Büyük İskender ile başlayıp Helenistik krallıklar ile devam eden süreçte Akdeniz dünyasında hem siyasal hem kültürel hem ekonomik ve hem de sanatsal olarak büyük bir etkileşim olduğunu söylemek mümkündür. Helenistik dönem yayıldığı coğrafya bakımından çok geniş bir alana sahip olması sebebiyle kültür açısından zengin ve gelişmiş bir noktaya ulaşmıştır.
Knidos Helenistik ev örneğinde gördüğümüz üzere Roma resim sanatını açıklamak üzere kullanılan Pompeii stillerinin kaynaklarının kökeni Helen kültürüne dayanmaktadır. Pompeii 1. Stil hem plastik hem de boyama olarak duvar örgüsü ya da mermer taklidi şeklinde tanımlanmıştır. Knidos örneğinde ve diğer örneklerde de görüldüğü üzere son derece başarılı mimari öğelere örgü, yumurta dizisi, meander gibi bordürler eşlik etmektedir ve ayrıca bunlar son derece başarılı bir şekilde üç boyutlu olarak resmedilmişlerdir. Bu bezeme şemasına figürlü bir frizin eşlik ettiği de görülmektedir. Knidos örneğinde bu frizde mitolojik bir konu üstün bir resim anlayışıyla işlenmiştir. Duvar resimleri dinsel konulara ağırlık verirken gündelik hayatı, kahramanları ve mitlerde işlemiştir. Okuma yazma konusunda yeterli olmayan halk için aslında bu tür freskler iletişim aracı şeklinde de görülebilmekteydi, işte bu yüzden bu resimler betimleme ve anlatıcılık konusunda büyük bir başarı elde etmiştir. Duvar resimleri kendi zamanının estetik değerini ve önem arz eden konuları işlemiştir. Bunlar mimari yapıdaki değişiklikleri de zamanla yansıtmıştır.
Helenistik dönem yayıldığı coğrafya bakımından çok geniş bir alana sahip olduğundan kültür açısından zengin, gelişmiş ve son noktaya ulaşmış olduğundan bu kültür zenginliğini sanat alanında da göstermiştir. Duygularını dinsel, sosyal ve düşünsel olarak çekinmeden sanata yansıtmıştır. Renkleri çok iyi kullandığı gibi, teknik açıdan da mükemmel diyebileceğimiz bir durumdadır. Büyük İskender’in bu büyük kültür karmasındaki etkisi, azımsanmayacak kadar büyüktür demekten ziyade, birebir etkiyi yaratan, kendisidir. Akdeniz’den Hindistan’a kadar ulaşan ve karma kültür haline gelen bu dönem sanatı da, elbette zirvede olacaktı. İnsanoğlu ilk dönemlerde bilgi birikimini gelecek kuşağa aktarmak için resim sanatına başvururken, daha sonraları bunu yaşam alanlarına renk getirmek için kullanmışlardır. Sosyal hayatın içine kadar giren resim sanatı, renklerle, işlediği konularla kişilerin
28
konutlarında duvarları canlandırmıştır. Bazen inançlarının bir parçasını yansıtmış, bazen sevdikleri bir mitolojik konuyu, bazen keyif aldıkları av sahnelerini, manzaranın büyüleyici doğallığını, mimarisine olan sevgisini, evlerine resmetmişlerdir. Kişi değer verdiği bu kavramları böylece ölümsüzleştirmiştir. Burada belki de yaşam alanlarına renk getirmek dışında günümüz fotoğraf anlayışı gibi anları veya olayları sabitleme isteğini de söylemek mümkündür. Bu duvar resimlerini incelerken, günümüz insanında bir duygu bir heyecan uyanıyorsa, bu insanlar bize bilgiyi aktarırken aslında mükemmel bir başarıya ulaşmışlar demektir. Duvar resimleri, zamanının değerleri konusunda bizlere belki de yazılı kaynaklardan daha fazla bilgi vermektedir. Onların sanatta ne kadar ilerlediklerini görmek için canlı kanıt niteliğindedir. Resim insanoğlunun duygusunu somutlaştırma biçimidir, bir şeyleri işaret etme, ayrıca simge haline getirmesidir de. Renkleri kullanırken nerede hangi rengi neden, nasıl kullanacaklarını da çok iyi biliyorlardı. Kimi zaman bir figürü nasıl ön plana çıkaracaklarını, kimi zaman derinliği nasıl verecekleri hakkında da bilgilerini resimde konuşturmuşlardır. Resmin konusu kadar doğru renkte önemliydi sıcak ve canlı renkler belki de bu yüzden daha fazla tercih edilmiştir. Duvar resmi sadece bir bölgeye toplanmamıştır tüm dünyada insanlar dönemlerini, inançlarını coğrafi konumlarını da duvar resmine yansıtmıştır. Tez konusu olan Helenistik dönem de birçok bölgede resimde sevilen konu Akhilleus olurken, Pompei de erotik sahne Efes’te bitkiler gibi yaşamlarının ağır basan yönlerin bir farklılık olarak resimlere yansımıştır. Duvar resmi duvarla bir bütün halindedir ve resmin boyutu duvarla sınırlıdır.
