Destinasyon Çekiciliğinin Ölçümü

Araştırmada, Eskişehir’i ziyaret eden yerli turistlerin Eskişehir destinasyonuna yönelik algıladıkları çekiciliklerin belirlenmesi amacıyla Hou, Lin ve Morais (2005) tarafından geliştirilen ve çok sayıda araştırma ile güvenilirliği ve geçerliliği kanıtlanmış olan destinasyon çekiciliği ölçeği kullanılmıştır. Bu ölçekte turistlerin destinasyona yönelik algıladıkları çekicilikler 5 boyutta 17 ifade ile sınıflandırılmıştır. Bu boyutlardan; “Turistik Hizmetler”i ölçmeye yönelik 6 ifade,

“Kültürel Çekicilikler”i ölçmeye yönelik 3 ifade, “Etkinlikler”i ölçmeye yönelik 2 ifade, “Bilgi Edinme”yi ölçmeye yönelik 3 ifade, “Çevresel Çekicilikler”i ölçmeye yönelik ise 3 ifade anket formunda yer almaktadır.

Destinasyon çekiciliğinin ölçülmesi noktasında farklı araştırmacılar, benzer ifadeler üzerinden farklı sınıflandırmalar kullanmışlardır. Bazı araştırmacılar destinasyon çekiciliğini tek boyut olarak ele alıp ölçerken, bazı araştırmacılar destinasyon çekiciliğini farklı alt boyutların oluşturduğunu iddia etmişlerdir. Bu bakımdan destinasyon çekiciliği her ne kadar benzer ifadelerle ölçülse de, bu ifadeler farklı araştırmacılar tarafından farklı kategoriler altında değerlendirilmiştir.

Destinasyon çekiciliğini ölçmek için geliştirilen ve alanyazında sıklıkla kullanılan ölçeklere ve sınıflandırmalara Tablo 5’te yer verilmiştir.

Tablo 5. Destinasyon Çekiciliğini Ölçmeyi Hedefleyen Araştırmacılar ve Sınıflandırmaları

 Doğal, Tarihi ve Kültürel Değerler

 Eğlence, Eğitim ve Alış-veriş

 Parklar ve Gezi Alanları

 Konaklama, Ulaşım ve Diğerleri

 Yerel Yönetim ve Büyükerşen

75

 Spor, Dizi ve Filmler

Hu ve Ritchie (1993)  Tek Boyut

Gearing, Swart ve Var (1974) – 5 Boyut

 Doğal Faktörler

 Sosyal Faktörler

 Tarihi Faktörler

 Rekreasyonel Faktörler ve Alış-veriş Olanakları

 Altyapı, Yeme ve Barınma Olanakları

Das vd. (2007) – 7 Boyut

 Erişim Kolaylığı

 Turistik Altyapı

 Destek Hizmetler

 Şehrin Tarihi Yapısı

 Ayırt Edilir Yerel Özellikler

 Psikolojik ve Fiziksel Çevre

 Kültürel Özellikler

Cracolici ve Nijkamp (2008)  Tek Boyut

Formica ve Uysal (2006) – 4 Boyut

 Turizm Hizmetleri

 Kültürel/Tarihi Çekicilikler

 Konaklama Olanakları

 Açıkalan Etkinlikleri

Kim (1998) – 6 Boyut

 Dönemsel ve Kültürel Çekicilikler

 Temiz ve Huzurlu Çevre

 Konaklama Olanaklarının Kalitesi

 Aile Odaklı Kolaylıklar ve Güvenlik

 Ulaşılabilirlik ve İtibar

 Eğlence Olanakları

Krezic ve Prebezac (2011) – 6 Boyut

 Konaklama ve Yiyecek-İçecek

Tablo 5’te belirtilen sınıflandırmalar arasından, destinasyon çekiciliğini ölçmek için Hou, Lin ve Morais’in (2005) tarafından geliştirilen ve çok sayıda araştırma ile güvenilirliği ve geçerliliği kanıtlanmış olan ölçek; destinasyon çekiciliğini ölçmede kullanılan ifadelerin birçoğunu kapsadığı, yanıtlayıcıların sıkılmasına neden olmayacak sayıda ifadeyi barındırdığı ve boyutlar altında yer alan ifadelerin genel olarak boyut isimleriyle uyumlu olması nedeniyle tercih edilmiştir.

