islam'in rukunleri bes tanedir: Kelime-i sehadet, namaz, zekat, orug ve hac.
Birincisi: Allah'tan ba§ka ilah olmadigina ve Muhammed'in Allah'm rasulii olduguna sehadet etmek
"La ilahe illallah / Allah'tan baska ilah yoktur"un anlami sudur: Yerde ve gokte, yalniz Allah'tan baska ibadete layik bir ibadet edilen / ma'bud yoktur. O, gergek ilah'tir. O'nun dismdaki butun ilahlar batildir.230 Bu sehadet, ibadeti yalnizca Allah'a has kilmayi ve O'nun disinda higbir seye ibadet etmemeyi gerektirir. Bu sehadette su iki olay
* Bu konuda daha genis bilgi igin bkz. "Kitabu't Tevhid",
"El-usulu's Selase" ve "Adabu'l Me§yi ile's Salat" / Muhammed b. Abdulvahhab, "Dinu'l Hak" /Abdurrahman El-Umer, "Ma labudde min Ma'rifetihi anil islam" / Muhammed b. AN El-lrfec, "Erkanu'l islam" / Abdullah b.
Carullah el-Carullah, "§erhu Erkani'l islam ve'l iman" / Telif: Bir grup ilim ogrencisi, Gozden gegirme: Abdullah El-Cibrin
230 Dinu'l Hak (sf. 38)
gergekle§mezse onun soyleyenine bir faydasi yoktur.
Birincisi: "La ilahe illallah / Allah'tan ba§ka ilah yoktur" sozunu inanarak, bilerek, §uphe duymayarak dogrulayarak ve severek sbylemek.
ikincisi: Allah'tan ba§ka kendisine ibadet edilenleri inkar etmek. Kim bu §ehadeti soyler de, Allah'tan ba§ka kendisine ibadet edilenleri inkar
etmezse, bu soz ona fayda vermez.231
Muhammed'in Allah'in rasulu olduguna §ehadet etmenin anlami ise emrettiginde O'na itaat etmek, haber verdiginde O'nu dogrulamak, yasakladigi ve men ettiginden kaginmak ve Allah'a ancak O'nun belirledigi §ekilde ibadet etmektir. Muhammed'in;
Allah'in butun insanlara gbnderdigi elcisi oldugunu bilmek ve buna inanmaktir. O, kendisine ibadet edilmeyen bir kul, yalanlanmamasi gereken bir elgidir. Bilakis O'na itaat ediimesi ve uyulmasi gerekir. O'na itaat eden cennete girer, O'na karsj gelen ise cehenneme girer. inane alaninda ya da Allah'in emretmis. oldugu ibadetlerde, yonetme ve kanun koyma duzeninde, ahlak alaninda, aile kurma alaninda ya da helal ve haram belirleme alaninda kurallar ancak bu §erefli elgi, Muhammed sallailahu aleyhi ve sellem kanaliyla almmalidir. Qunku O, Allah'in §eriatini ileten elcisidir.232
231 Kurratu Uyuni'l Muvahhidin (sf. 60)
232 Dinu'l Hak (sf. 51-52)
ikincisi: Namaz*
Bu, islam'in rukunlerinden ikincisidir. Hatta islam'm diregidir. Qunku namaz kul ile Rabbi arasinda bir bagdir, her gun be§ kez onu tekrar eder. Onunla imanini yeniler ve nefsini, gunahlann pisliklerinden anndinr. Onunla gunahlann ve kotuluklerin arasina girer. Kul; sabahleyin uykusundan uyaninca, dunya ifleriyle me§gul olmadan once Rabbinin huzurunda temiz ve armmi§
bir §ekilde kiyama durur. Sonra Rabbini tekbir eder.
