapmak; itibarlı, güçlü ve bağımsız bir Türkiye yaratmak; zengin ve fakir olarak iki sınıfın yaratılmaya ve orta sınıfın yok edilmeye çalışıldığını bu nedenden dolayı insanların dilenci konumuna düşmesinin engelleneceğini; her yerde hak ve eşitliği sağlamak ve halkın iktidarını gerçekleştirmek için partinin kurulduğunu belirtmektedir. Partinin parolasının da “siyasi ve ekonomik bağımsızlık” olduğunu söylemektedir17
.
Osman Pamukoğlu partinin kurulmasının bir halk hareketi olduğunu, halkın desteğiyle, halkın bağıĢlarıyla bugünlere kadar gelindiğini hemen hemen her konuĢmasında belirtmektedir. Pamukoğlu‟na yöneltilen “Halk hareketi olarak çıkma nedeniniz nedir? Halk sizi niye istiyor, halk size ne veriyor, ne yapıyor, sizi nasıl destekliyor?” sorusuna Ģu Ģekilde yanıt vermiĢtir: “1950„den sonra bu ülkede 157 tane
parti kuruldu. Tamamen halk destekli parti biziz. Siz, kendi sitenizde, bir manifesto yayınlayıp, ondan sonra parti kurulduğunu hiç duydunuz mu? Çünkü halkın ihtiyacını, siyasi boşluk hissettiğini tahmin ediyorum. 28 Temmuz‟da bildiri yayınlıyorsunuz, 4 Eylül‟de parti kuruluyor. Nedir bunun arasındaki 30 küsür gün. Demek ki halkın ihtiyacı var. Bu kadar açık. Para yok, pul yok. Örgütler bütün ihtiyaçları kendileri karşılıyor. Şimdi partiye 800.000‟i geçti, müracaat eden kadın ve erkek sayısı. Gençlik kollarında yer almak istiyorum, kadın kollarında yer almak istiyorum, ilde, ilçede, beldede yönetime girmek istiyorum diye. Bunun ortalama yaşı 18–32 kadın ve erkekler. Türkiye‟deki ana nüfusun % 60„ının yaşı kaç? 30‟un altı. 73 milyonluk nüfusun %60‟ı 30 yaşın altında. Bana soruyorlar, röportajlarda ve bazı programlarda, yerel televizyonlarda veya gazetelerde, neden gençler daha çok? Gençlerin zihni berrak. Bu düzen ve sistemde bana yer yok diyor genç. Niye kadınlar? Kadınlarda bekâr veya evli, annelik iç güdüsü var. Yavrularının nasıl bir ortamda yaşayacağı duygusu. Bu kadar açık. Partinin gücü nasıl nereye dayandığı çok belli.”
17
Tablo 2.1. Üye Olunan Partilere Göre Cinsiyet Dağılımı18
Cinsiyet Üye olunan Parti
AKP ANAP CHP DP DSP DTP GP MHP ÖDP SP
Erkek 76,2 81,4 78,1 76,2 74,9 86,9 75,9 84,4 73,8 87,6
Kadın 23,8 18,6 21,9 23,8 25,1 13,1 24,1 15,6 26,2 12,4
TOPLAM 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Bu tablodan (Tablo 2.1.) çıkan en net sonuç %80‟i erkek ağırlıklı bir siyasal alan görüntüsüdür. Milliyetçi ve Ġslami öğeleri ön plana çıkartarak siyaset yapan sağ partiler ile etnik kimlik siyaseti yapan DTP‟de erkek üyelerin fazlalığı göze çarpmaktadır. Erkek üyelerin en fazla olduğu partiler SP, DTP ve MHP olarak göze çarpmaktadır. Kadın üye oranının en yüksek olduğu partiler ise sırasıyla Özgürlük ve DayanıĢma Partisi (ÖDP), Demokratik Sol Parti (DSP), Genç Parti (GP), Demokrat Parti (DP) ve AKP‟dir. ÖDP, DSP ve GP‟de kadın üyelerin fazla olması sosyal demokrat ve sol eğilimlerin ağır basmasının bir sonucu olarak değerlendirilse de aynı faktörün DP ve AKP‟yi açıklamakta yetersiz kalmaktadır (Tosun, Erdoğan Tosun, 2010: 136).