29 KAYNAKÇA Akbulut 2016: Alexsio 1991: Andreou 1988: Bent 1888: Bezerra de Meneses, U.T. 1984: Bingöl 1997: Bingöl 1998: Bingöl 2009: Bingöl 2015: Bingöl 2009:
Akbulut, U. (2016). Pompeıı Vezuvun Kuller Altında. 1700 Yıl.
Alexsio, S. (1991). Minos Uygarlığı çev: E. T. Tunay
Andreou, A. (1988). Griechische Wanddekorationen, Mainz. Johannes Gutenberg Universität.
Bent, J.T. (1888). “Discoveries in Asia Minor”, Journal of Hellenic Studies 9: 82-7.
Bezerra de Meneses, U.T. (1984). “Essai de lecture sociologique de la décoration murale des maisons d’habitation héllenistiques de Delos”. Dial Arch 2, 77-88. Bingöl, O. (1997). Malerei und Mosaik der Antike in der Türkei. Mainz, Philipp von Zabern.
Bingöl, O. (1998). Magnesia ad Meandrum (Menderes Magnesiası).
Bingöl, O. (2009). Hellenistik Dönemde Anadolu. Ankara, Türkiye Kültür Portalı Projesi.
Bingöl, O. (2015). Arkeoloji Mimaride Resim (İ.Ö. 30,000-500)
30 Birinci 2015: Boardman 1974: Boardman 1997: Boysal 2004: Bruneau 1972: Bruns-Özgan 2002: Darnel 2010: Davis 2006: Doksanaltı 2006: Doksanaltı 2016: Doksanaltı 2018:
Birinci, A. (2015). “Kapadokya Bölgesi Kiliselerindeki Fresklerin Seramik Yüzeylerde Yorumu” Hacettepe Üni. Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Boardman J. (1974) Athenian Black Figure Vases.
Boardman, J. (1997) Athenian Red Figure Vases. The Archaic Period, London
Boysal, Y. (2004). Görsel İlyada. Troia Savaşı.
Bruneau, P. (1972). Exploration Archeologigue de Delos.
Bruns-Özgan C. (2002). Knidos Antik Kent Rehberi. Konya Pozitif Matbaacılık.
Darnel J. C. (2010). Conflicts That Shaped Pharaonic Egypt, Recorded Books.
Davis, J. (2006). XIX yy Caria, Phrygia, Lycia ve Pisidia’nın bazı antik kentlerinde yapılan bir gezinin öyküsü. Çev Funda Yılmaz. Arkeoloji ve Sanat Yayınları Doksanaltı, E. M. (2006). Knidos Kap- Krio Kazı Alanı. Doktora Tezi.
Doksanaltı, E.M. (2016). Knidos Antik Kentinde Kullanılan Yapıtaşları.
Doksanaltı, E. M. Karaoğlan, İ. Tozluca, D. O. (2018). Knidos Denizlerin Buluştuğu Kent.
31 Durukan 2014:
Drougou 2005:
Durukan, A. (2014). Paleolitik Dönemde M.Ö. 1. Binyılın ortalarına kadar duvar resimleri.
Drougou, S. – Saatsoglou Paliadeli, Ch. (2005). Vergina: The Land and its History. London, Ephesus Publishing.
Eraslan 2014:
Erhat 1997:
Eken 2009:
Kakoulli 2009:
Eraslan, Ş.(2014). “Roma Dönemi Efes ve Pompeii Duvar Resimlerinin İkonografik Açıdan Değerlendirilmesi” Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi.
Erhat, A. (1997). Mitoloji Sözlüğü. Remzi Kitapevi Eken, S. (2009). Batı Anadolu Helenistik Dönem Tapınak Mimarisinde Meander Motifinin Uygulanımı. Yüksek lisans tezi.