Kullugunu kabullenir; O'ndan yardim ve hidayet diler. Secde ederek, kiyamda durarak ve ruku ederek, Rabbi ile arasindaki itaat ve kulluk anla§masmi yeniler. Bunu her gun be§ kez tekrar eder. Bu namazi eda etmek igin kalbinin, bedeninin, elbisesinin ve namaz kilacagi yerin temiz olmasi gerekir. Mumkunse Musluman'm, namazi Musluman karde§leriyle birlikte, kalpleriyle Rablerine yonelmi§, yuzlerini Allah'in Evi Kabe-i Mu§errefe'ye gevirmi§
olarak cemaatle kilmasi gerekir. Namaz; kullarmin, Allah Tebarake ve Teala'ya ibadet ettikleri §ekillerin en mukemmeli ve en guzeli uzerine kurulmu§tur.
Qe§itli organlarm Allah'i yuceltmesini; dilin telaffuzunu; ellerin, ayaklann, ba§in, duyu organlannin ve bedenin diger kisimlarimn fiilini igerir. Her biri, bu yUce ibadetten nasibini alir.
* Daha geni§ bilgi igin bkz. "Keyfiyyetu Salati'n Nebi sallallahu aleyhi ve sellem" / Abdulaziz b. Baz
Duyu organlan ve diger azalar ondan nasibini alir. Kalp ondan nasibini alir. Namaz; ovguyu, hamdetmeyi, yuceltmeyi, tesbih ve tekbiri, hakka
§ahitlik etmeyi, Kur'an-i Kerim okumayi; Rabbin onunde, aciz bir kulun ve her §eyi idare eden Rabbin karsisinda boyun egen birinin duru§uyla ayakta durmayi icerir. Sonra bu makamda O'nun onunde algalir, boyun eger ve O'na yaklasir. Daha sonra Allah'm izzeti karsisinda kuculerek ve buyuklugu karsisinda boyun egerek, husu ve teslimiyet ile ruku eder, secde eder ve oturur. Kalbi yumusamis, bedeni Allah'a itaat etmis ve organlan O'na boyun egmistir. Sonra namazini Allah'a ovgu ve Nebisi Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem'e salat ve selam ile tamamlar. Sonra Rabbinden, dunya ve ahiret hayirlarmi diler.233
Ugiincusii: Zekat'
Zekat; islam'm rukunlerinden ucuncusudur.
Zengin Musluman'a, malinm zekatini vermesi farzdir. Zekat; fakirlere, miskinlere ve zekat vermenin caiz oldugu diger kimselere verilen az bir miktardir.
Musluman'in; zekati vermesi uygun olan kimseye bunu gonul rahatligi ile vermesi gerekir.
233 Miftahu Dari's Seade (2/384)
* Daha genis bilgi i?in bkz. "Risaletani fi'z Zekati ve's Siyam" / Abdulaziz b. Baz
Zekat verdigi kimselerin ba§ina bunu kakmamali ve onlara bu nedenle eziyet etmemelidir. Musluman'in, Allah rizasim arzu ederek zekatini vermesi gerekir.
Bununla, insanlardan higbir kar§ilik ve te§ekkur beklememelidir. Bilakis; riya ve gosteri§ yapmadan yalnizca Allah rizasi igin zekatini vermelidir.
Zekat vermek bereket getirir. Fakirlerin, miskinlerin ve ihtiyag sahiplerinin gonullerini ho§
tutar. Onlari, el agarak kugulmekten kurtanr. Zekat onlar igin bir rahmettir. Zekat vermek; ki§iye comertlik ve kerem, ozveri, fedakarlik ve merhametli olma sifatlan kazandinr. Cimrilik ve a§agihk sifatlanndan armdinr. Zekat ile, Muslumanlar dayani§ma iginde olur. Zenginleri fakirlerine acir. Bu ibadet tam anlamiyla uygulansa, toplumda higbir
§eyi olmayan fakir, borg yuku altmda kalmi§ insan ve yolda kalmi§ bir yolcu kalmaz.
