4. BULGULAR VE YORUM
4.4. Deney Grubu Öğrencilerinin Eğitsel Arayüz Ajanına İlişkin Görüşleri ve
Deney grubunu oluşturan öğrencilerin eğitsel arayüz ajanına ilişkin görüşlerini almak amacıyla açık uçlu sorulardan oluşan bir görüş formu hazırlanarak web üzerinden öğrencilere uygulanmıştır. Elde edilen nitel veriler üzerinde yapılan içerik analizi sonunda elde edilen görüşlerin dağılımı frekans (f) ve yüzde (%) olarak aşağıda sunulmuştur.
Deney grubu öğrencilerinin eğitsel arayüz ajanına ilişkin görüşleri Tablo 31’de verilmiştir.
Tablo 31. Deney Grubu Öğrencilerinin Eğitsel Arayüz Ajanına İlişkin Görüşleri
Sorular Evet Hayır
f % f %
Pil arkadaşı beğendiniz mi? 35 85.37 6 14.63
Pil arkadaş, müzede gezerken size yardımcı oldu mu? 38 92.68 3 7.32
Eğitsel arayüz ajanı destekli ortamda çalışan öğrencilerden 35’i (%85.37) ajanı beğendiklerini, 6’sı (%14.63) ise beğenmediklerini belirtmişlerdir. Aynı zamanda öğrencilerin 38’i (%92.68) pil arkadaşın müzede gezerken kendilerine yardımcı olduğunu, 3’ü (%7.32) ise yardımcı olmadığını belirtmişlerdir. Bu durum eğitsel arayüz ajanının öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun beğenisini kazandığını göstermektedir. Aynı zamanda öğrenciler, eğitsel arayüz ajanının kendilerine yardımcı olduğunu düşünmektedirler.
Eğitsel arayüz ajanı destekli sanal bilim ve teknoloji müzesinde çalışan öğrencilerin, ajanın memnun oldukları özelliklerine ilişkin görüşlerinin dağılımı Tablo 32’de verilmiştir.
Tablo 32. Deney Grubu Öğrencilerinin Eğitsel Arayüz Ajanının Memnun Kaldıkları
Özelliklerine İlişkin Görüşleri
Özellik f %
Hareket etmesi – Yürümesi 9 29.03
Yardımcı olması- Öğrencilere ne yapacağımı söylemesi -
Önerilerde bulunması 8 25.81
Güzel konuşması 6 19.35
Görünüşü - Sevimli görünmesi 3 9.68
Bilgi vermesi 2 6.45
Dolmuşla gelmesi 1 3.23
Enerji parka uygun bir karakter olması 1 3.23
Bilgileri okuması 1 3.23
Deney grubunda yer alan öğrencilerin bazıları eğitsel arayüz ajanını beğendiklerini belirtmişler fakat ajanın beğenilen özelliğine ilişkin herhangi bir açıklamada bulunmamışlardır. Bundan dolayı frekans toplamı 41’den azdır.
Eğitsel arayüz ajanını kullanan öğrencilerin, %29.03’ü (n=9) hareket etmesini- yürümesini, %25.81’i (n=8) kendilerine yardımcı olmasını-ne yapacaklarını söylemesini- önerilerde bulunmasını, % 19.35’i (n=6) konuşmasının güzel olmasını, %9.68’i görünüşünün sevimli olmasını ve %6.45’i (n=2) bilgi vermesini beğendiklerini belirtmişlerdir. Bunun yanında müzeye dolmuşla gelmesini, enerji parka uygun bir karakter olmasını ve bilgileri okumasını ise birer öğrenci beğenmiştir.
Yapılan analizler öğrencilerin sanal müze içerisinde karakteri gezdirebilmelerini beğendiklerini ortaya koymuştur. Bu durum müzenin daha eğlendirici olmasını sağlayarak öğrencilerin ortama yönelik beğenilerini artırmış olabilir. Tablodan görüldüğü üzere öğrenciler ajanın kendilerine açıklamalar yapmasından da oldukça memnun olmuşlardır.
Eğitsel arayüz ajanı destekli sanal bilim ve teknoloji müzesinde çalışan öğrencilerin, ajanın beğenmedikleri özelliklerine ilişkin görüşlerinin dağılımı Tablo 33’de verilmiştir.
