Her ummetin mensubu, kendi ummetinin hak olduguna inanir. Her dinin mensuplan, kendi dinlerinin en mukemmel din ve en dogru yol olduguna inanir. Tahrif edilmis dinlere ya da insanlar tarafindan konulmus dinlere mensup kisilere inandiklannin delilini sordugun zaman, babalanni bir yol uzere bulduklanni ve kendilerinin de onlann izini takip ettigini soyler. Sonra da isnadi sahih olmayan, metin yonunden illetlerden ve kusurlardan uzak olmayan haberler ve hikayeler zikrederler. Kimin
76Bkz. Ed-Din (sf. 98,102)
sbyledigi ve kimin yazdigi, ilk kez hangi dilde yazildigi ve hangi Qlkede bulundugu bilinmeyen, kendilerine miras olarak kalmis kitaplara itimat ederler. Bu kitaplar, oradan-buradan toplanmis ve yuce kabul edilmi§tir. Senedi ve metni kontrol eden hicbir bilimsel inceleme yapilmadan nesilden nesle miras kalmistir.
Bu mechul kitaplar, hikayeler ve koru korune taklit, din ve inane konusunda delil olamaz. Tahrif edilmis butun bu dinler ve insanlar tarafindan belirlenmis inanclar dogru mudur? Hepsinin hak uzere olmasi imkansizdir. Qunku hak, gok sayida degil, birdir. Butun bu tahrif edilmis dinlerin ve insanlar tarafindan konulan inanclarm, Allah katindan olmasi ve hak olmasi imkansizdir. Bunlar birden gok olduguna ve hak da bir olduguna gore, hak nerededir? Hak dini batil dinden ayiracak bir takim olcutler olmalidir. Bu olcutlerin bir dine uydugunu bulursak onun hak oldugunu biliriz. Bu olcutler ya da onlardan biri bir dinde eksik olursa, o dinin batil oldugunu anlariz.
Hak dini ve batil dini birbirinden ayiracagimiz olcutler sunlardir:
Birincisi: Din, Allah katindan olmalidir. Allah;
kullanna teblig icin meleklerden biri araciligiyla peygamberlerden birine indirmis olmalidir. Qunku hak din, Allah'in dinidir. Kiyamet gunu, kendilerine indirdigi din uzere yaratilmislan hesaba gekecek ve yargilayacak olan Allah Subhanehu'dur. Allah Teala soyle buyurur: (Biz Nuh'a ve ondan sonraki
peygamberlere vahyettigimiz gibi sana da vahyettik. Ve (nitekim) ibrahim'e, ismail'e, ishak'a, Yakub'a, Esbat'a (torunlara), Jsa'ya, Eyyub'a, Yunus'a, Harun'a ve Siileyman'a vahyettik. Davud'a da Zebur'u verdik.)77 Ve §6yle buyurur: (Senden once hicbir rasul gondermedik ki ona: "Benden baska ilah yoktur; su halde bana kulluk edin" diye vahyetmis olmayahm.)78
Buna binaen, herhangi bir §ahsin getirdigi ve Allah'a degil de kendine dayandirdigi bir din kesinlikle batil bir dindir.
ikincisi: ibadette Allah Subhanehu'yu birlemeye,
§irki ve §irke goturen yollari haram kilmaya gagirmasi. Qunku tevhide davet, butun nebilerin ve rasullerin davetinin temelidir. Her peygamber kavmine §6yle demi§tir: (Allah'a ibadet edin. Sizin O'ndan baska ilahmiz yoktur.)79 Bu nedenle §irk igeren ve Allah'dan ba§ka bir peygamberi, bir melegi ya da veliyi O'na ortak ko§an bir din; mensuplan peygamberlerden birine bagli olduklarmi soyleseler bile batil bir dindir.
