Bal Değerler

4.1.1. Bal Nektarı Bakır (Cu) Đçeriği

Karayolundan 0-10 m, 4 km, 8 km ve 12 km uzaklıkta bulunan kolonilerden alınan bal örneklerinin bakır metali içeriği Çizelge 4.1’de verilmiştir.

Çizelge 4.1. Bal nektarı bakır içeriği (µ g/kg) MESAFE (m)

ORTALAMA O.S.H. P

0-10 4000 8000 12000

Bakır 0,708a 1,095b 0,829a 0,701a 0,837 0,041 ** OSH: Ortalamanın Standart Hatası; ÖNSZ: Önemsiz (P>0,05)

**; Farklı harflerle gösterilen ortalamalar arasındaki farklılık istatistiki olarak önemlidir (P<0,01)

Karayolundan 0-10 m, 4 km, 8 km ve 12 km uzaklıktaki istasyonlardan alınan bal nektarının ortalama bakır içeriği sırasıyla; 0,708; 1,095; 0,829 ve 0,701 µg/kg olarak saptanmıştır. Kara yoluna 0-10 m, 8 km ve 12 km mesafede bulunan istasyonlardan elde edilen bal nektarının bakır içeriği arasında ki farklılık istatistiki olarak önemli olmayıp, kara yoluna 4 km mesafede bulunan istasyondan elde edilen bal nektarının bakır içeriği diğer mesafelerden elde edilen bal nektarı bakır içeriklerinden yüksek çıkmıştır (P<0,01).

Karayoluna göre değişik mesafelerde bulunan istasyonlardaki kovanlardan elde edilen bal nektarlarındaki bakır içeriği istatistiki olarak farklı bulunmasına karşılık, karayoluna yakın olan istasyonlardaki örnekte düşük, kara yolundan daha uzak olan istasyonda yüksek olması bu farklılığın trafik kaynaklı olmadığını düşündürmektedir.

Bu çalışmada bal nektarının bakır içeriği ortalama 0,837 µg/kg olarak tespit edilmiştir. Bu değer FAO-WHO (Bileşik Gıda Kodeksi)’nin gıdalarda tanımladığı maksimum bakır değerinden (0,1-5,0 ppm) ve TGK (Türk Gıda Kodeksi)’nin gıdalarda tanımladığı bakır değerinden (2,0 ppm) düşüktür (Anonim, 1989). Bu sonuç Tüzen ve ark.(2007)’nın balda buldukları bakır değerleriyle uyumlu, bazı araştırmacıların (Jones, 1987; Üren ve ark., 1998; Celechovska ve Vorlova, 2001; Ferrer ve ark., 2004;

31

Demirezen ve Aksoy, 2005; Erbilir ve Erdoğrul, 2005; Hernandez ve ark., 2005; Terrab ve ark., 2005 ve Gül, 2008) balda buldukları değerlerden düşük bulunmuştur. Bu araştırmacıların bulduğu değerden düşük çıkmasının muhtemel sebebi numunelerin toplandığı bölgesel farklılıktan kaynaklandığı düşünülmektedir.

4.1.2. Bal Nektarı Çinko (Zn) Đçeriği

Karayolundan 0-10 m, 4 km, 8 km ve 12 km uzaklıkta bulunan kolonilerden alınan bal örneklerinin çinko içeriği Çizelge 4.2’de verilmiştir.

Kara yolundan 0-10 m, 4 km, 8 km ve 12 km uzaklıktaki istasyonlardan alınan bal örneklerinin çinko içeriği sırasıyla; 44,75; 70,24; 84,94 ve 90,55 µg/kg olarak saptanmıştır. Bal nektarının çinko içeriği karayolundan uzaklaştıkça artmasına rağmen, bu durum istatistiki bir farklılık oluşturmamıştır (P>0,05).

Çizelge 4.2. Bal nektarı çinko içeriği (µg/kg) MESAFE (m)

ORTALAMA O.S.H. P

0-10 4000 8000 12000

Çinko 44,75 70,24 84,94 90,55 72,11 7,98 ÖNSZ OSH: Ortalamanın Standart Hatası; ; ÖNSZ: Önemsiz (P>0,05)