Tablo 33. Deney Grubu Öğrencilerinin Eğitsel Arayüz Ajanının Memnun Kalmadıkları
Özelliklerine İlişkin Görüşleri
Özellik f %
Yavaş yürümesi 2 28.57
Çok konuşması 2 28.57
Daha fazla yardımcı olmalı 1 14.29
Görünüşü güzel değil 1 14.29
Konuşmaları daha açıklayıcı olmalı 1 14.29
Öğrencilerin büyük bir kısmı ajanın beğenmedikleri herhangi bir özelliğinin olmadığını belirtmişlerdir. İkişer öğrenci (%28.57) yavaş yürümesini ve çok konuşmasını, birer öğrenci ise (%14.29) daha fazla yardımcı olmamasını, görünümünün güzel olmamasını ve konuşmaların daha açıklayıcı olmayışını beğenmediklerini belirtmişlerdir.
BÖLÜM V
Sonuç ve Öneriler
Bu bölümde araştırma bulgularının, belirtilen amaç ve alt amaçlarla ilişkilendirilmesiyle elde edilen sonuçlar ve bundan sonra yapılabilecek araştırmalara yönelik önerilere yer verilmiştir.
5.1. Sonuçlar
Sanal bilim ve teknoloji müzelerinde eğitsel arayüz ajanı kullanımının öğrencilerin ilgi ve başarı puanları üzerindeki etkisini belirlemeyi amaçlayan bu çalışma Kırşehir merkez ilçesinde bulunan Prof. Dr. Erol Güngör ilköğretim okulunda öğrenim gören 67 altıncı sınıf öğrencisi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğüne bağlı olarak hizmet veren Enerji Parkı sanal müzesi kapsamında oluşturulan Enerji Parkı Sanal Müzesi ve deney grubu üzerindeki etkisi araştırılan “Pil Arkadaş” eğitsel arayüz ajanı ile sınırlıdır.
Bu çalışma kapsamında geliştirilen ve internet üzerinden ulaşılabilen Enerji Parkı sanal müzesi, Enerji Parkı müzesinin içeriği doğrultusunda gerçek müze resimlerinden yararlanılarak ve görsel çekiciliğin yüksek olması amacıyla Flash tabanlı olarak oluşturulmuştur. Deney grubu öğrencilerinin öğrenim gördüğü çalışma ortamının içerdiği “Pil Arkadaş” eğitsel arayüz ajanı, bir çizim karakterdir, cinsiyet özelliği bulunmamaktadır ve öğrenme ortamında öğrencilere, öğrenme ortamından nasıl yararlanabilecekleri hakkında bilgi sağlamakta, isteklerine bağlı olarak içeriği
seslendirebilmekte, pekiştireç vermekte ve öğrenme ortamında gezinmeleri sırasında eşlik etmektedir.
Bu araştırmanın sonucunda sanal bilim ve teknoloji müzelerinde, eğitsel arayüz ajanı destekli ortamda öğrenim gören öğrencilerin eğitsel arayüz ajanı desteksiz ortamda öğrenim gören öğrencilere göre daha başarılı oldukları fakat fen bilgisine yönelik ilgili puanları arasında eğitsel arayüz ajanı destekli ortamda öğrenim gören öğrencilerin lehine bir farklılık olmasına rağmen bunun anlamlı olmadığı bulunmuştur. Ayrıca hem deney hem de kontrol grubu öğrencilerinin Enerji Parkı Sanal Müzesinden hoşlandıklarını, tekrar yararlanmayı düşündüklerini ve bu tür ortamların öğretim sürecinde kullanılmasının başarılarını olumlu olarak etkileyeceğini düşündüklerini göstermiştir. Bunun yanında eğitsel arayüz ajanı destekli ortamdan yararlanan öğrencilerin büyük çoğunluğunun, öğrenme ortamında eğitsel arayüz ajanı kullanılmasına ilişkin olumlu görüş belirttikleri bulunmuştur. Araştırma sorularına göre elde edilen sonuçlar aşağıda sunulmuştur:
1. Beş hafta süren deneysel işlem sonunda, eğitsel arayüz ajanı kullanılan sanal müze ortamında öğrenim gören deney grubu öğrencilerinin başarı puanlarının, eğitsel arayüz ajanı kullanılmayan sanal müze ortamında öğrenim gören kontrol grubu öğrencilerinin başarı puanlarından anlamlı derecede daha yüksek olduğu görülmüştür.
