Karasu’yu farklılaştıran değerler dört grupta toplanmıştır.
Turizm Değerleri: Karadeniz, kum, Acarlar Longozu, Sakarya Nehri, Küçük Boğaz Gölü, Maden Deresi, Orman, Yeraltı Mağaraları, Büyük Akgöl Sulak Alanı
,
TarihiKaleler
Ekonomik Değerler: Fındık, sanayi, Hayvancılık, Su Ürünleri, Lojistik, Liman Sosyal Değerler: Festivaller, Kültürel Miras
Jeopolitik Değerler: Liman, Ulaşım çeşitliliği, Özel ve Matematik Konum
Bu değerlerin bütünlük ve uyum içinde yönetimi sağlanmalıdır. Karasu ekolojik değerlerinin yönetiminde en önemli konu Mavi - Yeşil uyumunun sağlanması olmalıdır.
Mavi: Karadeniz Sahili, Küçükboğaz Gölü, Sakarya Nehri, Yeni Mahalle, Maden Deresi, Akgöl Sulak Alanı, Acarlar Longozu
Yeşil: Acarlar Longozu, Çam Dağı, Yayladere Şelalesi, Maden Deresi Trekking Alanları, Kızılcık Tepe, Yassıgeçit, Alabalık Deresi
Stratejik Hedefler
SH.1. Karasu’nun Değerlerinin Farklılığının Ortaya Konulması ve Farkındalık Yaratılması
EA.1 Envanter Çalışmaları Yapmak
EA.2 Yerel Halkı Değerler İle İlgili Bilinçlendirmek
EA.3 Değerlerin Kullanımı Konusunda Çalışma ve Planlama Yapmak EA.4 Ulusal Ve Uluslararası Alanlarda Değerleri Tanıtmak
SH.2. Değer Çeşitliliğinin Ortak Akıl ile Yönetilmesi
EA.1 Değer Yönetimi Konusunda Bölge Ve Sınır Ötesinde İşbirlikleri Sağlamak
EA.2 Değer Yönetimi Konusunda Ulusal Ve Uluslararası Kuruluşlardan Destek Almak
EA.3 Yerel Yönetimler Ve STK’lar Arasında Platformlar Kurmak EA.4 Değer Yönetiminde Sürdürülebilirliği Sağlamak
SH.3. Koruma-Kullanımda Değerlerin Sürdürülebilirliğinin Sağlanması
EA.1 Bölgesel Üretim Planlaması Yapmak EA.2 Kıt Kaynakların Etkin Yönetimini Sağlamak EA.3 Eğitim ve Bilinçlendirme Çalışmaları Yapmak EA.4 Ekolojik Koruma Teşvikleri Vermek
SH.4. Kaynakların Ekonomik Değerlere Dönüştürülmesi
EA.1 Tarım Ürünlerini Karadeniz Havzasına Açmak
EA.2 Su Ürünlerinin Ekonomik Değerini Daha Etkin Kullanmak EA.3 Turizm Alternatiflerini Çeşitlendirmek
EA.4 Yöresel Katma Değer Yaratmak
Karasu’nun Ekolojik ve Ekonomik Geleceği 53
Stratejik Projeler
1. Sakarya Nehri’nin Turizm Amaçlı Kullanımı (Nehir Temizliği ve Çevre Düzenlemesi)
2. Acarlar Longozu Projesi
3. Karadeniz Sahilinin Geri Kazanılması Projesi 4. Tarıma Dayalı Sanayinin Geliştirilmesi
Öneriler: Tarım arazilerinin su altında kalmaması
Sonuç
Karasu’nun
Geleceği İçin
10 Temel İlke
Çalıştayın son oturumunda, çalıştay süresince ortaya konulan görüş ve öneriler kapsamında hazırlanan ‘Karasu’nun Geleceği İçin 10 Temel İlke’ katılımcılara sunulmuştur.
