Depolama Faaliyeti ile İlgili Bulgular a) Depo Sayıları

Ankete yanıt veren işletmelerin sahip oldukları depolar, frekans dağı-lımları aracılığıyla sunulmaktadır. Ayrıca, depo sayılarını dış kaynak kul-lanma durumu ile karşılaştırmak amacıyla oluşturulan ve test edilen hipo-tezler aşağıda verilmektedir.

Mayıs - Haziran 2011 Tablo 3. Dış Kaynak Kullanan ve Kullanmayan İşletmelerde

Depo Sayıları

-Toplam 52 100 52 100

Dış Kaynak

-Toplam 35 100 35 100

Tablo 3’ de depo sayıları, dış kaynak kullanan ve kullanmayan işletme-ler açısından ayrı ayrı görülmektedir. Dış kaynak kullanan işletmeişletme-lerden

%76,9’unun, dış kaynak kullanmayan işletmelerden ise %77,1’inin ham-madde malzeme deposu 1-3 adet arasındadır. Mamul deposuna bakıldığın-da ise dış kaynak kullanan işletmelerin %78,8’inin mamul deposu 1-3 adet arasındayken, dış kaynak kullanmayan işletmelerin %91,5’inin mamul deposu 1-3 adet arasındadır. Hem dış kaynak kullanan hem de dış kaynak kullanmayan işletmeler açısından hammadde malzeme ve mamul depoları, 1-3 adet arasında yoğunlaşmaktadır.

Dış kaynak kullanan işletmelerin tümü hammadde ve malzeme depo-suna sahiptir. Ancak bu işletmelerin %5,8’inin mamul deposu bulunma-maktadır. Öte yandan dış kaynak kullanmayan işletmelerden %5,8’inin hammadde malzeme deposu, %2,9’unun ise mamul deposu bulunmamak-tadır.

Buradan yola çıkarak, depolarla ilgili H₁ ve H₂ hipotezlerioluşturulmuş ve Mann-Whitney U testi ile test edilmiştir.

Mayıs - Haziran 2011

H₁: İşletmelerin sahip oldukları hammadde malzeme depolarının sayı-sı ile tedarik zinciri faaliyetlerinde dış kaynak kullanımı arasayı-sında farklılık vardır.

H₂: İşletmelerin sahip oldukları mamul depolarının sayısı ile tedarik zinciri faaliyetlerinde dış kaynak kullanımı arasında farklılık vardır.

Tablo 4. Hammadde Malzeme- Mamul Depo Sayıları ve Dış Kaynak Kullanımı

İşletmelerdeki Hammadde Malzeme

Depoları

İşletmelerdeki Mamul Depoları

Mann-Whitney U 801,000 852,500

Wilcoxon W 1431,000 1482,500

Z -1,284 -,779

p ,199 ,436

Tablo 4’ de H₁ ve H₂ hipotezleri için Mann-Whitney U testi sonuçları görülmektedir. Buna göre sırasıyla p değeri 0,199 ve 0,436’dır. Her iki p değeri de 0,05’den büyük olduğundan bu hipotezler red edilmektedir.

Dolayısıyla, işletmelerdeki hammadde malzeme depolarının ve mamul de-polarının sayısı ile tedarik zinciri faaliyetlerinde dış kaynak kullanımı ara-sında istatistiksel olarak farklılık olmadığı görülmektedir. Aynı zamanda Tablo 1’ de (Dış Kaynak Kullanan ve Kullanmayan İşletmelerde Depo Sa-yıları) görüldüğü üzere, işletmelerin sahip oldukları hammadde malzeme ve mamul depolarının sayılarının dış kaynak kullanan ve kullanmayanlar arasında oransal olarak farklılaşmamaktadır.

İşletmeler, depo alanlarını kendilerine ekstra yük getiren alanlar ola-rak düşünmemektedir. Zira, anketin uygulanması esnasında yetkililerden, üretim tesislerinin kurulması aşamasında depo alanlarına da sabit yatırım yaptıkları ve başka bir faaliyet için bu alanlara ihtiyaç duymadıkları, dola-yısıyla da depolama faaliyetini uzman bir işletmeye devretseler dahi depo-larından vazgeçmeyecekleri bilgisi alınmıştır. Bu nedenle, depolar ile dış kaynak kullanımı arasında anlamlı bir fark olmaması doğal kabul edilebilir.

b) Depolama Faaliyetlerinde Dış Kaynak Kullanma Durumu

Mayıs - Haziran 2011 Tedarik zinciri faaliyetlerinde dış kaynaklardan yararlandığını belir-ten 52 işletmeye hammadde malzeme ve mamul depolama faaliyetinde dış kaynaklardan yararlanma durumları sorulmuştur. Buna ilişkin frekans da-ğılımları Tablo 5 ve Tablo 6’da görülmektedir.