2. Enerji Parkı Sanal Müzesinde öğrenim gören deney grubu öğrencilerinin fen bilgisine yönelik ilgi puanları, kontrol grubunda yer alan öğrencilerin ilgi puanlarından yüksek olmasına rağmen, aralarında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Yani Enerji Parkı Sanal Müzesinde eğitsel arayüz ajanı kullanımı öğrencilerin ilgi puanları üzerinde anlamlı bir farklılık oluşturmamıştır.
3. Deney ve kontrol grubu öğrencilerinin başarı puanlarını, Enerji Parkı Sanal Müzesinde gerçekleştirilen öğretim etkinliklerinin olumlu olarak etkilediği görülmüştür. Sanal müzede öğrenim görmeden önce deney grubu öğrencilerinin başarı puan ortalamaları 6.76 iken deneysel işlemden sonra 12.99 olmuştur. Kontrol grubu öğrencilerinin başarı puanları ise 5.31’den 11.29’a yükselmiştir.
4. Enerji Parkı Sanal Müzesinin deney ve kontrol grubu öğrencilerinin fen bilgisine yönelik ilgi puanlarını olumlu olarak etkilediği görülmüştür. Sanal müze öğretimi öncesinde deney grubu öğrencilerin ilgi puanları 64.85 iken deneysel işlem sonrasında 83.75 olmuştur. Kontrol grubu öğrencilerinin ilgi puanları ise 67’den 82.67 olmuştur.
5. Eğitsel arayüz ajanı destekli ve desteksiz sanal müze ortamından yararlanan öğrencilerin, öğrenme ortamına ilişkin görüşlerinin genelde olumlu olduğu görülmüştür. Her iki öğrenme ortamında çalışan öğrencilerde, sanal müzede gezinmenin hoşlarına gittiğini, müzeden tekrar yararlanmayı düşündüklerini, diğer dersler içinde yararlandıkları müze ortamına benzer ortamların oluşturulması istediklerini ve bu tür ortamların başarıları olumlu yönde etkileyeceğini düşündüklerini belirtmişlerdir.
6. Eğitsel arayüz ajanı destekli sanal müze ortamında çalışan öğrencilerin büyük kısmı (%75.61) öğrenme ortamından memnun kaldıklarını belirtmişlerdir. En çok beğenilen özellikler arasında ise, ders anlatımı, test özelliği, müzede sanal olarak gezebilme, girişte bulunan şarkı ve dersin sesli olarak anlatılması gösterilmektedir. Öğrenciler ortamın beğenmedikleri özelliği olarak kapsamının sınırlı olmasını (%9.76) göstermektedirler.
7. Eğitsel arayüz ajanı desteksiz sanal müze ortamında çalışan öğrencilerde deney grubu öğrencilerine yakın bir memnuniyet düzeyi belirtmişlerdir. Kontrol grubundaki öğrencilerin %76.61’i ortamda kendilerinin memnun kalmadıkları herhangi bir özelliğin bulunmadığını belirtmişlerdir. Kontrol grubu öğrencilerinin en beğendikleri ortama ilişkin özellikler, ders anlatılması ve müzede gezmek olarak gösterilmiştir. Kontrol grubu öğrencileri de deney grubu öğrencilerine benzer şeklide içeriğin sınırlı olmasını sanal müzenin beğenmedikleri yönü olarak belirtmişlerdir.
8. Eğitsel arayüz ajanı destekli sanal bilim ve teknoloji müzesinde öğrenim gören öğrencilerin büyük bir kısmı eğitsel arayüz ajanı beğendiklerini ve kendilerine müzede gezinmeleri sırasında yardımcı olduğunu belirtmişlerdir. Eğitsel arayüz ajanın en çok beğendikleri özellikleri arasında ise, hareket etmesi – yürümesi, yardımcı olması – öğrencilere ne yapacağını söylemesi – önerilerde bulunması,
güzel konuşması ve görünüşü gösterilmiştir. Öğrencilerin eğitsel arayüz ajanının beğenmedikleri özellikleri arasında öncelikli olarak, yavaş yürümesi ve çok fazla konuşması gösterilmektedir.