Uguncusu: Yalnizca Allah'a ibadet etmek, Allah'in yoluna davet etmek; §irki, anne-babaya kotulugu haksiz yere cana kiymayi haram kilmak gibi peygamberlerin gagirdigi asillarla uyu§uyor olmalidir. Allah Teala §oyle buyurur: (Senden once
774/en-Nisa/163
7821/el-Enbiya/25
79 7/el-A'raf/73
hicbir rasul gondermedik ki ona: "Benden baska ilah yoktur; su halde bana kulluk edin" diye vahyetmis olmayalim.)80 Ve sbyle buyurur: (De ki:
"Gelin, Rabbinizin size neleri haram kildigini okuyahm: Ona hicbir seyi ortak kosmaym.
Anaya babaya iyilik edin. Yoksulluk endisesinden dolayi cocuklannizi oldurmeyin.
Qunkii sizinde onlannda rizkmi Biz veririz.
Kotuluklerin acigma da gizlisine de yaklasmaym.
Hak ile olmadikga Allah'm haram kildigi cam oldurmeyin. iste (Allah) akil edersiniz diye size bunlan emretti.)81 Ve yine §dyle buyurur: (Senden once gonderdigimiz elcilerimize sor!
Rahman'dan baska ibadet edilecek ilahlar kilmis miyiz?)82
Dorduncusu: Bir kismi diger bir kismi ile farkh ve <?eli§iyor olmamalidir. Bir §eyi emredip sonra bir ba§ka emirle onu gignememelidir. Bir §eyi haram kihp sonra onun bir benzerini higbir neden olmadan mubah kilmamalidir. Bir seyi bir gruba helal kihp diger bir gruba haram kilmamalidir. Allah Teala
§6yle buyurur (Hala onlar Kur'an'i geregi gibi diisiinmeyecekler mi? Eger o, Allah'dan baskasmdan gelseydi elbette icinde birbirini tutmayan birgok seyler bulurlardi.)83
8021/el-Enbiya/25
816/el-En'am/151
82 43/ez-Zuhruf/45
834/en-Nisa/82
Besincisi: Din; insanlann dinlerini, irzlanni, mallanni, canlarmi ve nesillerini koruyan unsurlar igermeli; bu bes butunu koruyan emirler ve yasaklar, kisitlamalar ve ahlak kurallan belirlemelidir.
Altincisr. Din, insanlara rahmet olmalidir. Kendi nefislerine zulmetmeyi ve bir kisminin digerine zulmetmesini yasaklamaiidir. Bu zulum gerek haklann cignenmesi seklinde olsun, gerek dogal kaynaklan tekeline alma seklinde olsun, gerekse buyuklerin gencleri saptirmasi seklinde olsun durum aynidir. Allah Teala, Musa aleyhisselam'a indirdigi Tevrat'in icerdigi rahmeti haber vererek sbyle buyurur: (Musa'nm ofkesi dinince levhalan aldi.
Onlardaki yazida Rablerinden korkanlar igin hidayet ve rahmet vardi.)84 isa aleyhisselam'in gonderilisi hakkinda sbyle buyurur: (Biz O'nu insanlar igin bir ayet ve bizden bir rahmet kilacagiz.)85 Salih aleyhisselam'dan bahsederek
§6yle buyurur: ((Salih) dedi ki: "Ey kavmim! Eger ben Rabbimden (verilen) apagik bir delil iizerinde isem ve 0 bana kendinden bir rahmet vermisse buna ne dersiniz?)86 Ve Allah azze ve celle Kur'an hakkinda soyle buyurur: (Biz Kur'an'dan byle bir sey indiriyoruz ki o,
847/el-A'raf/154
8519/Meryem/21
8611/Hud/63
mii'minler i$in §ifa ve rahmettir; zalimlerin ise ancak ziyamm artinr.)87
Yedincisi: Allah'in §eriatina yoneltmeyi; insana, Allah'in ondan istedigini i§aret etmeyi; nereden geldigini ve nereye gidecegini haber vermeyi icermelidir. Allah Teala, Tevrat'tan bahsederek soyle buyurur: (§uphesiz Tevrat'i biz indirdik ki, onda bir hidayet ve nur vardir.)88 incil hakkinda
§by!e buyurur: (Biz ona, iginde hidayet ve nur bulunan incil'i verdik.)89 Kur'an-i Kerim hakkinda ise §6yle buyurur: (0 (Allah), mu§rikler ho^lanmasalar da dinini butiin dinlere iistiin kilmak igin Rasuliinu hidayet ve hak din ile gonderendir.)90 Hak din; Allah'in §eriatina yoneltmeyi igeren; her vesveseyi defederek, her soruya cevap vererek ve her sorunu acikliga kavu§turarak ki§iye guvenlik ve huzur saglayan dindir.
