Eğitim Programının Hazırlanma Aşaması

Proje için hazırlanan “Okul Öncesi Erken Okuryazarlık Becerileri Eğitim Programı” okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 48- 72 ay arası çocukların erken okuryazarlık becerilerini destekleyici nitelikte olmasına dikkat edilmiştir.

Eğitim programının geliştirilmesi sürecinde öncelikle alan yazın taranmıştır. Daha sonra “Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Programı”nda yer alan kazanım ve göstergeleri arasından erken okuryazarlık becerilerini destekleyici kazanım ve göstergeler seçilmiştir. Okul Öncesi Eğitim Programı’ndan seçilen kazanım ve göstergeler dışında araştırmacı tarafından erken okuryazarlık becerilerini destekleyici ek kazanım ve göstergeler oluşturulmuştur.

Erken okuryazarlık becerilerini destekleyici eğitim materyalleri tasarlanmış ve tasarlanan materyaller Dr. Öğr. Üyesi İzzet Baki Karaoğlu’na uygulama şekli anlatılarak gösterilmiş ve materyallerin değerlendirilmesi ile ilgili dönütler alınmıştır. Materyaller ve uygulanış şekilleri iki okul öncesi öğretmenine anlatılmış ve uygulanılabilirliği ile ilgili dönütler alınmıştır.

Program hazırlanırken çocuklardaki bireysel farklılıklar, çocukların gelişim özellikleri, gelişimin ilkeleri dikkate alınarak; programın uygulanabilir olması, okulun ve çevrenin olanakları, öğrenmenin somuttan soyuta ve basitten karmaşığa doğru gerçekleştiği ilkeleri düşünülerek eğitim programı hazırlanmıştır.

Uygulamaya hikâye dinleme etkinlikleri yer verilerek başlanmıştır. Dinleme etkinlikleri için araştırma yapılarak etkileşimli kitap okumaya uygun nitelikli hikâye kitapları seçilmiştir.

Sesbilgisel farkındalık eğitiminde alan yazındaki araştırmalardaki edinim sırası dikkate alınarak önce sözcükleri hecelere ayırmadan başlanılmış ve ilk hece ayırma etkinliği olarak “ismimdeki parçalar” etkinliği uygulanmış. Öncelikle “herkes sırası ile ismini heceleyecek yönergesi” verildi. Öncelikle öğretmen kendi ismini heceleyerek söyledi ardından sırası ile öğrencilere isimlerini hecelemeleri için rehberlik edildi. Daha sonra “kendi ismini hecele ve hecelerken her bir hecede el çırp” yönergesi verildi.

Öğretmen yine ilk olarak kendi isminden başladı. Daha oturma sırasındaki ilk öğrenciden başlayarak sıra ile tüm öğrencilerin katılımı ile tüm öğrencilerin sınıftaki bütün arkadaşlarının ismini hecelemesine rehberlik edildi. Ardından öğrencilere isminizdeki küçük parçacıkları fark ettiniz mi? sorusu sorularak etkinliğin değerlendirilmesi yapıldı.

Ardından sırası ile uyak farkındalığı, ilk ses farkındalığı, son ses farkındalığı, sesleri birleştirme ve sesleri silme/atma ile ilgili sesbilgisel farkındalığı kazandıracak etkinlikler düzenlendi.

Eğitim programı 8 hafta ve günde iki etkinlik olacak şekilde düzenlenmiştir.

Böylelikle toplamda 16 etkinlik yer almıştır. Bu etkinliklerin uygulaması yaklaşık olarak 60 dakika sürmüştür.

Tüm etkinlikler uygulama gününden önce hazırlanmış, uygulama gününde eğitim saatinden önce gerek ortam düzenlemesi gerekse materyal temini yapılmıştır.

Eğitim programı için hazırlanan etkinlikler yaparak yaşayarak öğrenmeye, problem çözmeye, merak duygusu uyandırmaya ve çeşitli yöntem kullanımına olanak sağlamasına önem verilmiştir. Çocukların asıl öğrenme yolu olan oyun yolu ile öğrenmesi ilkesi göz önünde bulundurulmuştur

Tüm etkinlik planlarında etkinliğin adı, türü, kazanım ve göstergeleri, gerekli materyaller ve etkinliğin değerlendirilmesine yer verilmiştir.

