Dolandırıcılık ve Dilencilik

Dilencilik, 5236 sayılı Kabahatler Kanunu’nda düzenlenmiş bir kabahattir. Kabahatler Kanunu “dilenciliğin” bir tanımını yapmamış; fakat dilenciliği bir kabahat olarak kabul etmiştir. Buna göre; “Dilencilik yapan kişiye, elli Türk

Lirası idarî para cezası verilir. Ayrıca, dilencilikten elde edilen gelire el konula- rak mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilir” (KK m.33/1).

Dilenmek, kendisini acındırarak bir kimseden bir şey istemek anlamına gelmektedir282_{. Dilenci, gerçek olan veya olmayan olgular ileri sürerek, karşısın-}

dakinden yardım olarak isteyen kişidir. Bu noktada gerçek olmayan olgularla işlenen dilencilik kabahatinin, dolandırıcılık ile ilişkisini tespit etmek önem taşımaktadır.

Öncelikle kabahatin tanımını yapmakta fayda görüyoruz. Kabahat deyi- minden; “kanunun, karşılığında idarî yaptırım uygulanmasını öngördüğü hak-

sızlık” anlaşılır (KK m.2). Peki, aynı fiil hem kabahat hem suç oluşturuyorsa

hangisinden dolayı yaptırım uygulanacaktır? Bu sorunun cevabını Kabahatler Kanunu m.15/3 vermektedir. “Bir fiil hem kabahat hem de suç olarak tanımlan-

mış ise, sadece suçtan dolayı yaptırım uygulanabilir. Ancak, suçtan dolayı yaptı- rım uygulanamayan hallerde kabahat dolayısıyla yaptırım uygulanır”283.

Bu çerçevede belirtmek isteriz ki, dilencilik soyut yalan ile icra edilirse Kabahatler Kanunu’na göre cezalandırılmalıdır. Zira soyut yalan tek başına dolandırıcılık suçunu oluşturmaz. Fakat dilencilikte söylenen yalan belli bir ağır-

278 _{Centel/Zafer/Çakmut, s. 495; Toroslu, s. 179.} 279 _{Önder, s. 389; Koca, s. 167.}

280 _{Önder, s. 389.}

281 _{Centel/Zafer/Çakmut, s. 495; Önder, s. 389.}

282 _{TDK Güncel Türkçe Sözlük, (www.tdk.gov.tr), ET:23.01.2019.}

283 _{“Dilencilik, hile ve desise kullanılarak bir kişiyi hataya düşürmek suretiyle yapılmış ise, diğer}

bir anlatımla dolandırıcılık suç tipindeki unsurlar içinde gerçekleştirilmiş olması durumunda dolandırıcılık suçuna vücut verdiği söylenebilir.”, bkz. Önder, s. 391.

lıkta ve ustaca ise ayrıca sahneye koyma gerçekleşti ise örneğin dilenci karşı- sındakinden yardım isterken sahte sağlık raporları, filmler vb. ile yalanını belirli bir ağırlığa ulaştırıyor ve hileli davranış haline getiriyorsa, karşıdaki kişi iradesi sakatlanarak aldanıyor ve kendisinde zarara neden olabilecek bir tasarruf ile dilenci de yarar sağlıyorsa bu fiil artık dilencilik değil dolandırıcılık olduğu ve TCK hükümlerince cezalandırılması gerektiği kanaatindeyiz284. Kaldı ki dilenme fiili ile yardım istenen kişi yardımda bulunmadığı sürece de bu suçun oluşaca- ğını düşünmemekteyiz. Ancak bu husus her somut olayda, objektif kriterler göz önünde bulundurularak karara varılması gereken bir husustur.

Ayrıca muhatabın dilencinin sözlerine kanmadığı, yalnızca onu dinlemek istemediği veya sıkıldığı için yardımda bulunduğu durumlarda da dolandırıcılık suçu oluşmaz285.

