DOĞRU YOL PARTİSİ

Doğru Yol Partisi kısaca DYP, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP)'nin devamı olarak kabul edilen siyasal partidir. 23 Haziran 1983'te Adalet Partisi'nin devamı olarak kurulmuştur. 1983 yılında kurulduğunda Genel Başkanlı- ğında Ahmet Nusret Tuna getirildi fakat Tuna ancak 1 ay kadar partiye başkanlık edebildi.33

Ardından Yıldırım Avcı başkanlığa getirildi. Avcı ise 1985'teki olağan kurultayda Hüsamettin Cindoruk'a başkan- lık görevini bıraktı. Hüsamettin Cindoruk 1987 yılında si- yasi yasakların kalkması üzerine Süleyman Demirel'in Genel Başkanlığa geçmesi amacıyla istifa etti. Kongrede Süleyman Demirel Genel Başkanlığa seçildi ve 6 yıl boyunca Genel Başkanlıkta kaldı.34

1987'de %19,14 oyla meclise giren DYP, 1991'de %27,03 oy ile 1. parti konumuna gelmiş ancak tek başına iktidara gelebilecek kadar oy alamadığından Erdal İnönü'nün Genel Başkanı olduğu Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) ile koalisyon kurmuştur. Süleyman Demirel'in başkanlığında 49. Hükümet böylece kurulmuş koalisyon hükümeti 1993'ün 14 Haziran'ına kadar devam etmiştir. 17 Nisan 1993'te Cum- hurbaşkanı Turgut Özal'ın vefat etmesi üzerine, 16 Mayıs 1993'te Süleyman Demirel Cumhurbaşkanlığına seçildi. Hükümet de Mehmet Gölhan'ın vekaleten başkanlığında de- 33 _{Saybaşılı, Kemali, DYP ve SHP Koalisyonunun Üç yılı, Bağlam}

Yayıncılık,İstanbul,1995, s.51

34 _{Karpat, Kemal, Kısa Türkiye Tarihi,Timaş Yayınları, İstanbul, 2012,} s.220

DOĞRU YOL PARTİSİ

Doğru Yol Partisi kısaca DYP, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP)'nin devamı olarak kabul edilen siyasal partidir. 23 Haziran 1983'te Adalet Partisi'nin devamı olarak kurulmuştur. 1983 yılında kurulduğunda Genel Başkanlı- ğında Ahmet Nusret Tuna getirildi fakat Tuna ancak 1 ay kadar partiye başkanlık edebildi.33

Ardından Yıldırım Avcı başkanlığa getirildi. Avcı ise 1985'teki olağan kurultayda Hüsamettin Cindoruk'a başkan- lık görevini bıraktı. Hüsamettin Cindoruk 1987 yılında si- yasi yasakların kalkması üzerine Süleyman Demirel'in Genel Başkanlığa geçmesi amacıyla istifa etti. Kongrede Süleyman Demirel Genel Başkanlığa seçildi ve 6 yıl boyunca Genel Başkanlıkta kaldı.34

1987'de %19,14 oyla meclise giren DYP, 1991'de %27,03 oy ile 1. parti konumuna gelmiş ancak tek başına iktidara gelebilecek kadar oy alamadığından Erdal İnönü'nün Genel Başkanı olduğu Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) ile koalisyon kurmuştur. Süleyman Demirel'in başkanlığında 49. Hükümet böylece kurulmuş koalisyon hükümeti 1993'ün 14 Haziran'ına kadar devam etmiştir. 17 Nisan 1993'te Cum- hurbaşkanı Turgut Özal'ın vefat etmesi üzerine, 16 Mayıs 1993'te Süleyman Demirel Cumhurbaşkanlığına seçildi. Hükümet de Mehmet Gölhan'ın vekaleten başkanlığında de- 33 _{Saybaşılı, Kemali, DYP ve SHP Koalisyonunun Üç yılı, Bağlam}