5.2. Öneriler
Uygulamaya İlişkin Öneriler
1. Geliştirilen Enerji Parkı Sanal Bilim ve Teknoloji Müzesinde, Enerji Parkı’nda sergilenen nesnelerle ilgili resimlere, bilgilere ve içeriğin sesli olarak sunumuna yer verilmiştir. Müze ile ilgili videolara yer verilmesi öğrencilerin ilgisini ve memnuniyetini olumlu olarak etkileyebileceği düşünülmektedir.
2. Geliştirilen sanal müzede sunulan içeriğin oluşturulmasında gerçek müzeye bağlı kalınmasından ötürü içerik sınırlı kalmıştır. İçeriğin oluşturulmasında, gerçek müzede bulunan nesnelerin yanı sıra, içerikle ilgili farklı örneklerin sunulmasının içeriğin zenginleştirilmesinde ve öğrenci memnuniyetini artırmada olumlu katkılarının olacağı düşünülmektedir.
3. Sanal müze ortamında kullanılan eğitsel arayüz ajanına, öğrencilerle iletişimde kullandığı ses özelliklerinin yanında mimik ve daha etkili el-kol hareketlerinin eklenmesi eğitsel arayüz ajanının etkililiğini artırabileceği düşünülmektedir. 4. Öğrencilere sanal müzede gezinmeleri sırasında kendilerine eşlik edecek olan
eğitsel arayüz ajanını tercih edebilme fırsatının sunulması, öğrencilerin ajanla dolayısıyla ortamla kuracakları sosyal ilişkiyi geliştirme açısından faydalı olabilir.
5. E-öğrenme ortamlarında eğitsel arayüz ajanı kullanılması, öğrencilerin öğrenme ortamındaki başarılarını ve öğrenme ortamına yönelik memnuniyetlerini artırma açısından faydalı olabilir. Bundan dolayı tasarlanacak öğrenme ortamlarında eğitsel arayüz ajanı kullanılması yararlı olabilir.
Araştırılması Gereken Konulara İlişkin Öneriler
müzelerin farklı alanların öğretiminde kullanılmasına yönelik kullanımın belirlenmesi açısından faydalı olacaktır.
2. Tasarlanacak üç boyutlu sanal müze ve eğitsel ajan örneklerinin eğitsel yönden etkililiğinin belirlenmesi farklı müze tasarımlarının geliştirilmesine yardımcı olacaktır.
3. Akıl hocası, motivasyon desteği sağlayan ve alan uzmanı gibi farklı rollere sahip eğitsel arayüz ajanlarının sanal müzelerde kullanılmasının araştırılması, ajanların e-öğrenme ortamlarında etkili kullanılmasına yönelik katkı sağlayabilir.
4. Gerçeklik, fiziksel görünüm, duygusal görünüm, kıyafet özellikleri, cinsiyet ve ses özellikleri farklılaştırılarak oluşturulacak farklı ajan yapılarının etkililiğinin araştırılması sanal müzelerde ve e-öğrenme ortamlarında ajanların etkili kullanılmasına ve etkili ajan tercihine yönelik katkı sağlayacaktır.
5. Üç boyutlu modelleme programları yardımıyla oluşturulacak eğitsel arayüz ajanlarının e-öğrenme ortamlarında kullanılmasının araştırılması, boyut değişkeninin eğitsel arayüz ajanının oluşturulmasına katkısının araştırılması yararlı olabilir.
6. Oyun tabanlı sanal müzelerin oluşturulması, müze eğitiminde eğlence bileşeninin kullanılmasına katkı sağlayabilir.
KAYNAKÇA
Akmehmet, K. T.ve Ödekan A. (2006). Müze Eğitiminin Tarihsel Gelişimi. İTÜ Dergisi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 47-58
Alkan, C. (2005). Eğitim Teknolojisi (7. basım). Ankara: Anı Yayıncılık.
Anıl, D. (2009). Uluslararası Öğrenci Başarılarını Değerlendirme Programı (PISA)’nda Türkiye’deki Öğrencilerin Fen Bilimleri Başarılarını Etkileyen Faktörler. Eğitim ve Bilim. 34 (152), 87-100
Atkinson R. K., Mayer R. E. and Merrill, M. M. (2005). Fostering Social Agency in Multimedia Learning: Examining The Impact Of An Animated Agent's Voice. Contemporary Educational Psychology. 30, 117–139
Baillargeon, T.J. (2008). Planning, Developing, And Evaluating Emuseums: Step- By-Step Handbook For Museum Professionals. Unpublished Ph.D Thesis, Kansas State University, Kansas.