III. SONUÇ

Dolandırıcılık suçunun; Yargıtay kararları ve doktrin açısından, kişinin yalnızca malvarlığını değil, irade özgürlüğünü de koruduğunu yukarıdaki bö- lümlerde belirttik. Bu suçun malvarlığına karşı suçlar başlığı altında düzenlen- miş olmasının, Yargıtay’ın malvarlığı kavramına bakış açısını salt ekonomik bir hale soktuğunu görmekteyiz. Ancak madde gerekçesinde de belirtilen irade özgürlüğü madde ile koruma altına alınmıştır. Bu sebeple malvarlığı kavramı, Yargıtay tarafından geniş yorumlanabilmeli, sadece ekonomiklik kriteri yerine kişinin aldatılmış olduğu gerçeğinin ve sebep olunan zararın kişi üzerinde yara- tacağı olumsuz etkinin de cezalandırılabilmesi gerekmektedir.

Dolandırıcılık suçunun malvarlığı kavramının salt ekonomik malvarlığı teorisi ışığında yorumlanmasının da yetersiz olduğu kanaatindeyiz. Çünkü maddi olarak değeri bulunmasa dahi, fail tarafından hileli davranışlarla elde edilen mağdura ait bir şeyin de suçun konusunu oluşturabilmesi, suçların da ce- zasız kalmaması gerektiği düşüncesindeyiz. Aksi takdirde kişiler Ceza Hukuku aracı ile tam anlamıyla korunamayacaktır.

Dolandırıcılık suçu, malvarlığına karşı işlenen suçlar içerisinde en karma- şık olanlardan biridir. Suç tipinin karmaşıklığı, zaman zaman Yargıtay tarafın- dan verilen değişken kararlardan da anlaşılabilmektedir. Yüksek mahkememi- zin, bu suç ile ilgili koymuş olduğu objektif kuralları, bir yargılama standardı sağlayabilmek adına anlamak mümkündür. Ancak bu objektif kurallara sıkı

284 _{“Sanığın, akciğer tüberküloz hastalığına yakalanmış olması gerçeği, dört senedir hasta olup}

hastanede yattığı şeklindeki öbür yalanlarını gölgeleyecek bir neden değildir. Cömertlik duygusuyla gönülden kopan yardımın zarar sayılamayacağı görüşü de fiili zarar olgusuyla bağdaşmaz. Öğretide “acındırma dolandırıcılığı” denilen ve acıma duygusunu sömüren her türlü yalan cezai hile boyutuna ulaşmıştır.” YCGK, 12.05.1983 tarih ve E:1983/6-222, K:1983/305, YKD, Y.1984, S. 3, C.10, s. 444.

sıkıya riayet kimi zaman mağdurun korunmasını da engelleyebilmektedir. Bu sebeple Yargıtay’ın objektif kriterlerini, yalnızca suçun etken süjesi olan failin durumunu ve işlediği fiilin niteliğini göz önünde bulundurarak değil, edilgen süjesi olan ve devletten bir vatandaş olarak hukuki koruma bekleyen mağdurun durumunu da göz önünde bulundurularak oluşturması gerektiği kanaatini taşıyo- ruz. Belli bir ağırlıkta olmamasına rağmen hilenin, toplumdaki bazı kişileri aldatabilmesi mümkündür. Hatta soyut yalan dahi bazı kimseleri aldatmak için yeterli olabilmektedir. Bu noktada, sayılan fiillerin cezasız kalması gündeme gelebilmektedir.

Ayrıca TCK’da dolandırıcılık suçunu düzenleyen bölümde suçun ihmal suretiyle işlenmesiyle ilgili bir düzenlemenin bulunmamasının kanunilik ilkesine aykırı olduğu kanaatindeyiz. Çünkü kanun koyucu, dolandırıcılık suçunun ihmal suretiyle işlenebileceğini madde gerekçesinde düzenlemiştir. Fakat bu düzenle- menin madde metninde de yapılması gerekmektedir.