Siyasal katılım unsurları incelendiğinde, bireyin yaĢının, siyasal katılımla doğrudan iliĢkisi olduğu anlaĢılmaktadır. Birey genç yaĢlarda daha aktif ve protest bir tutumda olabilirken, ilerleyen yaĢlarda sağlık, inanç gibi etkenlerle daha pasif ve kabullenici bir tutum takınabilmektedir. Osman Pamukoğlu, partilerine katılım konusunda verdiği bilgilerde, yaklaĢık 800 bin müracaat olduğunu ve bu müracaat eden kiĢilerin % 60‟ının 18–35 yaĢ aralığında olduğunu belirtmektedir. Katılımdaki yaĢ unsuru göz önünde bulundurulduğunda genç bir kitlenin partiye katılımı, Osman Pamukoğlu‟nun mevcut siyasal iktidara karĢın protest bir tavır ortaya koymasından kaynaklandığını kanıtlar niteliktedir.
3 Kasım 2002 seçimlerine yönelik yapılmıĢ olan çalıĢmada (Tablo 2.2) MHP ve CHP seçmeninin büyük çoğunluğu partinin ideolojisi ve felsefesini kendisine yakın hissetmekte, liderlerini parti ideolojisi ve kimliği ile özdeĢleĢmiĢ görmemektedir. Ancak AKP ve GP‟de durum farklı görünmektedir. AKP‟nin seçim zaferinde Recep Tayyip Erdoğan‟ın karizmasının ön plana çıktığı veriler tarafından da doğrulanmaktadır. Yine AKP‟ye oy verenlerin büyük bir kısmı partiyi ve liderini beğendikleri, bunun yanı sıra
18
partiyi halka daha yakın buldukları için oy verdiklerini belirtmektedirler. Ancak verilere bakıldığında partisinin aldığı oy oranına en çok katkı yapan liderin GP Genel BaĢkanı Cem Uzan olduğu görülmektedir (Akgün, 2007: 196-197).
Tablo 2.2. Oy Verdiği Partiyi Tercih Etme Nedenleri19
Tümü AKP‟liler CHP‟liler DYP‟liler MHP‟liler GP‟liler
Partinin felsefesi ve ideolojisini kendisine
yakın bulduğu için 36,8 27,3 57,5 36,3 71,2 7,1
Partinin liderini
beğendiği için 13,5 22,3 6,0 14,1 7,5 42,5
Denemek için 11,6 18,0 13,5 7,2 6,1 29,2
Parti halka daha
yakın olduğu için 10,0 18,8 5,6 5,7 3,2 10,6
Parti adaylarını beğendiği için 4,3 3,7 7,3 8,8 1,6 1,8 Partinin icraatlarını beğendiği için 3,0 3,7 1,4 7,3 3,2 0,0 BaĢka nedenler 4,5 3,5 4,9 12,0 4,3 5,3 Yanıtsız 16,5 2,5 3,8 8,6 2,9 3,5
Tablo 2.3. Üye Olunan Partilere Göre Eğitim Düzeyi Dağılımı20
19
Akgün, 2007: 197 20
Tosun, Erdoğan Tosun, 2010: 138
Eğitim Düzeyi
Üye Olunan Parti
Toplam AKP ANAP CHP DP DSP DTP GP MHP ÖDP SP Okul BitirmemiĢ 1,5 1,4 - - 0,8 4,2 1,0 0,4 1,9 2,0 1,2 Ġlkokul Mezunu 9,5 10,0 6,9 7,5 16,1 23,8 8,5 7,3 11,0 20,4 11,9 Ortaokul Mezunu 15,0 18,2 8,8 10,2 11,4 20,6 14,6 15,3 6,7 17,2 13,7 Lise Mezunu 41,0 43,6 43,8 50,9 31,8 30,8 46,7 36,3 30,5 41,2 39,8 Üniversite- Y.O.M. 32,6 26,8 38,3 30,2 37,6 19,2 28,1 39,7 46,7 18,8 32,0 Y. Lisans- Doktora 0,4 - 2,2 1,1 2,4 1,4 1,0 1,1 3,3 0,4 1,3 TOPLAM 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Okul bitirmemiĢ olanların DTP içerisinde, ilkokul mezunu olanların DTP ve SP içerisinde ağırlıkta oldukları görülmektedir. CHP içerisinde okul bitirmemiĢ olanlar hiç bulunmamakta, ilkokul ve ortaokul mezunu olanların da en düĢük düzeyde bulunması dikkat çekici noktalardan birisidir. Oransal olarak bakıldığında üniversite ve yüksek okul mezunu üyeye, ÖDP‟den sonra yine CHP sahiptir. Yüksek lisans ve doktora eğitimli üyelere sahip olan partiler ise sırasıyla ÖDP, DSP ve CHP‟dir (Tosun, Erdoğan Tosun, 2010: 138).