MEB Temel Eğitim Genel Müdürlüğü Okul Öncesi Eğitim Programında (2013), erken okuryazarlık becerilerini destekleyen örnek kazanım ve göstergelere aşağıda yer verilmiştir.

Dil Gelişimi

Kazanım 6. Sözcük dağarcığını geliştirir. (Göstergeleri: Dinlediklerinde yeni olan sözcükleri fark eder ve sözcüklerin anlamlarını sorar. Sözcükleri hatırlar ve sözcüklerin anlamını söyler. Yeni öğrendiği sözcükleri anlamlarına uygun olarak kullanır. Zıt anlamlı, eş anlamlı ve eş sesli sözcükleri kullanır.)

Kazanım 9. Ses bilgisi farkındalığı gösterir. (Göstergeleri: Sözcüklerin başlangıç seslerini söyler.

Sözcüklerin sonunda yer alan sesleri söyler. Aynı sesle başlayan sözcükler üretir. Aynı sesle biten sözcükler üretir. Şiir, öykü ve tekerlemedeki uyağı söyler. Söylenen sözcükle uyaklı başka sözcük söyler.)

Kazanım 11. Okuma farkındalığı gösterir. (Göstergeleri: Çevresinde bulunan yazılı materyaller hakkında konuşur. Yetişkinden kendisine kitap okumasını ister. Okumayı taklit eder. Okumanın günlük yaşamdaki önemini açıklar.)

Kazanım 12.Yazı farkındalığı gösterir. (Göstergeleri: Çevresindeki yazıları gösterir. Yazılı materyallerde noktalama işaretlerini gösterir. Yazının yönünü gösterir. Duygu ve düşüncelerini bir yetişkine yazdırır. Yazının günlük yaşamdaki önemini açıklar.) (MEB OÖEP, 2013, s.25,26) Motor Gelişimi

Kazanım 4. Küçük kas kullanımı gerektiren hareketleri yapar.(Göstergeleri: Kalemi doğru tutar, kalem kontrolünü sağlar, çizgileri istenilen nitelikte çizer.)(MEB OÖEP,2013, s.33)

Ek Kazanım ve Göstergeler bazıları örnek olarak aşağıda yer verilmiştir.

Ek kazanım Harf farkındalığı gösterir.(Göstergeleri: Harfleri rakamlardan ayırt eder.

Harfleri gösterir. Aynı olan harfleri eşleştirir. Büyük harf küçük harf ayrımını yapar.

Gösterilen büyük harf formunun küçük harf formunu gösterir.)

Ek kazanım Sözcükleri fark eder. (Göstergeleri: Sözcükleri hecelerine ayırır. Sözcüğün kaç heceden oluştuğunu söyler. Metindeki sözcükler arası boşlukları gösterir. Bir cümledeki en kısa sözcüğü gösterir. Bir cümledeki en uzun sözcüğü gösterir. Sözcüğün başlangıç sesini gösterir.

Ek kazanım İsim farkındalığı gösterir. (Göstergeleri: İsmini tanır. İsmindeki harfleri ayırt eder. İsmindeki harfleri bularak yan yana dizer. İsmini yazar. İsmini hecelere ayırır.

İsmindeki hece sayısını sayar.)

Ek kazanım Yazı becerisi gösterir.(Göstergeleri: Mış gibi yazar. Gördüğü yazıyı kopya eder. Yazıyı sol taraftan sağ tarafa doğru yazar. Yazıyı yukarıdan aşağıya doğru yazar.)

“Kazanım 9. Ses bilgisi farkındalığı gösterir” (MEB OÖEP, 2013, s.26). (Ek Gösterge:

Uyaklı sözcükleri eşleştirir. Söylenilen ses ile başlayan sözcük üretir. Söylenilen sesleri birleştirir. Söylenilen heceleri atar.)

“Kazanım 11. Okuma farkındalığı gösterir” (MEB OÖEP, 2013, s.27). (Ek Gösterge:

Marka, logo, trafik levhası üzerindeki yazıyı okur.)

“Kazanım 12. Yazı farkındalığı gösterir” (MEB OÖEP, 2013, s.27). (Ek gösterge:

Noktalama işaretlerini tanır.) Etkinlik Örneği

Etkinlik Adı: Uyak Kesesi

Etkinlik Türü: Oyun (Büyük grup etkinliği)

KAZANIM VE GÖSTERGELERİ Dil Gelişimi

Kazanım 9. Ses bilgisi farkındalığı gösterir.

