Ders Planının Hazırlanması

Her ünite için günlük ders planı yapılmıştır. Ders planları yapılırken hem tam öğrenme modeli hem de bu dersin uzaktan eğitimle yapılacağı göz önünde bulundurulmuştur. Dersten sorumlu öğretim elemanı ile birlikte hazırlanan ders planının değerlendirme basamağında, her üniteden sonra izleme testleri yapılmıştır.

Ders planı, Biçimsel bölüm, giriş bölümü, geliştirme bölümü, kapanış bölümü ve değerlendirme bölümün ana başlıklarından oluşmaktadır. Ders planı, tam öğrenme modeline uygun olarak Sever (1997: 44) tarafından önerilen ilkeler dikkate alınarak dersin öğretim elemanı ile birlikte hazırlanmıştır.

A. Biçimsel Bölüm:

“Biçimsel Bölüm”; dersin adı, sınıf, ünitenin adı, süre, öğretim süresinde kullanılacak “Öğretme-Öğrenme Yaklaşımı”, “Araç ve Gereçler” ve “Kaynaklar” ile ilgili açıklamalardan oluşmaktadır.

Ayrıca bu bölümde, o öğrenme ünitesinde öğrencilerin edinmesi beklenen “Davranışlar” da yer almaktadır.

Böylece ders planının bu bölümünde, tam öğrenme yöntemini uygulayan öğretim elemanı için öğretimin amaçları belirlenmiş, elde edilecek davranışlar saptanmış, öğretme-öğrenme durumlarında kullanılacak içerik, öğrenme-öğretme yaklaşımı ve ilgili kaynaklar gösterilmiştir.

B. Giriş Bölümü

Giriş bölümü; dikkat çekme, güdüleme, gözden geçirme ve derse geçiş aşamalarından oluşmaktadır.

Dikkat çekme aşamasında, dersin öğretim elemanı öğrencide merak uyandıracak şekilde çeşitli etkinlik ve sorularla öğrencilerin dikkatini çekerek nelerin öğrenileceği hakkında ipuçları vermiştir. Tam öğrenmenin sağlanabilmesi için öğrencinin önceki öğrenmelerinin yeterli olması, yeni öğrenmeleri sağlamak için gerekli ön öğrenmeleri sağlamış olması gerekmektedir. Bu aşamada ön öğrenmelerin tamamlamasına çalışılarak öğrencilerin derse hazır olmaları sağlanmıştır.

Güdüleme aşamasında, öğrencilerin kazanacakları bilgi ve becerilere olumlu duyuşsal özellikler kazanmasını sağlamak amacıyla örnek olaylar ve tartışma ortamları oluşturularak İslam Hukuku II dersinde edinilmesi beklenen davranışların neden gerekli olduğu, karşılaşabilecekleri ilgili sorun durumlarında nasıl işe koşabilecekleri anlatılmıştır. Öğrencinin durumun farkına varıp varmadığı, davranışların elde edilebilmesi için çok önemli olduğundan, güdülemenin yeterli derecede sağlandığından emin olunmaya çalışılmıştır. Davranışların önemi vurgulanarak öğrencilerin duyuşsal açıdan da hazır hâle gelmeleri sağlanmaya çalışılmıştır.

Gözden geçirme aşamasında, ana ve yardımcı noktalar kısaca açıklanarak ilgili öğrenme ünitesinde kazandırılması beklenen bilgi ve becerin önemi vurgulanmış, öğrencilerin derste daha dikkatli ve aktif olmaları sağlanmaya çalışılmıştır.

Derse Geçiş aşamasında, sonraki basamak için gerekli olan uygun eğitim ortamlarının oluşturulması amaçlanmıştır. Bu aşamada, bazen ana noktalardan birisi sorulup öğrencilerin yanıtlaması beklenmiştir ve geliştirme aşamasına geçilmiştir.

C. Geliştirme Bölümü

Bu bölüm, davranışların edinilebilmesi için yapılan etkinlikleri kapsar.

Geliştirme basamağı hazırlanırken belirlenen davranışlara öğrencinin dikkat vermesi sağlanarak bu davranışların elde edilmesine yardımcı olacak, öğrenci seviyesine uygun özellikteki sorularla başlanmıştır.