KAYNAKÇA

Alacakaptan, Uğur: Suçun Unsurları, (AÜHF Yayınları), Ankara 1975. Alacakaptan, Uğur: İşlenemez Suç, (AÜHF Yayınları), Ankara (tarihsiz). Arkan, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, 21. Bası, (Bankacılık Enstitüsü

Yayınları), Ankara 2015.

Artuç, Mustafa: Malvarlığına Karşı Suçlar, 2. Baskı, (Adalet Yayınevi), Ankara, 2011.

Baba, Yasemin: “Alman Öğreti ve Uygulaması Işığında Vazgeçmede Gönüllülük Unsuru”, (TAAD), Y. 4, S. 14, 2013, s. 1129 vd.

Başbüyük, İsa: “Hırsızlık ve Dolandırıcılık Suçlarının Bilişim Sistemlerinin Araç Olarak Kullanılması Suretiyle İşlenmesi”, (CHD), Y. 5, S. 14, Aralık 2010, s. 173 vd.

Bekar, Elif: Türk ve Amerikan Ceza Hukukunda Zorunluluk Hali, (Seçkin Yayınevi), Ankara 2013.

Bilen, Mesut: “Türk Ceza Hukuku’nda Dolandırıcılık Suçu (Yayınlanmamış Doktora Tezi)”, Konya 2012, www.acikerisim.selcuk.edu.tr, ET:23.01.2019.

Centel, Nur/Zafer, Hamide/Çakmut, Özlem: Kişilere Karşı İşlenen Suçlar, C. I, 4. Bası, (Beta Yayınları), İstanbul 2017.

Demirbaş, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, (Seçkin Yayınevi), Ankara 2016.

Dönmezer, Sulhi/Erman, Sahir: Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Genel Kısım, C. I, (Der Yayınları), İstanbul 1997.

Dönmezer, Sulhi: Kişilere ve Mala Karşı Cürümler, 17. Baskı, (Beta Basım Yayım Dağıtım), İstanbul, 2004.

Ekici-Şahin, Meral: Ceza Hukukunda Rıza, (On İki Levha yayıncılık), İstanbul 2012.

Ercan, İsmail: Ceza Hukuku Özel Hükümler, (Kuram Kitap Yayınları), İstanbul 2016.

Erdem, M. Ruhan: “Mal Varlığına Karşı Suçlar”, (Yeni Türk Ceza Adalet Sistemi Tanıtım Sitesi, www.ceza-bb.adalet.gov.tr/makale.htm, ET: 23.01.2019).

Erdem, Mustafa Ruhan: Türk Hukukunda Karşılıksız Yararlanma Suçları, TCK m. 521a- 521b, (Yetkin Yayınları), Ankara 1996.

Erem, Faruk: Dolandırıcılık, (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları), Ankara 1956.

Gökcen, Ahmet/Balcı, Murat: “Dolandırıcılık Suçu”, (Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırma Dergisi), Cilt: 14, Sayı: 1-2, 2008, ss. 1- 55.

Gündel, Ahmet: Zimmet, Sahtecilik, Dolandırıcılık, Yağma, Hırsızlık, Güveni Kötüye Kullanma Suçları, (Sözkesen Matbaası), Ankara, 2009.

Hafızoğulları, Zeki/Özen, Muharrem: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Kişilere Karşı Suçlar, (US-A Yayıncılık), Ankara 2016.

Hakeri, Hakan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, (Adalet Yayınları), Ankara 2017.

Kaylan, Keskin: 765 ve 5237 Sayılı Türk Ceza Yasalarında Düzenlenen Dolandırıcılık Suçlarının “Dönmezer Tasarısı” Işığında Karşılaştırmalı Bir İncelemesi, (Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Araştırma Merkezi Türk Ceza Hukuku Derneği, Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer Armağanı), C. III, s. 945 vd., Ankara 2008,

Kılıçoğlu, Ahmet M.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 17. Bası, İlave Bası, (Turhan Kitabevi), Ankara 2013.

Koca, Mahmut: 5235 sayılı Türk Ceza Kanununda Yağma Suçu, (Legal Hukuk Dergisi), Y. 3, Ağustos 2005/32 s. 2799 vd.