Baykan, Z. Ö. (2007). 2005 ve 2006 İlköğretim Programlarının “Müze Eğitimi” Açısından Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Baylor A. L. (2002). Expanding Preservice Teachers' Metacognitive Awareness of Instructional Planning Through Pedagogical Agents. Educational Technology Research and Development,50(2), 2-22
Baylor, A. L. (1999). Intelligent Agents as Cognitive Tools for Education. Educational Technology, 39(2), 36–40.
Baylor, A. L. (2002a). Agent-based learning environments for investigating teaching and learning. Journal of Educational Computing Research, 26(3), 249-270. Baylor, A. L. (2002b). Expanding preservice teachers' metacognitive awareness of
instructional planning through pedagogical agents. Educational Technology Research & Development, 50(2), 5-22.
Bertoletti, A. C. and Costa, A.C.R. (1999) SAGRES -- A Virtual Museum. Museums and The Web 1999. USA: New Orleans, Louisiana.
Bertoletti, A. C., Moraes, M. C., Carlos,A. C. R. (2001) Providing Personal Assistance in the SAGRES Virtual Museum. Museums and the Web 2001: Selected Papers from an Int. Conf., March 15-17, Seattle, Washington, USA
Bosseler, A. and D. W. Massaro (2003). Development and Evaluation of a Computer- Animated Tutor for Vocabulary and Language Learning in Children With
Bowen, J. (2000). The Virtual Museum. Museum International, 5(1), 4-7.
Bülbül, H. İ. (1999). Öğretim Amaçlı Bilgisayar Yazılımlarında Ekran Tasarımı. Milli Eğitim Dergisi. 144, 74-79.
Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal Bilimler Için Veri Analizi El Kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Campbell, K. (2004). E-ffective Writing for E-learning Environments. Information Science Publishing.
Carmines, E.G and Zeller, R. A. (1982). Reliability And Validity Assessment. 5th ed. Beverly Hills: Sage Publications Inc.
Chadwick, J. C. (1998). A Survey Of Characteristics And Patterns Of Behavior In Visitors To A Museum Web Site. Unpublished Ph.D Thesis, The University of New Mexico, Departmant of Organizational Learning and Instructional Technologies, New Mexico
Choi, S. (2005). Cognitive efficiency of animated pedagogical agents for learning English as a second language, Unpublished Ph.D Thesis, Unıversity of Southern California.
Chou, C. Y., T. W. Chan, Lin, C. J. (2003). Redefining The Learning Companion: The Past, Present, and Future of Educational Agents. Computers & Education, 40(3), 255-269.
Clarebout, G., Elen, J., Johnson, W. L., and Shaw, E. (2002). Animated Pedagogical Agents: an Opportunity to be Grasped. Journal of Educational Multimedia and Hypermedia, 11(3), 267–286.
Clark, R. C. and Lyons, C. (2010). Graphics for Learning: Proven Guidelines for Planning, Designing, and Evaluating Visuals in Training Materials, Pfeiffer. Clark, R. C. and Mayer, R. E. (2008). E-Learning And The Science of Instruction:
Proven Guidelines for Consumers and Designers of Multimedia Learning, Pfeiffer.
Çolak, C. (2006). Sanal Müzeler. İNET-TR, 11. Türkiye'de İnternet Konferansı, 21- 23 Aralık. Ankara.
Craig, S. D., Gholson, B., & Driscoll, D. M. (2002). Animated pedagogical agents in multimedia educational environments: Effects of agent properties, picture features, and redundancy. Journal of Educational Psychology, 94(2), 428–434.
Davies, K. (1997). The Challenge of Materials gallery: a new exhibition at the Science Museum. Physics education, 32, 169-172
Dehn, D. M. and Mulken, S. V (2000). The Impact of Animated Interface Agents: a Review of Empirical Research. International Journal of Human-Computer Studies 52(1), 1-22.