Sorulan sorulara doğru yanıt verilemediğinde, işe koşulacak ipuçlarının verileceği öğretme-öğrenme durumları belirlenmiştir. Bu aşamada sorulan sorulara doğru yanıt verilemiyorsa ipucu, dönüt ve düzeltme işlemlerine başvurularak doğru yanıtların

öğrenciler tarafından bulunmasını sağlayacak eğitim ortamlarının oluşturulması için çaba gösterilmiştir. Ayrıca davranışlara uygun sorular soran öğrencilere de olumlu ve sosyal pekiştireçler verilerek derse olan ilgilerinin devam ettirilmesine çalışılmıştır.

Bu bölümde öğrenilecek konunun ne olduğu, öğrencilerin neleri nasıl yapmaları gerektiği ya açıklanmış ya da verilen ipuçlarıyla bu açıklamaları yapmaları sağlanmıştır. Bu aşamada sorulan sorulara verilen yanıtların yanlış ya da eksik olduğu durumlar için düzeltme ve dönütler belirlenmiş ve kullanılmıştır.

İslam Hukuku II dersinin içeriği gereği sıklıkla karşılaşılan Arapça kelime ve kavramların okunuşu ve anlamları konusunda öğrencilerin karşılaşabilecekleri hataların düzeltilmesi için öğretim elemanı tarafından düzeltme ve dönüt işlemleri yapılmıştır. Bazen düzeltmeleri diğer öğrencilerin yapmasına fırsat verilmiş ve öğrencilerin dikkati yüksek seviyede tutulmaya çalışılmıştır.

Hazırlanan eğitim durumlarında, davranış gerçekleştirildiğinde öğretim elemanı tarafından pekiştireç verilmiştir. Öğrenme sürecinde sorular sınıfın geneline sunulurken, yanıtlar değişik öğrencilerden beklenmiş ve bu durum, tüm öğrencilerin dikkatini aktif tutmak amacıyla kullanılmıştır. Öğrenciler yine uygun pekiştireçlerle desteklenmiştir.

Eğitim durumlarının her aşamasında, öğrenci katılımını mümkün olan en üst seviyeye çıkarmak için sınıf ortamı, demokratik bir havaya büründürülmüştür. Kazandırılması düşünülen davranışların özelliğine göre öğretimde, çeşitli yöntem ve teknikler kullanılmıştır. Öğretim elemanı, öğrencilerin bilgi düzeyindeki eksiklikleri giderdikten veya düzelttikten sonra konu ile ilgili tartışma başlatmış ve bu tartışmalar sesli/görüntülü veya yazılı olarak yapılmıştır. Bu aşamada yapılan etkinliklerde neden- sonuç ilişkileri irdelenmiştir. Öğrenme sürecine yapacağı olumlu etki nedeniyle öğrencilerin derse etkin katılımının sağlanması için öğretim elemanı yoğun çaba sarf etmiştir. Canlı dersler esnasında öğretim elemanı, sorduğu sorulara tüm öğrencilerin yazılı olarak yanıt vermesini istemiş, yanıtlar göz önünde bulundurularak gerektiğinde eksikliklerin giderilmesi ve düzeltilmesi yoluna gidilmiştir. Etkinlikler ara özet ve ara geçişlerle sonuç bölümüne kadar sürdürülmüştür.

Her ara özette kısa ve özlü bir anlatım yapılmıştır.

Ara geçişlerde edinilecek davranışların neler olduğu açıklanarak, öğrencilerin dikkati ve ilgisi konuya ve davranışlara çekilmiştir. Her ara geçişten sonra da tam öğrenmeyi sağlayacak yeni öğretme-öğrenme durumları oluşturulmuştur. Ayrıca

öğrencilerin kendi aralarında iletişim kurabilmeleri, sorulan sorular hakkında tartışma ve yorum yapabilmeleri, eğitim yönetim sistemi yazılımı ile sağlanarak etkileşime önem verilmiştir.

D. Kapanış Bölümü

Bu bölüm; son özet, tekrar, güdüleme ve kapanış aşamalarından oluşmaktadır. Son özet basamağında, ilgili öğrenme ünitesinde edinilmesi beklenen kazanınlar değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme ve açıklamalar ile öğrenmenin kalıcılığına katkı sağlanmaya çalışılmıştır.