Yayıncılık,İstanbul,1995, s.51

34 _{Karpat, Kemal, Kısa Türkiye Tarihi,Timaş Yayınları, İstanbul, 2012,} s.220

vam etti. DYP, Genel Başkanlığa, Milli Eğitim Bakanı Köksal Toptan, İçişleri Bakanı İsmet Sezgin ve ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Tansu Çiller adaylıklarını koydular ancak ilk turda yeterli oyu alamamasına karşın Tansu Çiller- 'in yüksek oy alması, diğer adayların adaylıktan çekilmele- rine sebep oldu. Tansu Çiller 13 Haziran 1993'te Genel Baş- kanlığa seçildi ve 14 Haziran'da, Süleyman Demirel de 50. Hükümeti kurma görevini Tansu Çiller'e verdi.35

CHP'nin 9 Eylül 1995'te yapılan 27. Kurultayı'nda genel başkanlık tartışmaları vardı. Hikmet Çetin'in aday olmadığı kurultayda, Murat Karayalçın ile Deniz Baykal çekişti. Bay- kal 681 oy alarak CHP'nin yeni Genel Başkanı oldu, Karayalçın 309 oyda kaldı. Baykal'ın CHP Genel Başkanlı- ğına seçilmesinden sonra, iktidarda olan DYP-CHP koalis- yon hükümeti, Çiller ile Baykal arasında koalisyonun sürdü- rülmesi yönünde anlaşmaya varılamaması üzerine, 20 Eylül 1995'te bozuldu. Çiller, 20 Eylül'de hükümetin istifasını Cumhurbaşkanına sundu. Çiller daha sonra 5 Ekim'de bir azınlık hükümetini kurdu, ancak bu hükümet, 15 Ekim'de TBMM'den güvenoyu alamadı. 16 Ekim'de bir araya gelen Çiller ve Baykal, erken seçim koşuluyla DYP-CHP hükü- metinin kurulması konusunda anlaştılar. 26 Ekim'de, TBMM'de, 24 Aralık'ta erken seçim yapılması kararı çıktı. 30 Ekim'de Çiller başkanlığındaki DYP-CHP hükümeti ku- ruldu. Bu hükümet, seçimlerden sonra istifa etti. DYP ve SHP Koalisyonu siyasal alanda demokratikleşmeyi ekonomik 35 _{Saybaşılı, yage, s.51}

vam etti. DYP, Genel Başkanlığa, Milli Eğitim Bakanı Köksal Toptan, İçişleri Bakanı İsmet Sezgin ve ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Tansu Çiller adaylıklarını koydular ancak ilk turda yeterli oyu alamamasına karşın Tansu Çiller- 'in yüksek oy alması, diğer adayların adaylıktan çekilmele- rine sebep oldu. Tansu Çiller 13 Haziran 1993'te Genel Baş- kanlığa seçildi ve 14 Haziran'da, Süleyman Demirel de 50. Hükümeti kurma görevini Tansu Çiller'e verdi.35

CHP'nin 9 Eylül 1995'te yapılan 27. Kurultayı'nda genel başkanlık tartışmaları vardı. Hikmet Çetin'in aday olmadığı kurultayda, Murat Karayalçın ile Deniz Baykal çekişti. Bay- kal 681 oy alarak CHP'nin yeni Genel Başkanı oldu, Karayalçın 309 oyda kaldı. Baykal'ın CHP Genel Başkanlı- ğına seçilmesinden sonra, iktidarda olan DYP-CHP koalis- yon hükümeti, Çiller ile Baykal arasında koalisyonun sürdü- rülmesi yönünde anlaşmaya varılamaması üzerine, 20 Eylül 1995'te bozuldu. Çiller, 20 Eylül'de hükümetin istifasını Cumhurbaşkanına sundu. Çiller daha sonra 5 Ekim'de bir azınlık hükümetini kurdu, ancak bu hükümet, 15 Ekim'de TBMM'den güvenoyu alamadı. 16 Ekim'de bir araya gelen Çiller ve Baykal, erken seçim koşuluyla DYP-CHP hükü- metinin kurulması konusunda anlaştılar. 26 Ekim'de, TBMM'de, 24 Aralık'ta erken seçim yapılması kararı çıktı. 30 Ekim'de Çiller başkanlığındaki DYP-CHP hükümeti ku- ruldu. Bu hükümet, seçimlerden sonra istifa etti. DYP ve SHP Koalisyonu siyasal alanda demokratikleşmeyi ekonomik 35 _{Saybaşılı, yage, s.51}

alanda da sosyal devletin ya da refah devletinin oluştu- rulmasını iki ana ilke olarak benimsemiştir. Bu çerçevede koalisyonun amacı, ülkede yalnızca demokrasi değil aynı zamanda toplumsal içerikli bir demokrasiyi kurmaktı.