Tablo 2.4. Hak ve EĢitlik Partisi Üye Durumu21
HEPAR ÜYE DURUMU
KADIN 498.200 % 56,31 ERKEK 386.500 % 43,69 TOPLAM 884.700 % 100,00 Ġlk ve Ortaöğretim Mezunu 309.645 % 35 Lise Mezunu 442.350 % 50 Üniversite Mezunu 132.705 % 15
HEPAR Genel Merkezi‟nden telefon ile edinilen bilgiler ıĢığında, partinin üye durumuna bakıldığında (Tablo 2.4.) toplamda 884.700 kayıtlı üyenin olduğu görülmektedir. Bu bilgiler ıĢığında dikkat çekici nokta HEPAR‟da kadın üye sayısının, erkek üye sayısından fazla olması ve daha önce diğer partilerle alakalı verilere bakıldığında, % 26‟nın üzerinde kadın üye sayısının olmadığı görülürken, HEPAR‟ın kadın üye sayısının oranı % 56,31 olarak görülmektedir. Ancak bir diğer taraftan 2011 seçimlerinde kadın milletvekili adaylarının sayısının erkek adayların sayısından daha az olması da konuya özgü tezatı beraberinde getirmektedir. Ġlk ve ortaöğretim okuyanların oranı yaklaĢık % 35, lise mezunu oranı yaklaĢık % 50, üniversite mezunu oranı yaklaĢık % 15‟tir. Bu oranlarla da diğer partilerin üye durumlarıyla arasında farklılık göstermektedir. Özellikle üniversite mezunu üye sayısı, diğer partilerinkine göre çok az sayıdadır. En yakın değer % 19,2 ile DTP‟ye aittir (Bkz. Tablo 2.3.).
HEPAR ile ilgili yukarıdaki verilerin net bilgiler içermemesi nedeniyle Yargıtay Cumhuriyet BaĢsavcılığı, Siyasi Partiler Sicil Bürosu‟ndan resmi bilgiler edinilmiĢtir.22
21
Söz konusu veriler Mayıs 2011‟de telefonla görüĢme yoluyla Parti Genel Merkezi‟nden alınmıĢ, üye sayılarının kesin değerler olduğu, eğitim durumlarına göre oranların ise yaklaĢık değerler olduğu bildirilmiĢtir.
22
HEPAR Genel Merkezi‟nden telefon aracılığıyla alınan üye durumlarıyla alakalı verilerin, netlik içermemesi sebebiyle 15 Temmuz 2011 tarihinde Yargıtay Cumhuriyet BaĢsavcılığı, Siyasi Partiler Sicil Bürosu‟na dilekçe ile baĢvuru yapılmıĢ ve kurum HEPAR ile ilgili verileri 26 Temmuz 2011 tarihinde elektronik posta yoluyla gönderilmiĢtir.