Kakoulli, I. (2009). Greek Painting Techniques and Materials from the fourth to the first Century BC. London, Archetype Publications.
Habicht 2007: Habicht, M. E. (2007). Römische Wandmalerei Nach dem Untergang der Vesuvstadte.
Higgins 1997:
Kılıç 2018:
Kılıç 2016:
Higgins, R. (1997). Minoan and Miykenaean Art. London
Kılıç, Y. (2018). “Antik Çağda Boya ve Boyama”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Bilim Dalı.
Kılıç, Y. (2016). Knidos Liman Caddesi Heroon Cephe Mimarisi. Yüksek lisans tezi
32 Love 1972:
Love 1971:
Mansel 1995:
Mansel 2004:
Love, C. I. (Jan. 1972).“A Preliminary Report of The Excavations at Knidos 1970”. AJA Vol. 76, No. 1, pp. 61- 76
Love, C. I. (Oct. 1971) “A Preliminary Report of The Excavations at Knidos”. AJA Vol. 76, No. 4, pp. 393-405
Mansel, A.M. (1995). Eğe ve Yunan Tarihi
Mansel, A.M. (2004) Eğe ve Yunan Tarihi Helenizim Çağı. Mau 1899: Mertek 2010: Mellart 1967: Mielsch 2001: Morkoç 2008: Mutlu 2018:
Mau, A. (1899). Pompeii Its Life and Art. New York, Mac Millan.
Mertek, M. (2010). Helenistik Çağ Ev Mimarisi ve Resim Mozaik Sanatı.
Mellaart, J. (1967). Çatal Höyük A Neolithic Town in Anatolia Thames and Hudson
Mielsch, H. (2001). Römische Wandmalerei. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgselschaft.
Morkoç, S. (2008). Antik Dönemde Yunan Evleri. Yüksek Lisans Tezi.
Mutlu, E. C. (2018). Öğretmen Homeros. Betulhikme Philosopy circle beytulhikme ınt J phil 8 (I)
33 Anabolu 1991: Newton 1862/63: Newton 1865: Radt 2017: Özçalık 2017:
Anabolu M. U. (1991). Batı Anadolu’nun Helenistik ve Roma Devri Mimarlığında Meander Motifi. Erol Atalay Memorial dergisi özel sayı 1.
Newton, C. T. (1862-63). A History of Discoveries at Halicarnassus, Cnidus and Branchidae II,
Newton, C. T. (1865). Travels and Discoveries in the Levant II.
Radt, W. (2017). “Die Ausstattung der Räume von Bau Z mit Stuck und Putz”. Altertümer von Pergamon XV, Die Stadtgrabung 5, ed. M. Bachmann ve W. Radt. Berlin, Walter de Gruyter, 207-330.
Özçalık, M. (2017). Lotus Çiçeğinin Farklı Kültürlerdeki Önemi ve Peyzaj Tasarımında Kullanımının İrdelenmesi. Uluslararası Araştırma Dergisi sayı 10.
Özdemir 2005:
Özgan 1990:
Özgan 2016:
Özgüç 1966:
Özdemir, O. (2005). “Yaşayan Duvar Resimlerinin Kenti Pompeii” Çömlek Dergisi, sayı:14
Özgan, R. (1990). “1988 Knidos Kazısı ön Raporu.” XI. KST II.
Özgan, R. (2016). Helenistik Devir Heykeltıraşlığı. Büyük İskender’den Diadochlar Sonrasına.
Özgüç, T. (1966). “Altıntepe Mimarlık Anıtları ve Duvar Resimleri”.
34 Öztürk 2016:
Power 2004:
Rand 2012:
Rumscheid 1994:
Öztürk, A. (2016). “Antik Çağın Işığında Helenistik Sanatın Sosyolojik İncelemesi”. Ulak bilge Dergisi Cilt 4. Sayı:8
Power, C. (2004). “Women in Prehistoric Rock Art” New Perspective on Prehistoric Art.
Rand, W. (2012). Pergamon Antik Bir Kentin Tarihi ve Yapıları. Çev. Suzan Tamer.
Rumscheid, F. (1994). “Untersuchungen Zur Kleinasiatischen Bauornamentik Des Hellenismus”. Mainz Sezer 2012: Şahoğlu 2011: Smith 1900: Tomlinson 2003: Trümper2001:
Sezer, O. (2012). “Üst Paleolitik Dönem Mağara Sanatı”. Arkeoloji Gazetesi.
