DKK Đle Đlgili Kavramlar

Yönetim organizasyon literatüründe ortaya çıkan yeni kavramların büyük bir kısmı birbirleriyle yakından ilişkilidir. Çoğu zaman bu ilişkiler diyagonal bir durumda ortaya çıkarlar. Bu nedenle DKK ile ilgili bazı kavramlar aynı alan sütunu içerisinde olmasa da birbirleriyle ilişkilidir. Dolayısıyla bu kavramların tanımlanması DKK kavramının analizi açısından önemlidir.

2.1.2.1. Stratejik Yönetim

Stratejik yönetim; işletmenin uzun dönemde yaşamını devam ettirebilmek ona sürdürülebilir rekabet üstünlüğü ve dolayısı ile ortalama kar üzerinde getiri sağlayabilmek amacıyla, eldeki üretim kaynaklarının (doğal kaynaklar, insan kaynakları, sermaye, altyapı, hammadde, v.s.) etkili ve verimli olarak kullanılması olarak tanımlanabilir(Ülgen ve Mirze, 2004: 26). Ünlü yönetim düşünürü Peter Drucker stratejik yönetimin ana görevinin bir işin misyonunu baştan sona düşünmek ve “bizim işimiz nedir, ne olmalıdır?” sorularını sorarak, belirlenen amaçlar doğrultusunda, ortaya konmuş olan kararların yarınki sonuçları vermesini sağlamak olduğunu ifade etmektedir (Drucker, 1999: 44).

Stratejik yönetim süreci içerisinde DKK kullanımı; önemli iş ve faaliyetlerle ilgili yetenekleri geliştirmese de stratejik yönetim yeteneklerini geliştirdiği bir gerçektir. Yani DKK kullanımı ile doğal olarak işletme bazı faaliyetlerini terk etmekte ancak bunun yanında kendisi için asıl önemli olan temel yetenekleri ve faaliyetleriyle daha çok ilgilenmekte bunlara daha çok zaman ve kaynak ayırarak güçlenmektedir(Ülgen ve Mirze, 2004: 394).

2.1.2.2. Temel Yetenekler (Core Competences)

Genel olarak temel yetenek, bir işletmeyi diğerlerinden farklı kılan, işletme vizyonunun gerçekleştirilmesinde temel rol oynayan, rakipleri tarafından kopya edilemeyen, müşteri memnuniyetinde belirgin bir iyileşme gerçekleştiren, işletmeye rekabet üstünlüğü kazandıran ve ürün ve hizmetlerin nihai değerine katkı sağlayan bilgi, beceri ve yöntemleri ifade etmektedir (Koçel, 2003: 387). Temel yetenek, bir işletmenin sahip olduğu işgücü itibariye uzmanlık alanını, mevcut ve potansiyel rakipleri tarafından kolayca taklit edilemeyecek derecede kendine özgü bilgi ve becerilerini ve iş yapma usullerini ifade etmektedir. Yetenekler, bir işi yürütmek veya bir hedefe ulaşmak için uygun biçimde yönetildiği takdirde işletmenin sahip olduğu kaynakların kapasitesini tanımlamaktadır. Yetenekler, benzer hedeflere ve tamamen aynı kaynaklara sahip olmasına karşın. Đki işletmenin nasıl farklı başarılar elde edebileceğini ya da bunun tam aksine, farklı kaynaklara sahip olmasına rağmen benzer başarılar elde edebileceğini açıklamaktadır (De Toni ve Tonchia, 2003: 950).

Bilgi toplumunda iletişim ve teknolojilerin gelişmesi, küreselleşme sonucu bütün işletmelerin uluslar arası rekabete açık olması onları çevre ve rakiplerle ilgili olarak daha duyarlı hale getirmektedir. Đşletmeler temel yeteneklerini geliştirmezlerse rekabet üstünlüğü elde edemezler ve giderek yaşamlarını sürdürmeleri zorlaşır. Bulunduğu konumdan memnun olan ve durumunu korumak isteyen işletmeler dahi, durağan stratejilerinde, sektörün büyüme hızı kadar bir büyümeyi gerçekleştirmek zorundadırlar. Aksi halde işletme göreceli olarak zayıflamaya başlar. Dolayısıyla işletme sürekli olarak rekabet üstünlüğü elde etmeye odaklanmalı ve amaçlanan uygun stratejilerle gelişmeye çalışmalıdır. Bu nedenle her işletme temel yeteneklerini geliştirmeli ve onlar aracılığı ile rekabet etmeye

yaratan faaliyetler ve süreçlerin hepsinin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi her zaman mümkün olamaz) DKK stratejisine başvurmalıdırlar (Ülgen ve Mirze, 2004: 394).