24 Aralık 1995'te yapılan seçimler sonucu %19,18 ile koltuk bakımından 2. parti (135 Mv.), oy bakımından ise 3. parti olan DYP, 6 Mart 1996'da ANAP ile koalisyona katıl- mış fakat bu hükümet kısa ömürlü olmuştur. Hükümet Refah Partisi'nin verdiği gensoru önergesiyle 28 Haziran 1996'da düşürülmüş, yerine DYP ile 1. parti konumundaki RP'nin kurduğu REFAHYOL hükümeti başa gelmiştir. Bu döneme damgasını vuran en önemli olay 28 Şubat 1997 kararlarıdır. Bu kararlar MGK'nın 9 saatlik toplantısında verilmiştir. 28 Şubat Kararlarının ardından, hükümet istifasını vermiştir. "Post modern darbe" olarak değerlendirildi.

Post modern darbe denmesinin sebebi ise ordu tamamıyla devlet işlerine el koymamış ancak bir bildirgeyle hükümeti istifaya zorlamıştır. Bu olayların ardından ANAP-DSP-DTP koalisyonu kurulmuştur ve DYP muhalefete geçmiştir. 18 Nisan 1999 yılında yapılan seçimlerde % 12 oy alarak 5. parti olarak meclise giren DYP, 3 Kasım 2002 tarihinde yapılan seçimlerde % 10'luk seçim barajını kıl payıyla ge- çemedi (% 9,54 oy ile). Tansu Çiller bundan sonraki parti kurultaylarında genel başkanlığa aday olmayacağını açık- ladı. Yerine üst üste iki dönem Elazığ Bağımsız milletvekil- liği yapan Mehmet Ağar Genel Başkanlığa seçilmiştir. Mehmet Ağar yönetimindeki DYP, girdiği ilk seçim olan 28

alanda da sosyal devletin ya da refah devletinin oluştu- rulmasını iki ana ilke olarak benimsemiştir. Bu çerçevede koalisyonun amacı, ülkede yalnızca demokrasi değil aynı zamanda toplumsal içerikli bir demokrasiyi kurmaktı.

24 Aralık 1995'te yapılan seçimler sonucu %19,18 ile koltuk bakımından 2. parti (135 Mv.), oy bakımından ise 3. parti olan DYP, 6 Mart 1996'da ANAP ile koalisyona katıl- mış fakat bu hükümet kısa ömürlü olmuştur. Hükümet Refah Partisi'nin verdiği gensoru önergesiyle 28 Haziran 1996'da düşürülmüş, yerine DYP ile 1. parti konumundaki RP'nin kurduğu REFAHYOL hükümeti başa gelmiştir. Bu döneme damgasını vuran en önemli olay 28 Şubat 1997 kararlarıdır. Bu kararlar MGK'nın 9 saatlik toplantısında verilmiştir. 28 Şubat Kararlarının ardından, hükümet istifasını vermiştir. "Post modern darbe" olarak değerlendirildi.