1 Stratejik Yön
Karasu’nun Geleceği İçin
10 Temel İlke
1 Stratejik Yön 2 Bölgesel İşbirlikleri 3 Bütünleşme 4 Kümelenme 5 Gelişim Kurgusu 6 Kentsel Kimlik, Kalite 7
Kamu-Özel Sivil İşbirliği 8 Halk ile Paylaşım 9 Koruma Stratejileri
10 Kapasite Geliştirme
‘Karasu nereye gidiyor?’ sorusunun cevabı, kentin stratejik yönünü belirtmektedir. Ulaşım, sanayi ve altyapı yatırımları ile hızlı bir değişim ve gelişim sürecinin başlangıcında olan Karasu, gelişimini doğru planlamak zorundadır. Bu nedenle, ekonomik, sosyal, çevresel konularda, gelecekte hangi yönde ilerleyeceği, yani stratejik yönü net olarak belirlenmelidir.
Ekolojik ve ekonomik değerlerin odağındaki Karasu, koruma ve gelişme dengesini kurmalıdır. Ekoloji ve ekonomi çatışması yerini ekoloji ve ekonomi uyumuna bırakmalıdır.
Çalıştay süresince yapılan tartışmalar, yatırımların ve ekolojik değerlerin odağındaki Karasu’nun geleceğinin tek bir gelişme ekseni ile sınırlandırılamayacağını göstermiştir. Karasu, farklı sektörler arasında denge, uyum ve bütünlük sağlarken, ekolojik korumayı ön planda tutmalıdır.
Karasu’nun Ekolojik ve Ekonomik Geleceği 57
Bütünleşme
2 İşbirlikleri Bölgesel 3
Karasu’nun geleceği Karadeniz Havzası, Marmara Bölgesi ve 3K Altın Üçgeni’nden ayrı düşünülmemelidir. Bu bölgeler içindeki kentlerin sınır ötesi potansiyelleri değerlendirilmeli, tüm kentler tarafından benimsenen
‘ortak vizyon’ ortaya konulmalıdır. Bu vizyona hizmet eden işbirlikleri, bölgesel düzeyde kurgulanmalıdır.
Bölgesel işbirlikleri, kentteki tüm aktörler arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesini destekleyen mekanizmalardır. Bölgesel işbirlikleri, sınırları aşan amaçlar için çalışırlar. Bu amaçlar, doğal alanların korunması, çevre kirliliğinin azaltılması, ticaret ilişkilerinin artırılması ya da turizmin geliştirilmesi olabilmektedir. Bölgesel İşbirlikleri, Karasu ile Karadeniz’e kıyısı olan diğer liman kentleri arasında geliştirilebilir.
Ekoloji ve ekonomi çatışması, bölgesel ve uluslararası işbirliği potansiyelleri ve yerine yenisi konulamayacak kadar değerli doğal kaynakların bulunduğu Karasu’da;
- Uluslararası İşbirliği (Ekonomik Gelişim ve İstihdam) - Bölgesel Kıyı İşbirliği (Bütünleşik Kıyı Yönetim Planı)
- Doğal Alanların Bütünleşik Yönetimi (Sulak Alan Yönetim Planı) İşbirlikleri, kurumlar ya da kentler arasında iletişimin güçlenmesi ve deneyim paylaşımı sağlamanın yanı sıra, karşılıklı güven ortamını güçlendirmektedir.
İşbirliklerinin başarılı olabilmesi için, kurumlar arasında stratejik tasarım, süreçler ve uygulamaların da ortak amaç doğrultusunda işbirliği ile hazırlanması gerekmektedir.
Karasu, ekolojik ve ekonomik değerlerini bölge ve sınır ötesi kentlerle paylaşarak tanıtmalı, değerlendirmeli, geliştirmeli ve markalaştırmalıdır.
Sınır ötesinde, Karadeniz Havzasındaki liman kentleri, ekonomik değer paylaşımını tetikleyecek fırsatlar sunmaktadır. Karasu’nun Marmara Bölgesi ile güçlü lojistik bağlantıları ve İstanbul, Kocaeli, Zonguldak ve Bartın’ın sanayi üretimi kapasitesi dikkate alındığında, Karasu, Karadeniz’e açılım noktası olarak ortaya çıkmaktadır.