Bu bilgiler incelendiğinde (Bkz. Ek–3) 62 siyasi partinin aktif olarak faaliyetlerine devam ettikleri, bunların 43‟ünün partilerine üye kaydı yaptıkları anlaĢılmakta ve üye kaydı yapan tüm siyasi partilerin üye sayısının 7.540.489 olduğu görülmektedir. Siyasi partilerin üye sayılarına bakıldığında (Bkz. Ek–4), en fazla üyeye sahip 5 parti sırasıyla AKP (5.051.595 üye), CHP (877.775 üye), DP (765.523 üye), MHP (314.990 üye) ve SAADET‟tir (250.106 üye). En az üyeye sahip 5 parti ise sırasıyla Ebedi Nizam Partisi (ENPA) (4 üye), Ayyıldız Partisi (AYP) (15 üye), Bizim Parti (BĠZĠM PARTĠ) (16 üye), Milli Demokrat Halkın Partisi (MDHP) (16 üye) ve Gönül Birliği YeĢiller Partisi (GBYP) (16 üye) olduğu görülmektedir. Ġller ölçeğinde bakıldığında Ġstanbul (1.865.474 üye), Ankara (439.060 üye), Ġzmir (413.524 üye), Bursa (239.017 üye) ve Kocaeli (206.864 üye) siyasi partilerin en fazla üye elde ettikleri ilk 5 il olarak göze çarpmaktadır. En az üye kaydı alınan 5 il ise sırasıyla Bayburt (6.390 üye), Tunceli (8.461 üye), Kilis (10.193 üye), Ardahan (11.738 üye) ve GümüĢhane‟dir (12.358 üye).
Yine bu veriler ıĢığında HEPAR‟ın üye sayısının, Osman Pamukoğlu‟nun söylemlerindeki ve partiden edinilen bilgilerdeki gibi 800.000–1.000.000 kiĢi aralığında olmadığı (partiden alınan sayı 884.700 idi), net üye sayının 7.309 kiĢi olduğu görülmektedir.
HEPAR‟ın en fazla üyeye sahip olduğu 5 il sırasıyla Bursa (873 üye), Ġzmir (763 üye), Ġstanbul (715 üye), Ankara (489 üye) ve Kocaeli‟dir (445 üye). En az üyeye sahip olduğu iller ise 1‟er üye ile Elazığ, KırĢehir, Niğde, Van ve Düzce‟dir. 2‟Ģer üye ile Tokat ve Karabük illeri, 3 üye ile Yalova ve 5 üye ile Çorum ili takip etmektedir (Bkz. Ek-4).
Tablo 2.5. Hak ve EĢitlik Partisi Üyelerinin Cinsiyet Durumu KADIN 1.344 % 18,39
ERKEK 5.965 % 81,62 TOPLAM 7.309 % 100
Partiden edinilen bilgilere bakıldığında (Tablo 2.4.) kadın üye sayısının erkek üye sayısından fazla olduğu görülmektedir. Ancak resmi verilere bakıldığında (Tablo 2.5.) tam tersi bir durum olduğu anlaĢılmaktadır. HEPAR‟a kayıtlı kadın üye sayısı 1.344 iken erkek üye sayısının 5.965 kiĢi olduğu görülmektedir. Resmi veriler partideki üyelerin % 81,62‟sinin erkeklerden oluĢtuğunu, % 18,39‟unun da kadınlardan
oluĢtuğunu göstermektedir. Tablo 2.1.‟deki diğer partilerin kadın ve erkek üyelerinin oranlarının karĢılaĢtırıldığı tabloya bakıldığında, kadın üye sayısı bakımından da diğer partilerle arasında bir fark olmadığı anlaĢılmaktadır.
Tablo 2.6. Hak ve EĢitlik Partisi Üyelerinin YaĢ Aralıkları
YAġ ÜYE SAYISI YÜZDE
18-25 1.347 % 18,43
26-35 2.668 % 36,50
35-45 1.715 % 23,47
45+ 1.579 % 21,60
TOPLAM 7.309 % 100
Partideki üyelerin yaĢ aralıklarına bakıldığında (Tablo 2.6.) 1.347 üyenin 18–25 yaĢ, 2.668 üyenin 18–35, 1.715 kiĢinin 35-45 yaĢ aralığında ve 45 yaĢ üstü 1.579 kiĢinin üye olduğu görülmektedir. Partideki genç üyeler sayıca fazladır. Osman Pamukoğlu‟nun söylemlerinin daha çok genç yaĢlardaki bireyler tarafından kabul gördüğü anlaĢılmaktadır.
