Denetim Odağı ile Ġlgili Yapılan AraĢtırmalar

Dağ (1990), üniversite öğrencilerinin denetim odağı, stresle baĢa çıkma ve psikolojik belirti gösterme düzeylerini incelemiĢtir. AraĢtırmanın bulgularına göre dıĢ denetim ile psikopatoloji arasında anlamlı düzeyde ve olumlu bir iliĢki olduğu görülmüĢtür.

Dağ (1999)‟ın bir diğer araĢtırmasında üniversite öğrencilerinde akıldıĢı inançlar, denetim odağı ve psikopatoloji değiĢkenleri arasındaki iliĢkiler incelenmiĢtir. Sonuçta bu üç değiĢken arasında pozitif yönde küçük ama anlamlı iliĢki bulunmuĢtur. DıĢ denetimliler, iç denetimlilere göre, akıldıĢı inançları olanlar, olmayanlara göre daha çok belirti bildirmiĢlerdir. Kız öğrenciler batıl inançlara sahip olmada, belirgin ölçüde erkeklerden daha yüksek puanlar almıĢlardır.

Özyürek (1992) grup rehberliğinin öğrencilerin denetim odağı üzerindeki etkilerini incelediği araĢtırma sonunda; denetim odağını etkilemeye yönelik olarak hazırlanan grup rehberliğinin öğrencilerin denetim odağı düzeyleri üzerinde herhangi bir etkiye yol açmadığı sonucuna ulaĢmıĢtır.

Cenkseven'in (2004), üniversite öğrencilerinin öznel ve psikolojik iyi olmalarının dıĢadönüklük, nevrotizm, denetim odağı, öğrenilmiĢ güçlülük, sosyal iliĢkilerine, boĢ zaman etkinliklerine ve akademik durumlarına iliĢkin hoĢnutluk düzeyleri, cinsiyet, sosyo-ekonomik statü ve algılanan sağlık durumu tarafından ne oranda yordandıcını belirlemek amacıyla yaptığı araĢtırma; Çukurova üniversitesinde öğrenim gören 17-28 yaĢları arasındaki 205 kız ve 295 erkek olmak üzere toplam 500 öğrenci üzerinde yapılmıĢtır. Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi olma düzeylerini belirlemek amacıyla "Psikolojik Ġyi Olma Ölçekleri", öznel iyi olma düzeylerini belirlemek için "Olumlu-Olumsuz Duygu Ölçeği" ve "YaĢam Doyumu Ölçeği", dıĢadönüklük ve nevrotizmi belirlemek amacıyla "Eysenck KiĢilik Envanteri", denetim odağı inançlarını belirlemek için "Rotter Ġç-DıĢ Kontrol Odağı Ölçeği" ve öğrenilmiĢ güçlülük düzeylerini belirlemek için ise "Rosenbaum ÖğrenilmiĢ Güçlülük Envanteri" kullanılmıĢtır. AraĢtırma sonucunda üniversite öğrencilerinin dıĢ denetim odağı ve öğrenilmiĢ güçlülük düzeylerine göre hem "öznel iyi olma" ve bileĢenleri, hem de "psikolojik iyi olma" ve boyutlarının anlamlı biçimde farklılaĢtıkları belirlenmiĢtir. Sonuçlar öğrenilmiĢ güçlülük ve iç denetim

odağı yüksek olan kiĢilerin daha fazla öznel ve psikolojik iyi olma ifade ettiklerini göstermiĢtir. Ayrıca, cinsiyet ve öğrenilmiĢ güçlülük etkileĢiminin öznel ve psikolojik iyi olmanın bazı boyutları üzerinde etkili olduğu belirlenmiĢtir.

YaĢar (2006) çalıĢmasında denetim odağı ile iki farklı okulda okuyan öğrencilerin belirli kiĢilik özellikleri arasındaki iliĢki araĢtırılmıĢtır. AraĢtırma bulgularında genel lise öğrencilerinin denetim odağı puanları ile kiĢilik özelliklerinden oluĢan baĢarma, baĢatlık, özgüven ve yaratıcılık alt boyutları arasında anlamlı iliĢki bulunmuĢtur. Aynı araĢtırmada, endüstri meslek lisesi öğrencilerinin denetim odağı puanları ile kiĢilik özellikleri arasında da anlamlı iliĢki bulunmuĢtur.