Dorduncusii: Orug*
Yani, Ramazan ayi orucunu tutmaktir. Fecrin dogu§undan gune§in bati§ma kadar oruglu kimse, yemeyi, igmeyi, cinsel ili§kiye girmeyi ve bu hukumde olan §eyleri Allah Subhanehu ve Teala'ya ibadet niyetiyle terk eder. Nefsini, §ehvetlerinden alikoyar. Allah; hastaya ve yolcuya; hamile ve gocuk emziren kadina; hayizli ve nifasli kadina orug tutma
" Daha geni§ bilgi igin bkz. "Risaletani fi'z Zekati ve's Siyam" / Abdulaziz b. Baz
konusunda kolaylik saglami§tir. Bunlardan her birinin kendine uygun hukmu vardir.
Bu ayda; Musluman, nefsini sehvetlerinden alikoyar. Nefsi bu ibadetle, hayvanlara benzeme seviyesinden Allah'a yaklastinlmis. meleklere benzeme seviyesine gikar. Oyle ki orug tutan kimse, dunyada Allah nzasini elde etmekten ba§ka bir arzusu olmayan varlik suretine burunur.
Orug, kalbi diriltir. Dunyaya ragbeti azaltir. Allah katinda olana te§vik eder. Zenginlere, fakirleri ve onlarin durumunu hatirlatir. Kalplerini onlara karsj yumu§atir. iginde bulunduklan, Allah'in nimetlerini bilirler ve §ukurleri artar. Orug, nefsi arindinr ve Allah'tan hakkiyla korkma uzere bina eder. Ferdi ve toplumu, gizli ve asjkar hallerinde, seving ve sikinti aninda, Allah'in uzerlerindeki gozetimini hisseder haie getirir. Qunku toplum, tam bir ay boyunca bu ibadet ile Rabbini gozeterek ya§ar. Allah Teala'dan korkmasi, Allah'a ve ahiret gunune iman etmesi, Allah'in gizli-sakli her §eyi bildigini ve ki§inin bir gun mutlaka Rabbinin onunde durup kuguk-buyuk butun amellerinden sorulacagmi kesin olarak bilmesi onu boyle davranmaya sevk eder.234
234 Bkz. Miftahu Dari's Seade (2/384)
Be§incisi: Hacc"
Mekke-i Mukerreme'deki Beytullahi'l-Haram'i haccetmek her balig, akilli ve gucCi yeten;
Beytullah'a gotiirecek araca ya da ucretine ve bakmakla yukumlu oldugu ki§ilerin nafakasinin di§mda gidi§-donu§ masraflanna yetecek miktarda paraya sahip olan, yolda can guvenligi olan ve yoklugunda ailesinin guvenliginden emin olan her Musluman'a farzdir.
Hac yapmak isteyen kimsenin, nefsini gunahlann kirinden temizlemesi icin Allah'a tevbe etmesi gerekir. Mekke-i Mukerreme'ye ve hac ibadetinin yapildigi kutsal mekanlara ula§tigmda, Allah'a kullugunu ifade ederek ve O'nu yucelterek hac ibadetlerini yerine getirir. Allah'in difinda;
Kabe'ye ve hac ibadetlerinin yapildigi diger yerlere ibadet edilmeyecegini, onlann fayda ve zarar vermeyecegini bilir. §ayet Allah oralara gidip hac yapmasini emretmeseydi Musluman'in o mekanlara gidip hac yapmasi dogru olmazdi.
Hacda, hac yapan ki§i izar ve rida olarak iki beyaz kuma§tan olu§an ihram elbisesini giyer.