Tablo 2.7. Hak ve EĢitlik Partisi Üyelerinin Eğitim Durumları
EĞĠTĠM DURUMU ÜYE SAYISI YÜZDE
Okur Yazar 1.482 % 20,28 Ġlköğretim Okulu/Ġlkokul/Ortaokul 3.263 % 44,64 Lise 730 % 9,99 Üniversite 1.488 % 20,35 Yüksek Lisans/Doktora 21 % 0,29 Bilinmiyor/Belirsiz 325 % 4,44 TOPLAM 7.309 % 100
HEPAR üyelerinin eğitim durumlarına bakıldığında okuryazar 1.482, ilköğretim, ilkokul ve ortaokul mezunu 3.263, lise mezunu 730, üniversite mezunu 1.488, yüksek lisans ve doktora mezunu 21 ve eğitim durumu belli olmayan 325 kiĢinin partiye üye oldukları görülmektedir. Diğer partilerdeki üyelerin eğitim durumlarıyla (Tablo 2.3.), HEPAR üyelerinin eğitim durumları karĢılaĢtırıldığında okuryazar, ilköğretim okulu mezunu üye sayısının oranının diğer partilerden çok daha yüksek olduğu anlaĢılmaktadır. Lise mezunu üye sayısı en az, üniversite mezunu üye sayısı ise SP ve DTP gibi partilerden yüksek olmasına rağmen diğer partilere nazaran düĢük kaldığı anlaĢılmaktadır. Yüksek lisans ve doktora mezunu üye sayısının da diğer partilerden
düĢük düzeyde olduğu görülmektedir. HEPAR Genel Merkezi‟nden alınan verilerle karĢılaĢtırıldığında ise çok büyük bir uçurum olduğu görülmektedir.
Tablo 2.8. Hak ve EĢitlik Partisi Üyelerinin Meslek Durumları
MESLEK ÜYE SAYISI
Serbest/Özel 3.770 ĠĢçi 707 Emekli 529 Ev Kadını 493 Öğrenci 470 Mühendis/Mimar 183 Teknisyen 168
Çiftçi/Bitki ve Hayvan YetiĢtiricisi 126 Ekonomist/Ġktisatçı/Maliyeci/Muhasebeci 93
Yönetici/Müdür/ġef 80
Fizik/Kimya ile ilgili 60
Kimyager 52
Öğretim Görevlisi/Öğretmen/Eğitmen 42
Hâkim/Savcı/Avukat/Hukukçu 26
Sanatçı/Müzisyen 18
HemĢire/Ebe/Diğer Sağlık Görevlisi 16
Doktor/DiĢ Hekimi 15
Memur 13
Eczacı/Laborant/Eczacı Kalfası 11
Siyasetçi/Yasama Görevlisi 8
Astsubay/Subay/Ordu Mensubu 8
Veteriner/Hayvan Sağlık Görevlisi 7
Jeolog/Astronom vb. 7 Fizik Mühendisi 5 Gazeteci/Yazar 4 Programcı/Matematikçi/Ġstatistikçi 3 Sosyolog/Psikolog 1 Diğer/Belirsiz 394 TOPLAM 7.309
Tablo 2.8 incelendiğinde parti üyelerinin yaklaĢık yarısının (3.770 kiĢi) serbest meslek sahibi olduğu görülmektedir. En fazla üyesi olan 2. meslek grubu ise iĢçilerdir (707 kiĢi), daha sonrasında emekliler (529 kiĢi), ev kadınları (493 kiĢi) ve öğrenciler (470 kiĢi) gelmektedir. En az üye sayısı olan meslek grupları ise sosyolog/psikolog (1 kiĢi), programcı/matematikçi/istatistikçi (3 kiĢi), gazeteci/yazar (4 kiĢi), fizik mühendisi (5 kiĢi), jeolog/astronom ve veteriner (7‟Ģer kiĢi) olarak sıralanmaktadır. Aynı zamanda 394 kiĢinin diğer meslek gruplarında olduğu ya da mesleklerinin belirsiz olduğu görülmektedir. Bu tabloya bakıldığında serbest meslek çalıĢanlarının dıĢında üyelerin
büyük çoğunluğunun memur olduğu anlaĢılmaktadır. Üyelerin geneli itibariyle, üst gelir grubundaki meslek gruplarından üye sayısının azlığı anlaĢılabilmektedir.