76 Bununla birlikte; Hou, Lin ve Morais’in (2005) çalışmasındaki bazı boyutların altında yalnızca iki ifadenin bulunması ve bazı genel kabul görmüş ifadelerin ölçekte yer almaması nedeniyle, bu ölçeğe bazı eklemeler yapılmıştır. Bu eklemelerin yapılmasının gerekli görülmesinin sebebi; destinasyon çekiciliğini ölçme bağlamında genel kabul görmüş, ancak ölçekte yer almayan ifadelere yer verilerek ölçülmek istenilenin daha iyi şekilde ölçülebilmesinin sağlanmasıdır. Bu noktadan hareketle Hou, Lin ve Morais’in (2005) ölçeğinde yer alan orijinal ifadeler ve bu ifadelere eklenen diğer ifadeler, ifadelerin hangi çalışmalarda yer aldığı belirtilerek Tablo 6’da belirtilmiştir.

Toplu taşıma olanakları yeterlidir. DÇ1

Altyapı kalitelidir. DÇ2

Turistik hizmetler makul bir fiyata sahiptir. DÇ3

İyi yerel restoranlara sahiptir. DÇ4

Kaliteli yiyeceklere sahiptir. DÇ5

Kalabalık değildir. DÇ6

Kültürel Çekicilikler

Özgün (orijinal) yerel yapılara ve binalara sahiptir. DÇ7

Tarihi unsurlar iyi korunmuştur. DÇ8

Bozulmamış doğal güzelliklere sahiptir. DÇ9

Çok çeşitli müzelere sahiptir. (Das, vd., 2007; Evren ve Kozak, 2012; Formica ve Uysal, 2006; Hu ve Ritchie, 1993)

DÇ10

Etkinlikler

Çok çeşitli sanatsal etkinliklere sahiptir. DÇ11 Yerel gelenekleri öğrenme olanaklarına sahiptir. DÇ12 Eğlence merkezlerine (gece kulüpleri, barlar sokağı vb.) sahiptir.

(Cho, 1998; Evren ve Kozak, 2012; Gearing, vd. 1974; Hu ve Ritchie, 1993; Kim, 1998; Kresic ve Prebezac, 2011)

DÇ13

Çeşitli sportif etkinliklere sahiptir. (Cho, 1998; Evren ve Kozak, 2012; Hu ve Ritchie, 1993; Kim, 1998; Kresic ve Prebezac, 2011)

DÇ14 Yeterli alış-veriş merkezine sahiptir. (Cho, 1998; Evren ve Kozak,

2012; Gearing, vd., 1974; Hu ve Ritchie, 1993; Kresic ve Prebezac, 2011)

DÇ15

Bilgi Edinme

Turistik bilgi alınabilecek merkezlere sahiptir. DÇ16

Kaliteli rehberlere sahiptir. DÇ17

Yeterli seviyede yönlendirme tabelalarına sahiptir. (Cho, 1998) DÇ18

Çevresel Çekicilikler

Hediyelik eşya ve yerel ürün satan noktalara sahiptir. DÇ19 Yerel kültürü yüksek düzeyde yansıtan ürünlere sahiptir. DÇ20 Yeterli seviyede konaklama seçeneklerine sahiptir. DÇ21 Çok çeşitli parklar ve gezi alanlarına sahiptir. (Evren ve Kozak,

2012; Formica ve Uysal, 2006)

DÇ22 Turistler için güvenli bir ortama sahiptir. (Cho, 1998; Das, vd.

2007; Kim, 1998; Kresic ve Prebezac, 2011)

DÇ23

77 Yanıtlayıcıların ifadeleri daha hızlı okuyabilmelerini ve algılayabilmelerini sağlayabilmek için her bir ifadede “Eskişehir” destinasyon olarak belirtilmemiş, yanıtlayıcılardan ilgili ifadeleri Eskişehir’i düşünerek yanıtlamalarının ilgili ölçekten önce belirtilmesine karar verilmiştir. Ayrıca orijinal ölçekte “Bilgi Edinme”

boyutunun altında yer alan “Yabancı turistler için çeviri olanaklarına sahiptir”

ifadesi, ölçeğin yalnızca yerli turistlere uygulanacağı gerekçesiyle ölçekten çıkartılmıştır. Turistlerin destinasyon çekiciliği algılamalarına yönelik ifadeler 5’li Likert tipi ölçeklendirme ile (1: Hiç Katılmıyorum ile 5: Kesinlikle Katılıyorum) derecelendirilmiştir.