Delello, J. A. (2009). The Development of a Virtual Science Museum for the Public Understanding of Science in Eastern China and in The United States. Unpublished Ph.D Thesis, The University of Texas Permian Basin
Demir, M. K., (2009). Sınıf Öğretmenlerinin Gözlem Gezilerine Yönelik Tutum ve Görüşlerinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi 17 (2) 467-478
Demirel, Ö. (1997). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme. (Birinci Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
Dong, S., Xu, S. and Wu, G.(2006) Earth Science Digital Museum (ESDM): Toward a New Paradigm for Museums, Computers & Geosciences 32(6) 793 – 802
Donovan, K. (1997). The Best of Intentions: Public Access, the Web & the Evolution of Museum Automation. In: Museums and the Web (March 16-19: Los Angeles) http://www.archimuse.com/mw97/speak/donovan.htm adresinden 05.01.2010 tarihinde alınmıştır.
Duggan, M. H. and Adcock A. B. (2007). Animated Agents Teaching Helping Skills in an Online Environment: A Pilot Study. Journal of Interactive Online Learning 6(1): 56-71.
Dunsworth, Q. and Atkinson, R. K. (2007). Fostering multimedia learning of science: Exploring the role of an animated agent's image. Computers & Education 49(3), 677-690.
Ermiş, B. (2010). İlköğretim 6.Sınıf Öğrencilerinin Görsel Sanatlar Dersinde “Üç Boyutlu Sanal Müze Ziyareti” Etkinliğine İlişkin Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Galluccio, R. G. P (2008). Animated Pedagogical Agents as Spanish Language Instructors: Effect of Accent, Appearance, and Type of Activity on Student Performance, Motivation, and Perception Of Agent. Unpublished Ph.D Thesis, Florida State University College Of Education.
Ginsburgh, V., & Mairesse, F. (1997). Defining a Museum: Suggestions For An Alternative Approach. Museum management and curatorship, 16(1), 15-34.
Glosset, N. Ş. (2007). 26. Sanal Mimarlık Müzesi Sanal Müzecilik. Müzeler Haftası Geçmişten Geleceğe Müzecilik I Sempozyum, 229-232, Ankara
Greenhill, E. H. (1999). Müze ve Galeri Eğitimi (Çev. M. Ö. Evren ve E.G. Kapçı), Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
Güleç, S., ALKIŞ, S. (2003) Sosyal Bilgiler Öğretiminde Müze Gezilerinin İletişimsel Boyutu, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi XVII (1), 63-78
Gulz, A. (2005). Social enrichment by virtual characters–differential benefits. Journal of Computer Assisted Learning, 21(6), 405-418.
Gulz, A. and Haake, M. (2006). Design of animated pedagogical agents--A look at their look. International Journal of Human-Computer Studies 64(4), 322-339 Gulz, A. and Haake, M. (2006). Virtual Pedagogical Agents–Design Guidelines
Regarding Visual Appearance and Pedagogical Roles. Current Developments in Technology-Assisted Education,© FORMATEX.
Hannu, Salmi. (1993). Science Centre Education. Motivation and Learning in Informal Education. Research Report 119. Unpublished Ph.D Thesis. Helsinki University Department of Teacher Education. Finland.
Hawkey, R. (2004). Learning with Digital Technologies in Museums, Science Centres and Galleries, King’s College London. http://www.futurelab.org.uk/research/reviews/09_01.htm adresinden 15.10.2010 tarihinde alınmıştır.
Henderson, A. J. (2003). The e-learning question and answer book: A survival guide for trainers and business managers. New York: Amacom Books.
Hershey, K., Mishra, P., and Altermatt, E. (2005). All or Nothing: Levels of Sociability of a Pedagogical Software Agent And Its Impact on Student Perceptions And Learning. Journal Educational Multimedia and Hypermedia, 14(2), 113-127. Hietala, P., & Niemirepo, T. (1998). The competence of learning companion agents.
International Journal of Artificial Intelligence in Education (IJAIED), 9, 178-192.
Horton, W. (2006). E-learning by design. San Francisco: Pfeiffer.
Horton, W., & Horton, K. (2003). E-learning Tools and Technologies: A consumer's guide for trainers, teachers, educators, and instructional designers. Wiley.
Huffaker, D. A., & Calvert, S. L. (2003). The new science of learning: Active learning, metacognition, and transfer of knowledge in e-learning applications. Journal of Educational Computing Research, 29(3), 325-334
Icom (2010). Museum Definition. http://icom.museum/definition.html adresinden 07.01.2010 tarihinde ulaşılmıştır.