Tablo 5. Hammadde ve Malzemelerin Depolanması Faaliyetinde Dış Kaynaklardan Yararlanma Durumu

Dış Kaynak Kullanan İşletme 5 9,6 7 13,5

Dış Kaynak Kullanmayan İşletme 47 90,4 45 86,5

Toplam 52 100 52 100

Tablo 5’ de görüldüğü üzere, yurtiçi hammadde malzeme depolama fa-aliyetini dış kaynağa devreden işletme oranı %9,6; yurtdışı hammadde mal-zeme depolama faaliyetini dış kaynağa devreden işletme oranı %13,5’dir.

Hammadde malzeme depolama faaliyetinde dış kaynak kullanmayan işlet-me oranı ise yurtiçi faaliyetlerde %90,4; yurtdışı faaliyetlerde %86,5’dir.

Hammadde ve malzemelerin depolanması faaliyetinde hem yurtiçi hem de yurtdışında olmak üzere dış kaynak kullanımını tercih etmeyen işletme oranı tercih edenlere göre daha fazladır.

Tablo 6. Mamullerin Depolanması Faaliyetinde Dış Kaynaklardan Yararlanma

Dış Kaynak Kullanan İşletme 4 7,7 5 9,6

Dış Kaynak Kullanmayan İşletme 48 92,3 47 90,4

Toplam 52 100 52 100

Tablo 6’ da mamullerin depolanması faaliyetinde dış kaynaklardan ya-rarlanma durumu görülmektedir. Buna göre, yurtiçi mamul depolama faa-liyetini dış kaynağa devreden işletme oranı %7,7; yurtdışı hammadde

mal-Mayıs - Haziran 2011

zeme depolama faaliyetini dış kaynağa devreden işletme oranı %9,6’dır.

Bu faaliyette dış kaynak kullanmayan işletme oranı ise yurtiçi mamul depolamada %92,3; yurtdışı mamul depolamada %90,4’dür. Hammadde malzeme depolanma faaliyetinde olduğu gibi mamul depolama faaliyetin-de faaliyetin-de dış kaynak kullanmayan işletme oranı oldukça yüksektir.

Tablo 3’ de de (Dış Kaynak Kullanan ve Kullanmayan İşletmelerde Depo Sayıları) incelendiği üzere, genel olarak tedarik zinciri faaliyetle-rinde dış kaynak kullandıklarını belirten 52 işletmenin tümü hammadde malzeme deposuna, 49’u ise mamul deposuna sahiptir. Dolayısıyla, işlet-melerin depolama faaliyetlerinde dış kaynak kullanmayı tercih etmedikleri ve kendi depolama alanlarına sahip oldukları söylenebilir.

Hammadde malzeme ve mamul depolama faaliyetlerini dış kaynağa devretmiş olan işletmelere bunun sebebi sorulduğunda tüm işletmelerin

“maliyeti azaltmak” cevabını verdikleri görülmüştür. Bu işletmeler, per-sonel sayısını azaltmayı, ekipman yetersizliğini, perper-sonel yetersizliğini ve teknolojik altyapı yetersizliğini depolama faaliyetinin dış kaynağa devre-dilmesinin sebepleri olarak düşünmemektedirler.

Tekstil konfeksiyon işletmelerinde depoların özellikleri depolanan mamulün özelliğine göre farklılaşmaktadır. Örneğin, askılı tekstil mamul-leri sözkonusu olduğunda, deponun askılara uygun olarak dizayn edil-mesi; hem askılı tekstil mamullerinin hem de diğer tekstil mamullerinin üretildiği bir işletmede ise her ikisi için de uygun depolama alanlarının mevcut olması gerekmektedir. Ayrıca, askılı tekstil mamulleri üreten bir işletmede, üretim hattından depoya direkt olarak bağlanan hatlar da mev-cut olabilmektedir. Dolayısıyla bir tekstil konfeksiyon işletmesi, kuruluş aşamasında depolama alanını buna göre planlayıp tesis etmektedir. Daha önce de ifade edildiği gibi bu alanları başka bir amaçla kullanmaya ihtiyaç duymadıkları da bilinmektedir. Bu alanın atıl kalacak olması veya başka bir amaçla kullanım için çeşitli değişikliklerinin yapılması zorunluluğu ve bunun bir maliyet doğuracağı düşüncesi, tekstil konfeksiyon işletmelerini depolama konusunda dış kaynak kullanma fikrinden uzaklaştırıyor olabilir.

Mayıs - Haziran 2011 c) Depolama Maliyetleri

Ankete yanıt veren tüm işletmelerin hammadde malzeme ve mamul depolama maliyetlerini takip edip etmediklerine ilişkin frekans dağılım-larına aşağıda yer verilmektedir. Ayrıca, tedarik zinciri faaliyetlerinde dış kaynak kullanan ve kullanmayan işletmelerin depolama maliyetlerine ver-dikleri önemle ilgili oluşturulan hipotez testleri de sunulmaktadır.