Şahoglu, V. (2011). “M.Ö. 3. Bin’de Anadolu ile Kikladlar Arasında Ticaret ve Karşılıklı ilişkiler”. Vasıf Şahoğlu & Peggy Sotirakopoulou(ed.) Karşıdan Karşıya M.Ö. 3Binde Kiklad Adaları ve Batı Anadolu, 172-177,
Smith, A. H. (1900). A Catalogue Sculptere ın the Department of Greek and Romman Antiquitish muzeum. london
Tomlinson R.A. (2003). Yunan Mimarlıgı. Çev: Rıfat Akbulut. Homer Kitapevi
Trümper, M. (2001). “Wohnen in Delos: Eine baugeschichtliche Untersuchung zum Wandel der
35 Umurtak – Duru 2017: Uyanık – Berk 2016: Ünsal 2013: Weber 2005: Yılmaz 2006:
Wohnkultur in hellenistischer Zeit”. Internationale Archaeologie 46. Rahden: Marie Leidorf.
Umurtak, G. Duru, R. (2017). “Ecavations at Hacılar Büyük Hüyük in 2016”. Anmed News Bulletion on Archaeolog From Mediterranean Anatolia.
Uyanık, N. – Berk, F. M. (2016). Mekan- Şehir ve Medeniyet bağlamında Çatalhöyük. Çatalhöyük Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. Sayı:1
Ünsal, Y. (2013). “Geç Tunç Çağında Küreselleşme” Aktüel Arkeoloji Mayıs-Haziran 2013.
Weber, B.F. (2005). Die Römischen Heroa von Milet, v.10/1, Milet Ergebnisse der Ausgrabungen und Untersuchungen seit dem Jahre 1899, Deutsches Archäologisches Institut. Berlin, Walter de Gruyter. Yılmaz, N. (2006). “Izgara Tasarlı Kent Gelişimi ve Anadolu Örnekleri”. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum.
Yılmaz 2008: Yılmaz, F. (2008). “Arkaik Dönem Batı Anadolu Resim Sanatı”. Doktora Tezi. İzmir
Yılmaz 2012: Yılmaz, F. (2012). “Antik Dönemde Fresk Yapım Teknikleri”. Trakya Üni. Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 2. Sayı:4
36 Zimmermann-
Landstatter 2011:
Zoroğlu 2013:
Zimmermann, N. – Landstatter, S. (2011). Wall Painting in Ephesos from the Helenistic to the Byzantie The Period. Eğe yayınları ist.
Zoroğlu, L.K. (2013). Arkeolojinin Doğuşu ve Kurumsal Gelişimi Konusunda Bir Deneme
37 RESİM LİSTESİ Resim 1: Resim 2: Resim 3: Resim 4: Resim 5: Resim 6: Resim 7: Resim 8: Resim 9: Resim 10: Resim 11: Resim 12: Resim 13: Resim 14a: Resim 14b: Resim 15a: Resim 15b: Resim 16: Resim 17: Resim 18: Resim 19: Resim 20:
Meral Per “Resim Sanatında Rengin Tarihsel Süreçte İncelenmesi” İnönü Üni. Sanat ve Tasarım Dergisi 2012. Cilt 2. Sayı 4.
Abdulhadi Durukan “Paleolitik Dönemden M.Ö.1 Binyılın Ortalarına Kadar Duvar Resimleri” Yüksek Lisans Tezi 2014
Abdulhadi Durukan “Paleolitik Dönemden M.Ö.1 Binyılın Ortalarına Kadar Duvar Resimleri” Yüksek Lisans Tezi 2014
Abdulhadi Durukan “Paleolitik Dönemden M.Ö.1 Binyılın Ortalarına Kadar Duvar Resimleri” Yüksek Lisans Tezi 2014
Orhan Bingöl “Arkeolojik Mimaride RESİM (M.Ö. 30.000-500)” 2015 syf.35 Abdulhadi Durukan “Paleolitik Dönemden M.Ö.1 Binyılın Ortalarına Kadar Duvar Resimleri” Yüksek Lisans Tezi 2014
Abdulhadi Durukan “Paleolitik Dönemden M.Ö.1 Binyılın Ortalarına Kadar Duvar Resimleri” Yüksek Lisans Tezi 2014
Abdulhadi Durukan “Paleolitik Dönemden M.Ö.1 Binyılın Ortalarına Kadar Duvar Resimleri” Yüksek Lisans Tezi 2014
Abdulhadi Durukan “Paleolitik Dönemden M.Ö.1 Binyılın Ortalarına Kadar Duvar Resimleri” Yüksek Lisans Tezi 2014
Özgüç, T. “Altıntepe Mimarlık Anıtları ve Duvar Resimleri”. Özgüç, T. “Altıntepe Mimarlık Anıtları ve Duvar Resimleri”. Özgüç, T. “Altıntepe Mimarlık Anıtları ve Duvar Resimleri”. Özgüç, T. “Altıntepe Mimarlık Anıtları ve Duvar Resimleri”.