Post modern darbe denmesinin sebebi ise ordu tamamıyla devlet işlerine el koymamış ancak bir bildirgeyle hükümeti istifaya zorlamıştır. Bu olayların ardından ANAP-DSP-DTP koalisyonu kurulmuştur ve DYP muhalefete geçmiştir. 18 Nisan 1999 yılında yapılan seçimlerde % 12 oy alarak 5. parti olarak meclise giren DYP, 3 Kasım 2002 tarihinde yapılan seçimlerde % 10'luk seçim barajını kıl payıyla ge- çemedi (% 9,54 oy ile). Tansu Çiller bundan sonraki parti kurultaylarında genel başkanlığa aday olmayacağını açık- ladı. Yerine üst üste iki dönem Elazığ Bağımsız milletvekil- liği yapan Mehmet Ağar Genel Başkanlığa seçilmiştir. Mehmet Ağar yönetimindeki DYP, girdiği ilk seçim olan 28

Mart 2004 yerel seçimlerinde 2002'deki oy oranının çok az üstüne çıkabildi.

5 Mayıs 2007 günü DYP Genel Başkanı Mehmet Ağar ve Anavatan Genel Başkanı Erkan Mumcu iki partinin Demok- rat Parti adı ile bütünleşmesi konusunda protokol imzaladı- lar. 27 Mayıs 2007 günkü kongrede partinin adı Demokrat Parti olarak değiştirilerek DYP kapatıldı. Bir gün sonra eski partililer tarafından Çetin Özaçıkgöz'ün Kurucu Başkanlı- ğında Doğru Yol Partisi (2007) tekrar kurumuştur.36

Merkez sağ kanadında yer olan DYP, köylü partisi ima- jına değinen ulusalcı ve gelenekçi bir söyleme sahiptir. DYP parti programında demokrasi kavramına vurgu yapmaktadır. Ancak bu demokrasi kavramında radikal demokrasinin içer- diği, kimlik ve çok kültürlülük yer almamakta, birey ve özgürlüğe liberal bir çizgi de bakılmaktadır. Tüm sosyal tabakalara eşit miktarda sosyal adaleti ve özelleştirmeyi, programında sıkça dile getirmektedir.37 _{DYP burjuva ve}

köylüler arasında himaye ağına sahiptir. DYP kurulan bu ağ taşrada etkili olması, liderin örgüt üzerinde hakimiyetini ve mevkisini kuvvetlendirmesini kitlerin desteğini almasına olanak sağlamaktadır.38 _{Lidere muhalif olan gruplar güç-}

lerini kitlelerden almadıklarından dolayı himaye yetkisin- den de mahrum kalmaktadırlar.

36 _Dyp.org.tr

37 _{Saybaşılı, age., s.47} 38 _{Yage., s.52}

Mart 2004 yerel seçimlerinde 2002'deki oy oranının çok az üstüne çıkabildi.

5 Mayıs 2007 günü DYP Genel Başkanı Mehmet Ağar ve Anavatan Genel Başkanı Erkan Mumcu iki partinin Demok- rat Parti adı ile bütünleşmesi konusunda protokol imzaladı- lar. 27 Mayıs 2007 günkü kongrede partinin adı Demokrat Parti olarak değiştirilerek DYP kapatıldı. Bir gün sonra eski partililer tarafından Çetin Özaçıkgöz'ün Kurucu Başkanlı- ğında Doğru Yol Partisi (2007) tekrar kurumuştur.36

Merkez sağ kanadında yer olan DYP, köylü partisi ima- jına değinen ulusalcı ve gelenekçi bir söyleme sahiptir. DYP parti programında demokrasi kavramına vurgu yapmaktadır. Ancak bu demokrasi kavramında radikal demokrasinin içer- diği, kimlik ve çok kültürlülük yer almamakta, birey ve özgürlüğe liberal bir çizgi de bakılmaktadır. Tüm sosyal tabakalara eşit miktarda sosyal adaleti ve özelleştirmeyi, programında sıkça dile getirmektedir.37 _{DYP burjuva ve}

köylüler arasında himaye ağına sahiptir. DYP kurulan bu ağ taşrada etkili olması, liderin örgüt üzerinde hakimiyetini ve mevkisini kuvvetlendirmesini kitlerin desteğini almasına olanak sağlamaktadır.38 _{Lidere muhalif olan gruplar güç-}

lerini kitlelerden almadıklarından dolayı himaye yetkisin- den de mahrum kalmaktadırlar.

36 _Dyp.org.tr

37 _{Saybaşılı, age., s.47} 38 _{Yage., s.52}