Yeryuzunun butun bolgelerinden Muslumanlar bir yerde toplanir. Tek bir elbise giyerler ve bir Rabbe ibadet ederler. Yoneten ve yonetilen, zengin ve Daha geni§ bilgi icin bkz. "Delilu'l Hac ve'i Mu'temir" / Telif: Bir grup alim, "Et-Tahkik ve'l izah li Kesirin min Mesaili'l Hacci ve'l Umra" / Abdulaziz b. Baz
fakir, siyah ve beyaz arasinda fark yoktur. Herkes Allah'in yarattigidir ve O'nun kuludur. Musluman'in, Musluman karsisinda takva ve salih amelden ba§ka ustunlugu yoktur. Muslumanlar birbirleriyle tanisir ve yardimlasir. Allah'in onlan hep birlikte yeniden diriltecegi ve hesap igin bir alanda toplayacagi gunu hatirlarlar. Bbylece, Allah Teala'ya itaat ederek olum sonrasi icin hazirlanirlar.235
islam'da ibadet*
islam'da ibadet, maddi ve manevi olarak Allah'a kulluk etmektir. Allah yaraticidir, sen ise yaratilmis.
Sen kulsun ve Allah senin efendindir. Bu bbyle olunca, kisi bu dunyada mutiaka, §eriatina uyarak ve peygamberlerinin izini takip ederek Allah'in dosdogru yolunda yurumelidir. Allah; kullanna, Alemlerin Rabbi'ni tevhid ile birlemeleri, namaz, zekat, oruc ve hac gibi yuce ibadetler belirlemistir.
islam'daki ibadet anlayisi daha kapsamlidir. Allah'in sevdigi ve razi oldugu gizli ve asikar yapilan butun ameller ve sozler ibadettir. Daha da otesi Allah'a yakla§ma niyetiyle yaptigin her guzel adet ibadettir.
Annenle ve babanla, esinle ve gocuklarmla, komfulannla guzel geginmen bununla Allah nzasini elde etmeyi kasdedersen bir ibadettir. Evde, gar§ida
235 Bkz. a.g.e. (2/385), Dinu'l Hak (sf. 67)
* Daha geni§ bilgi igin bkz. "El-Ubudiyye" / §eyhulislam Ibni Teymiyye
ve is. yerinde insanlara guzel davranman Allah'in nzasmi dileyerek yaparsan bir ibadettir. Emaneti yerine getirmek, dogruluk ve adalete bagh kalmak, eziyet vermemek, gugsuze yardim etmek, helal kazang saglamak, aileye ve gocuklara harcamak, du§kunu teselli etmek, hastayi ziyaret etmek, ag olani doyurmak ve zulme ugrayana yardim etmek;
butun bunlar Allah rizasi gdzetilerek yapilirsa birer ibadettir. Allah'in nzasmi kasdederek kendin igin, ailen igin, toplumun ve ulken igin yaptigin her is bir ibadettir. Allah'in sana mubah kildigi olguler iginde nefsinin §ehvetlerini gidermen salih bir niyetle birlikte olursa ibadet olur. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem sbyle buyurur: "Sizden birinin cinsel iliskiye girmesinde dahi bir sadaka vardir." Derler ki:
"Ey Allah'in Rasulu! Bizden biri §ehvetini gidermeye gelir de ona ecir mi olur?" §byle buyurur: "Ne dersiniz; onu haramda giderseydi uzerine bir gunah olur muydu? Ayni §ekilde onu helalde giderince onun igin bir ecir olur."236
Yine Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem soyle buyurur: "Her Musluman'in uzerine bir sadaka vardir." Denilir ki: "Ne dersin, sayet bulamazsa?"
§6yle buyurur: "Elleriyle gali§ir; kendine faydali olur ve sadaka verir." Denilir ki: "Ne dersin, sayet gug yetiremezse?" §6yle buyurur: "Kederli ihtiyag sahibine yardim eder." Denilir ki: "Ne dersin, sayet gug yetiremezse?" $6yle buyurur: lyiligi ya da hayn
236 Muslim; Kitabu'z Zekat, Hadis no: 1006
emreder." Denilir ki: "Ne dersin, (ya bunu da) yapmazsa?" §6yle buyurur: "Kotulukten kendini alikoyar. $uphesiz bu birsadakadir."237