http://www.arkeolojidunyasi.com/antik_kentler/knidosrsm/Texier.jpg http://gezilecekyerler.com/datca/
Knidos antik kenti havadan görünümü Knidos Kudret demiröz
Knidos’lu Afrodit Knidos arşiv Knidos’lu Demeter Knidos arşiv Knidos’lu Aslan Knidos arşiv
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı İnşaat Teknolojisi 2012. ANKARA
38 Resim 21: Resim 22: Resim 23: Resim 24: Resim 25: Resim 26: Resim 27a: Resim 27b: Resim 28: Resim 29a: Resim 29b: Resim 30a: Resim 30b: Resim 31: Resim 32: Resim 33:
Helenistik evin günümüz çekimi Kudret Demiröz Helenistik ev temel günümüz çekimi Kudret Demiröz
I.C. Love. Excavations at Knidos 1970”. AJA Vol. 76, No. 1, pp. 61- 76 I.C. Love. Excavations at Knidos 1970”. AJA Vol. 76, No. 1, pp. 61- 76 https://tr.depositphotos.com/145391349/stock-illustration-greek-wave- html https://tr.depositphotos.com/145391349/stock-illustration-greek-wave- html
Orhan Bingöl “Arkeolojik Mimaride RESİM (M.Ö. 30.000-500)” 2015 syf.106 Orhan Bingöl “Arkeolojik Mimaride RESİM (M.Ö. 30.000-500)” 2015 syf.106 Knidos kum zambak Knidos arşiv
Orhan Bingöl “Arkeolojik Mimaride RESİM (M.Ö. 30.000-500)” 2015 syf.106 Orhan Bingöl “Arkeolojik Mimaride RESİM (M.Ö. 30.000-500)” 2015 syf.106 Orhan Bingöl “Arkeolojik Mimaride RESİM (M.Ö. 30.000-500)” 2015 syf.106
https://ozhanozturk.com/2018/01/28/centaur-kentaur-kentauros-centaurus- yunan-mitolojisi/
Keçili sahne Love, C. I. (Jan. 1972).“A Preliminary Report of The Excavations at Knidos 1970”. AJA Vol. 76, No. 1, pp. 61- 76
Mermer taklidi 1. Stil Knidos Helenistik ev içi kudret d
Serdar Akyurt “Vergina Mezarındaki Duvar Resimleri” 2015 Yüksek Lisans Tezi syf: 6
39
RESİM TABLOSU:
Resim 1: lascaux mağarası duvar resmi
40 Resim 3: Lascaux Mağarası
Resim 4: Çatalhöyük
41 Resim 6: Batı Thebes Mezar Freskleri. Mısır.
42
Resim 8: Minos Knossos Sarayı taht odası antitetik duran grifonlar
43
Resim 10: Altıntepe Apadana duvar resmi parçaları
44
Resim 12: Altıntepe Adapana freskden bordür parçası çizimi
45 s
Resim 14a: Knidos Antik Kenti Texier'e göre, kentin ve limanların genel planı-1811
46 Resim 15a: Knidos antik kenti havadan görünümü
47 Resim 16: Knidoslu Afrodit
48 Resim 18: Aslanlı mezarın Aslanı
49 Resim 20: Helenistik ev çizim
50
Resim 22: Helenistik evin temel duvarları (Konglomera ve mermer) ve üstünde yükselen kerpiç yapılı duvar
51
Resim 24: fresk Rekonstrüksiyonu ve Helenistik evden bölümler
Resim 25: Çengel meander örnek çizimi
52
Resim 27 a: Knidos Helenistik ev Duvar resmi lotus-palmet, giyoş ve çekirge
53
Resim 28: Knidos antik kentine ait olan endemik bir bitki olan kum zambağı
54 Resim 29 b: mavi khiton giyimli oturan kadın
55 Resim 30 b: Achilleus Kentaur
Resim 31: Knidos Helenistik ev Duvar Freskinden “Dans eden keçili kompozisyon” isimli figürlü bezeme frizi
56
57