İlhan, A. Ç. (2009). Educational studies in Turkish museums. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 342-346.
Isbister, K., & Nass, C. (2000). Consistency of personality in interactive characters: Verbal cues, non-verbal cues, and user characteristics. International Journal of Human-Computer Studies, 53(2), 251-267.
İşman, A. ve Eskicumalı, A. (2001). Eğitimde Planlama ve Değerlendirme. (Üçüncü Baskı). Adapazarı: Değişim Yayınları.
Johnson, W. L., Rickel, J. W., & Lester, J. C. (2000). Animated pedagogical agents: Face-to-face interaction in interactive learning environments. International Journal of Artificial Intelligence in Education, 11(1), 47-78.
Johnson, W. L., Rickel, J. W., & Lester, J. C. (2000). Animated pedagogical agents: Face-to-face interaction in interactive learning environments. International Journal of Artificial intelligence in education, 11(1), 47-78.
Karadeniz, Ş. (2006). Öğretim Amaçlı Hiper Metin, Hiper Ortam ve Çoklu Ortamlar İçin Tasarım İpuçları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(3) 12-33.
Karataş, S (2008). Temel kavramlar ve kuramsal temeller. Yalın, H. İ (Editör)., İnternet Temelli Eğitim.(Birinci Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık, 1-30.
Khan, B. H. (2005). Managing E-Learning: Design, Delivery, İmplementation and Evaluation. Hershey, PA: Information Science Publishing.
Khan, B.H. (Editör). (1997). Web-based instruction Educational Technology Publications, 5-18.
Kim, Y. and Baylor, A. L. (2006). A social-cognitive framework for pedagogical agents as learning companions. Educational Technology Research and Development 54(6): 569-596.
Kim, Y., & Baylor, A. L. (2007). Pedagogical agents as social models to influence learner attitudes. Educational Technology, 47(01), 23-28.
King,F.B. (2002). A Virtual Student Not An Ordinary Joe. The Internet And Higher Education, 5 ,157–166.
Kirk, K. (2008), Performance, Perception, And Choice Of Animated Pedagogical Agent. Unpublished Ph.D Thesis, University Of Nevada, Las Vegas.
Krapp, A. (2005). Basic needs and the development of interest and intrinsic motivational orientations. Learning and Instruction, 15, 381–395.
Krapp, A. (2007). An educational–psychological conceptualisation of interest. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 7(1), 5–21. Loran, M. (2005). Use of Websites to Increase Access and Develop Audiences in
Museums: Experiences in British National Museums. http://www.uoc.edu/digithum/7/dt/eng/loran.pdf adresinden 10.01.2010 tarihinde alınmıştır.
Maccario, N. K. (2002). Müzelerin Eğitim Ortamı Olarak Kullanımı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi XV(1).
Macdonald, S. (2006). A companion to museum studies. Wiley-Blackwell.
Maes, P. (1994). Agents that reduce work and information overload. Communications of the ACM, 37(7), 30-40.
Mardan, B. (1999). Müze Türleri. Yeniden Müzeciliği Düşünmek. Der.Tomur ATAGÖK. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Basım Yayım Merkezi, 3-20 Mayer, R. E. (1997). Multimedia learning: Are we asking the right questions?
Educational psychologist, 32(1), 1-19.
Mayer, R. E. (2001). Multimedia Learning. New York: Cambridge University Press. Mayer, R. E., & Moreno, R. (2003). Nine ways to reduce cognitive load in multimedia
learning. Educational psychologist, 38(1), 43-52.
Mckenzie, J. (1995). Virtual Museums: Full Of Sound And Fury Signifying. A Monthly Electronic Commentary on Educational Technology, 5, 5 http://www.fno.org/museum/muse.html adresinden 10.01.2010 tarihinde ulaşılmıştır.
Mckenzie, J. (1997). Building A Virtual Museum Community. http://fno.org/museum/museweb.html adresinden 10.06.2011 tarihinde ulaşılmıştır.
Mckenzie, J. (1997). Building a virtual museum community. In D. Bearman & J. Trant (Eds.), Museums and the Web. Pittsburgh, PA: Archives and Museum