Sakarya İlinin Karadeniz kıyısını oluşturan Kaynarca, Karasu ve Kocaali (3K), bölgenin Altın Üçgenini oluşturmaktadır. 3K kentleri, turizm, tarım, sanayi, lojistik, ulaşım sektörleri ve ekolojik değerler ile birbirlerine sıkı sıkıya bağlıdırlar. Bu nedenle 3K içinde;
- Kıyı Bütünlüğü sağlanması için Bütünleşik Kıyı Eylem Planı hazırlanmalı,
- Karasu ve Kaynarca’nın ortak değeri olan Acarlar Longozunun korunmasına yönelik ortak işbirlikleri ve programlar geliştirilmeli, - 3K içinde tarım arazileri ve hayvansal üretim bütünlüğü için
işbirlikleri kurulmalı,
- Sanayi sektörü yatırımları sonrasındaki ihtiyaç analizleri dikkate alınarak, insan kaynağının ortak programlarla geliştirilmeli, - Ortak değer Sakarya Nehri’nin taşımacılık ve turizm amacıyla
kullanılması için kent yönetimleri, sivil sektör ve özel sektör işbirliği ile projeler üretilmelidir.
Karasu’nun Ekolojik ve Ekonomik Geleceği
58
Kümelenme Gelişim
Kurgusu
4 5
Kümelenme ekonomisi aynı sektör içindeki işletme, kurum ve kişilerin, mekansal avantajları da kullanarak işbirlikleri kurmaları ve rekabet güçlerini artırmalarıdır. Ulaşım avantajları ile bölgesel bir ekonomik odak olan Karasu, bereketli topraklarının tarımsal verimini artırarak ve tüm sektörlerde yenilikçiliği destekleyerek bölge ekonomisinin katma değerini artırma potansiyeline sahiptir.
Özellikle yeni limanın inşa edilmesinden sonra, Karasu’nun bölge ve sınır ötesindeki ihracat potansiyelinin ve rekabet gücünün artırılması için kümelenme ekonomileri desteklenmelidir.
Özellikle büyük sanayi yatırımlarının başlangıcında olan Karasu’da mevcut sektör yapısının anlaşılması için Üniversitelerin de desteği ile kümelenme analizi çalışmaları yapılmalı, gelecekteki yatırımlar en doğru şekilde yönlendirilmelidir. Kümelenme çalışmaları temel olarak yüksek kalite ve düşük maliyetli üretimi amaçlar. Böylece, KOBİ’lerin üretkenliği ve verimliliğini artırarak, bilgi ve teknoloji ve deneyime ulaşmalarını teşvik etmektedir. Tüm sektörler için, Üniversitelerin de desteği ile kümelenme çalışmaları yapılmalıdır.
Karasu için önemli olan başka bir kavram ise ‘Bölgesel Kümelenme Ekonomisi’ olmalıdır. Küresel değişimi yakalamak için, sürekli yeni fikirlerin, kavramların, ürünlerin, süreçlerin, yaratıldığı, uygulandığı ve bunlara ekonomik değerin yüklendiği kentler desteklenmelidir. Bu nedenle kümelenme ekonomisi, yalnızca ürün ve hizmete dayalı olmamalı, bilgi temelli ekonomiler desteklenmelidir.
Ekolojik ve ekonomik çatışmanın merkezindeki Karasu’nun geleceği, bölgesel ölçekte gelişim kurgusu ile belirlenmelidir. Bölgesel kurgu yapılırken; bölge içindeki kentlerin farklılaşan potansiyelleri ve işbirliği fırsatları belirlenmeli, mevcut ekonomik, sosyal ve mekansal durum verileri değerlendirilmeli, liman, ulaşım sistemleri ve önemli yatırımlar arasında entegrasyon sağlanmalıdır.