Tablo 7. Hammadde Malzemelerin ve Mamullerin Depolanması İle İlgili Maliyetlerin Takip Edilme Durumu

Takip Edilme Durumu

Hammadde ve Malzemelerin Depolanması Maliyeti

Mamullerin Depolanması Maliyeti

Sayı Yüzde (%) Sayı Yüzde (%)

Takip Ediliyor 69 79,3 70 80,5

Takip Edilmiyor 18 20,7 17 19,5

Toplam 87 100 87 100

Tablo 7 incelendiğinde; işletmelerin %79,3’ünün hammadde malze-me depolama maliyetlerini takip ettikleri, %20,7’sinin ise bu maliyetleri takip etmedikleri görülmektedir. Hammadde malzeme depolama maliyet-lerine benzer şekilde; mamul depolama maliyetlerinin takip edilme oranı

%80,5’dir. %19,5 oranında işletme ise mamul depolama maliyetleri takip etmediklerini belirtmişlerdir.

Tüm işletmelerin depolama maliyetlerini takip edip etmediklerinin belirlenmesinden sonra dış kaynak kullanan ve kullanmayan işletmeler açısından bu maliyetlere verilen önem incelenmiştir. Bununla ilgili olarak Tablo 6 ve Tablo 7’de işletmelerin hammadde malzeme ve mamul depola-ma depola-maliyetlerine önem verip vermediklerinin ölçüldüğü Bir Grupta Wil-coxon İşaretli Sıra Testi sonuçları verilmiştir (α=0,05 ve test değeri, orta değer olan 3’dür).

Mayıs - Haziran 2011

Tablo 8. Dış Kaynak Kullanan İşletmelerin ve Hammadde Malzeme-Mamul Depolama Maliyetleri

Hipotezler N Ortalama Standart

Sapma -p- Sonuç H₃: Tedarik zinciri

faaliyet-lerinde dış kaynak kullanan işletmeler, hammadde ve mal-zemelerin depolama maliyetine

önem vermektedirler.

52 3,75 1,169 ,000 Kabul

H₄: Tedarik zinciri faaliyet-lerinde dış kaynak kullanan işletmeler, mamullerin

depola-ma depola-maliyetine önem vermek-tedirler.

52 3,73 1,173 ,000 Kabul

NOT: i) n=52,

ii) Ölçek; 1 Hiç önemli değil, 5 Çok önemli anlamındadır.

Tablo 8’ de görüldüğü üzere, H₃ ve H₄ hipotezlerine ilişkin p değerle-ri 0,000’dır. p<0,05 olduğundan, bu hipotezler kabul edilmektedir. Diğer bir ifadeyle, tedarik zinciri faaliyetlerinde dış kaynak kullanan 52 işlet-me açısından hem hammadde malzeişlet-me hem de mamul depolama maliyeti önemlidir.

Tablo 9. Dış Kaynak Kullanmayan İşletmeler ve Hammadde Malzeme-Mamul Depolanması Maliyetleri

Hipotezler N Ortalama Standart

Sapma -p- Sonuç H₅: Tedarik zinciri

faaliyetle-rinde dış kaynak kullanmayan işletmeler, hammadde ve mal-zemelerin depolama maliyetine

önem vermektedirler.

35 3,77 1,114 ,002 Kabul

H₆: Tedarik zinciri faaliyetle-rinde dış kaynak kullanmayan işletmeler, mamullerin depola-ma depola-maliyetine önem

vermekte-dirler.

35 3,71 1,126 ,004 Kabul

Mayıs - Haziran 2011 NOT: i) n=35,

ii) Ölçek; 1 Hiç önemli değil, 5 Çok önemli anlamındadır.

Tablo 9’ da tedarik zinciri faaliyetlerinde dış kaynak kullanmayan 35 işletmenin depolama maliyetlerine verdikleri önem ölçülmüştür. Buna göre H₅ ve H₆ hipotezlerinin p değerleri sırasıyla 0,002 ve 0,004’dür. p<0,05 ol-duğundan, “tedarik zinciri faaliyetlerinde dış kaynak kullanmayan işletme-ler hammadde malzemeişletme-lerin depolana maliyetişletme-lerine önem vermektedirişletme-ler”

ve “tedarik zinciri faaliyetlerinde dış kaynak kullanmayan işletmeler ma-mullerin depolama maliyetlerine önem vermektedirler” hipotezleri kabul edilmektedir.

Sonuçta, depolama faaliyeti ile ilgili bulguları özetlemek gerekirse;

hammadde malzeme ve mamul depolama maliyetlerinin işletmeler açısın-dan önem taşıdığı ve bu maliyetlerin, çoğu işletme tarafınaçısın-dan takip edildiği anlaşılmaktadır. Ancak; yine aynı işletmelerin depolama faaliyetlerinde dış kaynak kullanmayı tercih etmedikleri, kendi depolama alanlarına sahip ol-dukları da görülmektedir.

Anketin uygulanması esnasında özellikle Anadolu’daki işletmelerde hammadde malzeme ve mamullerin başka bir işletmede güvende olma-yacağı düşüncesinin hâkim olduğu görülmüştür. Bu düşünce sebebiyle iş-letmeler, depo maliyetlerine katlanmayı en başından göze almışlardır. Bu konuda gelenekselci bir tutum izlemektedirler.

6.3.2. Taşıma Faaliyeti ile İlgili Bulgular