Koca, Mahmut/Üzülmez, İlhan: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 4. Baskı, (Adalet Yayınevi), Ankara 2017.

Kuray, Ahmet Tevfik: Dolandırıcılık Cürümleri, İstanbul 1962.

Malkoç, İsmail: Yeni Ceza Kanunu Özel Hükümler C. 1, 3. Baskı, (Adil Yayınevi), Ankara 2008.

Maviş, Volkan: “Dolandırıcılık Suçunun Hile Unsuruna İlişkin Sorunlar”, (İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi), Özel Sayı, Cilt:1, Yıl 201, ss.595-626, ET:25.01.2019.

Meraklı, Serkan: “Güveni Kötüye Kullanma Suçu TCK m. 155”, (DEÜHFD), C. 11, 2009, s. 1657 vd.

Önder, Ayhan: Şahıslara ve Mala karşı Cürümler, (Filiz Kitabevi), İstanbul 1994.

Özbek, Veli Özer/Doğan, Koray/Bacaksız, Pınar/Tepe, İlker: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 13. Baskı, (Seçkin Yayıncılık), Ankara 2018. Özbek, Veli Özer/Doğan, Koray/Bacaksız, Pınar/Tepe, İlker: Türk Ceza

Hukuku Genel Hükümler, 8. Baskı, (Seçkin Yayıncılık), Ankara 2017. Özgenç, İzzet: Ekonomik Çıkar Amacıyla İşlenen Suçlar, (Seçkin Yayıncılık),

Ankara 2002.

Selçuk, Sami: Dolandırıcılık Cürmünün Kimi Suçlardan Ayrımı ve Çeklerle İlgili Suçlar, (Kadıoğlu Matbaası), Ankara 1986.

Selçuk, Sami: Dolandırıcılık, (Yasa Yayınları), İstanbul 1982.

Soyaslan, Doğan: Ceza Hukuku Özel Hükümler, 12. Baskı, (Yetkin Yayınları), Ankara 2018.

Soyer-Güleç, Sesim: Borç İçin Hapis Yasağı ve Karşılıksız Çek Suçu, (Seçkin Yayıncılık), Ankara 2011.

Şen, Ersan/Aksüt, Ertekin: “Dolandırıcılık Suçunda Hile ve Kast”, (www.hukukihaber.net), ET: 25.01.2019.

Tezcan, Durmuş/Erdem, M. Ruhan/Önok, Murat: Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 15. Baskı, (Seçkin Yayıncılık), Ankara 2018.

Toroslu, Nevzat: Ceza Hukuku Özel Kısım, 9. Baskı, (Savaş Yayınevi), Ankara 2018.

Tümerkan, Somay: Dolandırıcılık Suçu, (Kazancı Hukuk Yayınları), İstanbul 1987.

Yaşar, Osman/Gökcan, Hasan Tahsin/Artuç, Mustafa: Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, Cilt IV, (m. 147-204), (Adalet Yayınevi), Ankara 2010.

Yazıcıoğlu, R. Yılmaz: “Hırsızlık Suçunun Malvarlığına Karşı İşlenen Bazı Benzer Suçlardan Ayrımı”, (Ceza Hukuku Dergisi), Yıl: 2011, Sayı: 4, İstanbul 2012, ss. 1-42.

Yenidünya, A. Caner/İçer, Zafer: “Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçu”, (Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi), Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, C. 19, S. 2, Özel Sayı, 2013, ss. 797-828. Yenisey, Feridun: “Örgüt Suçu, Muhakemesi ve Gizli Tanık”, (Galatasaray

Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi), 2010/1, Prof. Dr. Köksal Bayraktar’a Armağan, Cilt I, Yayın Tarihi: Ekim 2011, ss. 397-420. Yıldız, Mehmet Emre: Banka veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması Suçu,

(Adalet Yayınları), Ankara 2015.

Yılmaz, Zekeriya/Ergin, İsmail: Yeni Türk Ceza Kanununda Dolandırıcılık Suçları, (Adalet Yayınları), Ankara 2005.