Bölgesel kurgu belirlenirken, su kenarlarına bölgesel müdahale stratejileri tanımlanmalıdır.
Bu kapsamda, deniz kıyısı ve Sakarya Nehri kıyısı için yaklaşımlar belirlenmelidir.
Karasu’nun Kentsel Kurgusu ise kent kimliği ile bir arada ele alınmalıdır. Kıyı kenti olan Karasu’nun kıyı ile bütünleşememesi, çarpık kentleşme, sosyal ve kültürel alanların eksikliği, yeşil alan kullanımının çok kısıtlı olması gibi konular, Karasu’nun kent kimliğini ve kentsel kurgusunu etkileyen en önemli sorunlardır. Kentsel gelişimin başındaki Karasu’nun etrafındaki doğal alanlarla ilişkileri tanımlanmalı, gelişimin sınırları çizilmelidir. Doğu – batı yönündeki mevcut lineer kentsel gelişimin yüksek maliyetli olması, yeni bir mekansal kurgu ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Özel Hüküm Bölgesinin kaldırılması ve OSB yer seçiminin değiştirilmesi gerekliliği de birçok katılımcı tarafından vurgulanmıştır.
Yeni gelişim ve dönüşüm sürecinin eşiğinde olan Karasu’daki büyük yatırımlar ve kent arasında bütünlük sağlanmalıdır.
Kent içi bütünlük sağlanması için;
- Kent ve yeni Liman - Kent ve OSB
Karasu’nun Ekolojik ve Ekonomik Geleceği 59
Kentsel Kimlik,
Kalite Kamu-Özel-Sivil İşbirliği
6 7
Kimlikli kentler, yaşayanlar tarafından ‘benimsenen’ kentlerdir. Karasu halkı için kaliteli mekanlar ve yüksek yaşam kalitesi yaratılması, kentin kimliğini geliştirecektir.
Kentsel kimlik, tarihsel geçmiş, doğal yapı (topografya, ekolojik değerler), sosyal, kültürel ve ekonomik faktörlerin etkileri ile şekillenmektedir.
Karasu’nun tarihsel, kültürel ve doğal izleri taşıyan ve kentin kimliğini tanımlamaya yardımcı olan potansiyel alanları belirlenerek potansiyel vizyon projeleri belirlenmelidir. Bu alanlar, etraflarındaki sosyal hayatı, mekansal kaliteyi ve ekonomik aktiviteleri canlandıran alanlar olmalıdır.
Yaşam kalitesi, çalışma kalitesi, kaliteli hizmete erişim, yeterli ve erişilebilir sosyal donatı alanları, rekreasyon, eğitim, sağlık ve istihdam gibi kentsel ve sosyal hizmetlerden eşit yararlanma gibi kriterler ile tanımlanmaktadır.
Yaşanabilir kentler, yaşam ve mekan kalitesinin yüksek olduğu kentlerdir.
Karasu’daki yaşam kalitesinin yükseltilmesi için öncelikle sosyal ve fiziksel altyapı sorunları çözülmelidir.
Sosyal yapı; eğitim altyapısının geliştirilmesi, insan kaynağının geliştirilmesi, özellikle kadınlar ve çocukların ihtiyaçlarına yönelik sosyal programlara aktif katılımlarının sağlanması ve eğitim seviyelerinin yükseltilmesi gereklidir.
Yaşam kalitesinin artırılması için, özellikle kıyı kullanımının güçlendirilmesi, kamusal alanların çeşitlendirilmesi, eğitim, sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi, sportif aktivitelerin artırılması gerekmektedir. Kurumlar sosyal projelere daha fazla kaynak ayırmalı, sağlık, eğitim ve altyapı gibi yaşam kalitesine ilişkin konularda yerel yönetimler ve sivil insiyatifler arasında kentler arası işbirlikleri oluşturulmalıdır.
Proje bazında kurumlar arasında geliştirilecek kamu, sivil ve özel sektör ortaklıkları, kentin sorunlarını çözmek için önemli avantajlar sağlayacaktır.