Cheong Cheng (1994), öğretmenlerin denetim odağının, iĢ davranıĢlarının çeĢitli boyutları ve bir okulun örgütsel özelliklerinin algılanması ile ilgili Hong Kong'daki 52 ortaokuldaki 588 öğretmen üzerinde bir çalıĢma yapmıĢtır. Bulgular, batı toplumlarındaki nüfuslara ait bulgular ile ĢaĢırtıcı derecede uyumlu çıkmıĢtır. Denetim odağının, öğretmenin iĢ tutumlarını ve örgütsel algılamalarını güçlü bir Ģekilde belirlediği görülmektedir. Ġçten denetimlilik özelliğine sahip öğretmenler; örgütsel bağlılık, içten tatmin, dıĢtan tatmin, sosyal tatmin, rol belirginliği ve iĢte baĢarılı olma duygusu bakımından daha olumlu iĢ tatminine sahiptir. Ayrıca, bu tip öğretmenler; okul müdürünün liderliği, örgütsel yapı, öğretmenlerin sosyal normları, örgütsel kültür ve etkinlik bakımından okul örgütünü daha olumlu algılamaktadırlar.

Abouserie (1994) 675 üniversite 2. sınıf öğrencileri ile yürüttüğü çalıĢmasında denetim odağı ve benlik saygısının, stres düzeyleri ve stres kaynakları ile iliĢkisini incelemiĢtir. ÇalıĢma sonucunda dıĢ denetimli öğrencilerin, iç denetim odağına sahip öğrencilere göre daha fazla stres altında olduğu ortaya çıkmıĢtır.

Njus ve Brockway (1999) tarafından yapılan araĢtırmada denetim odağı ve problem çözme konusunda yeterlik(competence) algısının öğrencilerin akademi k ve sosyal uyumuna etkileri incelenmiĢtir. Sonuçta denetim odağı ve yeterlik algısı ile akademik ve sosyal uyum ve depresyon iliĢkili bulunmuĢtur. Bireyin yaĢamındaki değiĢikleri etkileme yeteneğine olan inancı, denetim odağı ile ilgili tepkileri yordayıcı niteliktedir.

Tony ( 2003) Hong Kong‟daki orta dereceli okullarda öğrenim gören 300 öğrenci üzrinde yürüttüğü çalıĢmada; okul disiplin problemleri, yükleme tarzları ve

denetim odağı iliĢkisiniincelemiĢ. ÇalıĢma sonucu dıĢsal denetim odağı ile disiplin problemleri arasında anlamlı iliĢki olduğunu göstermiĢtir.

Muhonen ve Torkelson (2004)‟un denetim odağının iĢ doyumu, sağlık ve stres ile olan iliĢkisini inceldikleri araĢtırmalarında Telekom da görevli yöneticiler ve daha alt kademede görevli çalıĢanlardan oluĢan 40‟ı bayan ve 60‟ı erkek yönetici, alt kademe kadrosundan ise 95 bayan çalıĢan ve 85 erkek çalıĢan örneklem grubunu oluĢturuyordu. AraĢtırmada aynı konumda çalıĢanlar ve cinsiyetleri aynı olanlar karĢılaĢtırıldı. Elde edilen sonuçlara göre yönetici kadrosunda çalıĢanların içten denetimli, alt kademede görevlilerin ise dıĢtan denetimli olduğu görülmüĢtür. Genel anlamda sonuçlar incelendiğinde dıĢ denetim odağına sahip çalıĢanların sağlık problemlerinin daha azla olduğu ve strese daha fazla maruz kaldığı sonuçlar arasındadır. Ayrıca dıĢ denetim odağına sahip bayan çalıĢanların sağlık problemlerinden fazla yakındıkları ve iĢ doyumlarının düĢük olduğu görülmüĢtür.

Fiory, Brown, Cortina, Antonucci (2006) denetim odağı ile dindarlık ve yaĢam doyumu arasındaki iliĢkinin yaĢa ve ırka bağlı olarak değiĢimini incelemiĢlerdir. Dindarlık ile yaĢam doyumu arasında doğrudan bir iliĢki bulunamamıĢtır.Bu iliĢkide denetim odağı ara değiĢken olarak iĢlev görmektedir. Ġleri yaĢ gruplarında ve kadınlarda dindarlık ile içten denetimlilik arasında anlamlı, pozitif iliĢki, erkeklerde negatif yönde iliĢki belirlenmiĢtir.

Alade (2008) sağlık ve iĢ yönetimi alanında 125 üniversite öğrencisi ve mezunu ile öğrenci ve mezun olma ve cinsiyet ile denetim odağı iliĢkisini incelemiĢtir. ÇalıĢma sonucunda; genelde mezunların öğrencilerden daha yüksek denetim odağı puanları aldıkları, iĢ ve sağlık idaresi alanında mezun ya da öğrenci olanların içsel denetim odağı puanlarının benzer olduğu, iĢ idaresi öğrencilerinin daha yüksek dıĢ denetim puanı aldıkları, mezun ya da öğrenci olmanın dıĢ denetim odağı puanlarını etkilemediği bulunmuĢtur.

BÖLÜM III