Tekrar güdüleme aşamasında ise edinilen davranışlara ve derse olan ilginin devamını sağlamak için bu davranışların yaşamda ne işe yarayacağı tekrar vurgulanmıştır.

Kapanış basamağında ise öğrencilerin edinmeleri beklenen davranışları sağlayabilmeleri için son bir öğrenme fırsatı oluşturulmuştur. Öğrencilerin eleştirel düşünce ve yaratıcı düşünme yeteneklerinin geliştirilmesine çalışılmıştır. İslam Hukuku’nun ilkelerini, oluştuğu dönemin özellikleri ile günün koşullarında nasıl uygulanabileceği tartışılarak öğrencilerin hayata bakışlarında düşünsel bir zenginlik yaratılmaya, farklı bakış açıları kazandırılmaya çalışılmıştır. Bu sayede öğrencilerin katılımda istekliliklerinin artması için istenen davranışların alanı ve düzeyine uygun yöntem ve teknikler, yeri geldiğinde uygulamaya konulmuş ve ünitenin tam olarak öğrenilebilmesinde önemli payı olan tamamlama aşaması da bu şekilde uygun yöntem ve tekniklerin işe koşulması ile gerçekleştirilmeye çalışılmıştır.

E. Değerlendirme Bölümü

Bu bölümde; öğrencilerin istenen davranışları ne derecede edindikleri, hangi davranışların edinilemediği, hangi öğrenmelerde güçlükle karşılaşıldığı ve öğrenme eksikliklerinin neler olduğu sorularına cevap verebilmek için biçimlendirmeye ve yetiştirmeye dönük değerlendirme, yani izleme testleri yapılmıştır.

Her öğrenme ünitesinde edinilmesi hedeflenen davranışların değerlendirilebilmesi için bu davranışları ölçen sorular, ölçme ve değerlendirme ilkelerine göre hazırlanmış ve eğitim yönetim sistemi aracılığı ile uygulanıp değerlendirilmiştir.

Bu izleme testleri uygulanarak hem davranışların pekiştirilmesi hem de ne derece kazanıldığı belirlenmeye çalışılmıştır. Ünite sonlarında yapılan izleme testlerinden elde edilen veriler değerlendirilerek hangi öğrencinin hangi konularda yetersiz olduğu belirlenmiş ve o öğrenciye bireysel çalışma metodu uygulanarak eksik kaldığı konu ve davranışları saplayıcı ek etkinlikler yapılmış, gerektiğinde konu tekrar edilmiş, farklı kaynaklardan konunun araştırılması istenmiştir. Öğrencinin soruları varsa, bunlar öğretim elemanı ile birlikte tartışma, örnekler verme gibi uygun teknikler kullanılarak çözülmüş ve eksik davranışların edinilmesi sağlanmaya çalışılmıştır. Sonraki haftanın izleme testine yanlış çözülen sorular tekrar eklenerek öğrencinin eksik davranışları edinip edinmediği tekrar yoklanmıştır.

Uygulama boyunca, sınıfın en az yüzde sekseninin, yüz üzerinden 70 alması tam öğrenmede ölçüt olarak alınmıştır (Demirel, 1999: 134). Bu ölçüt uyarınca, testlerin sonucuna göre gerektiğinde eksiklikleri giderici tamamlama eğitimi gerçekleştirilmiştir. Tamamlama eğitimi, eğitim yönetim sistemi aracılığı ile öğretim elemanının önerisi ve araştırmacının uyguladığı çeşitli yöntem ve tekniklerin yerine göre kullanılması ile genellikle bireysel olarak yapılmış etkinliklerden oluşmaktadır. Bu sayede yavaş öğrenen öğrencilerin, sınıfın ilerlemesine engel olmaları önlenmiş, eksik olan öğrenmeler bir sonraki derse kadar giderilmiştir.

İzleme testlerinden öğrencilere not verilmemiştir, bu testler yalnızca öğrenme güçlüklerinin neler olduğunu tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Bu testler ve tamamlama etkinlikleri sayesinde; birbirinin önkoşulu olan öğrenme ünitelerine, belirlenen tam öğrenme ölçütüne ulaştıktan sonra geçilmiştir. Bu sayede, öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerinden kaynaklanan öğrenme ürünlerine ve düzeyine ilişkin değişkenler kontrol altında tutulmaya çalışılmıştır.