Finansal kaynak ya da insan kaynağı geliştirilmesi amacıyla kurgulanabilen işbirlikleri, ulusal ya da uluslararası düzeydeki kamu ve özel sektör finans kuruluşları ya da organizasyonları arasında olabilmektedir.
Ekonomik sektörler ve kentler arası özel ortaklıklar ya da kamu-özel ortaklıklarının yanı sıra, gelişme ortaklıkları, tanıtım ortaklıkları, stratejik ortaklıklar, kaynak odaklı ortaklıklar ve koruma ortaklıkları da kurgulanmalıdır.
Acarlar Longozunun kuruma tehdidi altında olması, kıyı kullanımını engelleyen yapılar ve altyapı sorunları, kamu ve özel sektör işbirliği modelleri ile çözümlenmeli, Sakarya Nehri’nin taşımacılık ve turizm potansiyeli değerlendirilmelidir.
Halk ile Paylaşım
8 10 9
Yatırımlar, büyük projeler ve planlama süreçleri hakkında kentliler ve kent arasında, şeffaf ve güçlü İletişim, bilgi paylaşımı sağlanmalıdır. Aktörler arasında roller ve ilişkiler geliştirilirken en önemli konu, halkın kentsel süreçlere aktif olarak katılımının sağlanmasıdır. Yerel katılımın sağlanması için sivil örgütler ile paylaşım ortamları yaratılmalıdır. Kentsel gelişmeler, mekânsal iyileştirmeler ve kamusal alanlar için işbirlikleri oluşturulmalı, sivil insiyatifin planlama ve uygulama süreçlerine katılımı sağlanmalıdır.
Kentin değerlerinin öncelikle kentli ile paylaşılması ve kent yönetimlerinin katılımcılığı benimsemeleri temel alınmalıdır.
Koruma Stratejileri
Karasu’nun ekolojik ve ekonomik değerlerinin ne tür stratejiler ve işbirlikleri ile korunacağı belirlenmelidir. Karadeniz kıyısı aynı zamanda ekolojik koridor niteliğindedir. Bu nedenle Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi planı hazırlanması gereklidir. Kıyı aşınması problemine yönelik çözüm önerileri, katılım toplantıları aracılığıyla çözülmeli, uygulama stratejileri belirlenmelidir.
Sakarya Nehri’nin 43 km’lik kısmı Karasu sınırları içindedir. Taşımacılık ve turizm potansiyeli çok yüksek olan Sakarya Nehrinin bu avantajlarından faydalanılmalıdır. Karasu’nun ve bölgesinin değerlerinin korunması için Bütünleşik Havza Kalkınma Planı hazırlanmalı, doğal havzalar ve ekonomik havzalar belirlenmelidir.
Kapasite Geliştirme
Karasu’nun bölgesel ve yerel kapasiteleri geliştirilmeli, işbirliği kapasitesi oluşturulmalı, kentsel gelişim ve dönüşüm kapasitesi arttırılmalı, bölgesel ekonomik kapasiteden faydalanılmalıdır.
Karasu’nun kapasitesini etkin kullanması için öncelikle insan kaynağının geliştirilmesi sağlanmalıdır. Kurulması planlanan Üniversite’nin insan kapasitesinin gelişimi üzerindeki olumlu etkileri uzun sürelerde fark edilecektir. İnsan kapasitesinin geliştirilmesi için hızla projeler ve programlar üretilmeli, yatırımlar ile artacak olan nitelikli işgücü ihtiyacı Karasu ve yakın bölge içinden karşılanmalıdır.
Karasu’nun altyapı kapasitesi geliştirilmeli, içme suyu, katı atık ve kanalizasyon sorunları çözümlenmelidir. Sanayi yatırımlarının bölgede yer seçmeleri için sanayi altyapısı geliştirilmelidir. Altyapının geliştirilmesi, sanayinin çevre üzerindeki olumsuz etkilerini de azaltacaktır.
Karasu’nun Ekolojik ve Ekonomik Geleceği 61