Dolayısıyla işletmelerin dış kaynak kullanma nedenlerinin temelinde temel yeteneklerin geliştirilmesi anlayışı yatmaktadır (Greaver 1999: 3). Dış kaynak kullanımı ile temel yetenekler arasında yapısal bir bağ bulunmaktadır. Bu iki olgu birbirinin nedeni veya gereği olarak bütünlük arz etmektedir.

Buradan hareketle işletmeler en iyi yaptıkları işe odaklanmak istemektedirler. Đşletmelerin sınırlı kaynaklara sahip olmaları nedeniyle, kıt ve sınırlı kaynakların organizasyonel faaliyetlerin tamamına dağıtılması kaynak israfı ve ekstra maliyetlere neden olmaktadır. Bu nedenle, işletmeler açısından rasyonel olan uzmanlık alanlarına odaklanmak suretiyle sınırlı kaynaklarını temel yeteneklerine kanalize etmektir. Temel yeteneklerin dışında kalan faaliyetlerin DKK yoluyla temin edilmesi optimum kaynak kullanımına olanak sağlamaktadır (Karacaoğlu, 2001: 15-16).

2.1.2.3. Küçülme (Downsizing)

Küçülme (downsizing), işletme yönetiminin bilinçli olarak (proaktıf) aldığı kararlar ve uyguladığı stratejiler ile personel sayısını, maliyetleri ve süreçleri azaltma anlamındadır (Koçel, 2003: 429). Küçülmeye organizasyonel işlevler açısından bakıldığında, çoğunlukla çekirdek süreçlerin yeniden dizaynı ya da organizasyonel işlevin başka bir organizasyonel işlevle birleştirilmesi gibi çözümlerle karşılaşılmaktadır. Đşletmeler küçülmeden, daha yüksek kar miktarı, karar alma mekanizmalarının hızlanmasını, daha fazla esneklik, kalite artısı, verimliliğin ve üretkenliğin artması gibi yararlar beklerler.

Küçülme, organizasyon yapılarının var olandan ideale doğru yönelimini belirtir. Küçülme, organizasyon yapısı ile birlikte işletme faaliyetlerinin de gözden geçirilerek temel yeteneğin dışında kalan faaliyetleri gerçekleştiren bölümlerin kapatılması ya da başka bir işletmeye verilmesi, tüm süreçlerin incelenerek yeniden şekillendirilmesi olarak da düşünülebilir. Bu anlamda küçülme DKK’nın kullanıldığı bir değişim stratejisidir. Dolayısıyla günümüzde organizasyonlar, daha yalın, daha az hiyerarşiye sahip ve değişime karşı daha kolay uyum sağlayabilen yapıları ile küreselleşme ve hızlı teknolojik değişimler karsısında ayakta kalmaya çalışmak için

kurumsal kimliklerini, küçülmeye giderek, yeniden yapılandırarak ve DKK ile ayak uydurabilmektedirler.

2.1.2.4.Uzman Firma (Vendor)

Herhangi bir sektörde belirgin bir alanda o alanın bütün yetkinlikleriyle donatılmış ve bu özelliklerini diğer firmalara mal ve hizmet üretmek için kullanan firmalara uzman (taşeron, vendor) firma denir. Uzman firma sayesinde ana firma kendi temel yetenekleri dışındaki faaliyetlerini bu firmaya DKK ile ihale etmektedir (Mieghem, 1999: 954).

2.1.2.5. Alt-Sözleşme (Sub-contracting)

DKK ve alt sözleşme kavramları birbirlerini tamamlayan ancak farklı kavramlardır. Alt sözleşme, bir işletmenin üretim süreçlerinin bir kısmını sözleşme dâhilinde ülke içinde ya da dışındaki bir işletmeye devretmesidir. Bu anlamda alt sözleşme ana firma ve uzman firma (vendor) arasında imzalanan sözleşmedir. DKK uzun vadede tasarlanmış devamlı anlaşmaları kapsarken, alt anlaşma iki işletmenin kısa dönemli ve geçici anlaşmalarını ifade etmektedir ( Mieghem. 1999: 954).