Ek Gösterge: Uyaklı sözcükleri eşleştirir.

Bilişsel gelişim

Kazanım 1. Nesne/durum/olaya dikkatini verir.

Göstergeleri:

Dikkat edilmesi gereken nesne/durum/olaya odaklanır.

Dikkatini çeken nesne/durum/olaya yönelik sorular sorar.

Kazanım 3: Algıladıklarını hatırlar.

Göstergeleri:

Nesne/durum/olayı bir süre sonra yeniden söyler.

Hatırladıklarını yeni durumlarda kullanır.

Motor Gelişimi

Kazanım 5. Müzik ve ritim eşliğinde hareket eder.

Göstergeleri:

Müzik ve ritim eşliğinde dans eder.

Müzik ve ritim eşliğinde çeşitli hareketleri ardı ardına yapar.

Materyaller

•Önceden hazırlanmış uyaklı sözcükleri yer aldığı resim kartları.

•Kese

•Hoparlör

•Yazı tahtası

Eğitim ortamının düzenlenmesi

Eğitimci önceden uyaklı bazı nesnelerin bulunduğu resimli kartlar hazırlar. Bu resimli kartları alt alta tahtaya yapıştırır ve tahtayı çocukların göremeyeceği şekilde (ters şekilde) koyar.

Örnek Öğrenme Süreci

Eğitimci çocuklardan bir çember olup oturmalarını ister. Çembere kendide katılır. Elindeki keseyi göstererek ne olduğunu sorar. Tahminler alındıktan sonra bunun bir kese olduğu söylenir. Ardından kesenin içinde ne olabileceği sorulur tahminler alındıktan sonra arkası dönük tahta çocuklara doğru çevrilir ve tahtaya yapıştırılmış resim kartları çocuklar tarafından gözlemlenir. Bu kartların neden buraya yapıştırılmış olabileceği sorulur.

Ardından çocuklara elindeki kesede bu resimli kartlara benzer kartlar olduğunu tahtanın üstündeki kartlar ile kesenin içindeki kartların ortak özelliğinin olduğu söylenir. Bu ortak özelliğinin son seslerinin aynı olduğu buna uyak dendiği açıklanır. Örnek olarak önce eğitimci yapar ve keseden bir kart çeker çektiği kartın tahta uyaklı olan kartı bulur ve karşısına yapıştırır. Sırası ile tüm çocukların keseden kart çekmesini ve çıkan karta uygun uyaklı kartın karşısına yapıştırılmasına rehberlik edilir.

Ardından oyun değiştirilir. Tüm kartlar keseye konur. Keseye konulan kartlardan sırayla çocuklar kendilerine bir kart seçer. Bu kart çocukların üzerine yapıştırılır. Müzik açılır ve çocuklar dans etmeye başlar. Müzik durduğunda ise uyaklı kartların olduğu çocuklar eş olarak yan yana gelirler. Oyun bu şekilde çocukların ilgisi doğrultusunda devam eder.

Değerlendirme süreci

Oyunu oynarken ne hissetin?

Oyunda zorlandığın kısımlar var mıydı?

Oyunda hangi kartı seçtin ve bu kartın uyağı olan karttaki nesnenin adı neydi?

3.4.4. Eğitim Programının Uygulanma Aşaması

Hazırlanan eğitim programı deney grubundaki tüm öğrencilerin katılımı ile yürütülmüştür. Deney grubundaki çocuklar hazırlanan eğitim programını uygularken aynı okulda olan kontrol grubu öğrencilerine okul öncesi eğitim programını uygulanmıştır.

Son test bitiminden sonra hazırlanan eğitim programı ve gerekli materyaller kontrol grubu sınıfı öğretmenine de verilerek uygulama için rehberlik edilmiştir.

Eğitimci uygulamaya başlamadan uygulamada kullanılacak olan gerekli araç gereç ve materyalleri hazırlamıştır. Hazırlanan program dâhilinde uygulanan her etkinliğin sonunda değerlendirme soruları öğretmen tarafından etkinliğin sonunda çocuklara sorulmuş, çocukların cevapları alınmış, doğru cevaplara eksik cevaplara ve yanlış cevaplara dönüt verilmiştir.