Sekizincisi: Dogruluk, adalet, guvenilirlik, haya, iffet ve cbmertlik gibi guzel ahlaka gagirmasidir.
Anne-babaya kotuluk etmek, cana kiymak, girkin soz sbylemek, yalan soylemek, zulmetmek, azginhk yapmak, cimrilik yapmak gibi kotu ahlaktan ve davrani§lardan da sakindirmasidir.
87 17/el-isra/82
88 5/el-Maide/44
89 5/el-Maide/46
90 9/et-Tevbe/33
Dokuzuncusu: Kendisine inanana mutluluk saglamasidir. Allah Teala soyle buyurur: (Ta-Ha.
Biz Kur'an'i sana giicluk gekesin diye indirmedik.)91 Bozulmamis. fitrata uygun olmasidir:
(insanin fitrati Allah'm yarattigi fitrattir.)92 Dogru akla uygun olmasidir. Qunku dogru din, Allah'm
§eriatidir. Dogru akil, Allah'm yarattigidir. Allah'm seriati ile yarattiginin birbirine ters du§mesi imkansizdir.
Onuncusu: Hakka yonlendirmesi ve batildan sakmdirmasidir. Hidayete yoneltmesi ve sapikliktan kacindirmasidir. insanlan hi^bir egriligi olmayan dosdogru bir yola cagirmasidir. Allah Teala; cinlerin Kur'an'i isittikleri zaman birbirlerine sbylediklerini haber vererek soyle buyurur: (Ey kavmimiz dediler, dogrusu biz Musa'dan sonra indirilen, kendinden oncekini dogrulayan, hakka ve dogru yola ileten bir kitap dinledik.)93 Onlan, mutsuzluklanna yol acacak seylere gagirmamalidir.
Allah Teala §6yle buyurur: (Ta-Ha. Biz Kur'an'i sana giicliik ?ekesin diye indirmedik.)94 Helak olmalarma neden olacak seyi emretmemelidir. Allah Teala sbyle buyurur: (Kendinizi oldiirmeyin.
Muhakkak ki Allah, size cok rahmet edendir.)95
91 20/Ta-Ha/1-2
92 30/er-Rum/30
93 46/el-Ahkaf/30
9420/Ta-Ha/1-2
954/en-Nisa/29
Mensuplarmi; irk, renk ve kabile esasina gore ayirt etmemelidir. Allah Teala sbyle buyurur: (Ey insanlar! Dogrusu biz sizi bir erkekle bir disjden yarattik. Ve birbirinizle tamsmaniz igin sizi kavimlere ve kabilelere ayirdik. Muhakkak ki Allah yanmda en degerli olanimz, O'ndan en gok korkanmizdir. §uphesiz Allah bilendir, her seyden haberdardir.)96 Hak dinde dikkate alman ustunluk olgusu, Allah'dan hakkiyla korkmaktir.
Hak dini batil dinden ayiran olgutleri sunduktan ve Kur'an-i Kerim'de gelen bu olgutlerin Allah katindan gonderilen sadik peygamberlerin hepsi igin gegerli olduguna i§aret eden delilleri tanik olarak getirdikten sonra dinlerin kisimlanni sunmamiz uygun olacaktir.