Yapılan çalışmada bal nektarının çinko içeriği ortalama 72,11 µg/kg olarak tespit edilmiştir. Bu değer FAO-WHO’nun ve TGK’nın gıdalarda tanımladığı maksimum çinko değerinden (5,0 ppm) düşüktür (Anonim, 1989). Bu çalışmada bulunan çinko değeri Tüzen ve ark.(2007)’nın bulduğu değere göre yüksek olup, diğer bazı araştırıcılar (Celechovska ve Vorlova, 2001; Demirezen ve Aksoy, 2005; Hernandez ve ark., 2005; Terrab ve ark., 2005 ve Gül, 2008) tarafından bildirilen çinko değerlerinden daha düşük bulunmuştur. Bu farklılığın sebebinin bölgesel farklılık olabileceği düşünülmektedir. 4.1.3. Bal Nektarı Demir (Fe) Đçeriği

Bu çalışmada karayolundan farklı uzaklıklarda bulunan bal arısı kolonilerinden farklı zamanlarda alınan bal örneklerinin demir içeriği Çizelge 4.3’de verilmiştir.

Kara yolundan 0-10 m, 4 km, 8 km ve 12 km uzaklıktaki istasyonlardan alınan bal örneklerinin demir içeriği sırasıyla; 26,21; 43,59; 45,60 ve 46,69 µg/kg olarak

32

saptanmıştır. En düşük demir içeriği birinci istasyonda, en yüksek demir içeriği ise üçüncü istasyonda bulunmuş, fakat mesafeler arasındaki farklılık istatistiki açıdan önemsiz bulunmuştur (P>0,05).

Çizelge 4.3. Bal nektarı demir içeriği (µ g/Kg) MESAFE (m)

ORTALAMA O.S.H. P

0-10 4000 8000 12000

Demir 26,21 43,59 45,60 46,69 40,34 5,04 ÖNSZ

OSH: Ortalamanın Standart Hatası; ÖNSZ: Önemsiz (P>0,05)

Yapılan çalışmada bal örneklerinin demir içeriği ortalama 40,34 µ g/kg olarak tespit edilmiştir. Bu değer FAO-WHO’ne göre gıdalarda izin verdiği demir değerinden (1,5- 15 ppm) düşük bulunmuştur (Anonim, 1989). Bu sonuç Tüzen ve ark.(2007)’nın bildirdikleri değerden yüksek olup, yüksekliğin sebebinin bölgesel farklılık olabileceği düşünülmektedir. Literatürdeki diğer çalışmalarda (Üren ve ark., 1998; Ferrer ve ark., 2004; Erbilir ve Erdoğrul, 2005; Hernandez ve ark., 2005; Terrab ve ark., 2005 ve Gül, 2008) bildirilen demir miktarından düşük çıkmıştır. Bu çalışmalardan düşük çıkmasının muhtemel sebebi bölgesel farklılıktan kaynaklandığı düşünülmektedir.

4.1.4. Bal Nektarı Kadmiyum (Cd) Đçeriği

Karayolundan farklı uzaklıklarda bulunan istasyonlardaki bal arısı kolonilerinden alınan bal örneklerinde bulunan kadmiyum içeriği Çizelge 4.4’de verilmiştir.

Çizelge 4.4. Bal nektarı kadmiyum içeriği (µg/Kg) MESAFE (m)

ORTALAMA O.S.H. P

0-10 4000 8000 12000

Kadmiyum 0,097c 0,042b 0,014a 0,006a 0,041 0,007 ** OSH: Ortalamanın Standart Hatası; ÖNSZ: Önemsiz (P>0,05)

**: Farklı harflerle gösterilen ortalamalar arasındaki farklılık istatistiki olarak önemlidir (P<0,01)

Kara yolundan 0-10 m, 4 km, 8 km ve 12 km uzaklıktaki istasyonlardan alınan bal örneklerinin kadmiyum içeriği sırasıyla; 0,097; 0,042; 0,014 ve 0,006 µg/kg olarak saptanmıştır (Çizelge 4.4). Bal nektarında kadmiyum içeriği en yüksek kara yoluna 0- 10m mesafede olan istasyonda, ikinci yüksek olarak ise kara yoluna 4 km mesafedeki istasyonda tespit edilmiş. Karayoluna 8 km ve 12 km mesafede bulunan istasyonlarda

33

bal nektarındaki kadmiyum içeriği birbirinden farklı olmayıp en düşük düzeyde bulunmuştur. Bal nektarının kadmiyum içeriğindeki mesafeler arasındaki farklılığın trafikten kaynaklandığı düşünülmekte olup, karayolundan uzaklaştıkça kadmiyum oranı azalmaktadır. Bu azalma istatistiki olarak önemli farklılıklar oluşturmuştur (P<0,01). Yapılan çalışmada bal nektarının kadmiyum içeriği ortalama 0,041 µ g/kg olarak tespit edilmiştir. Bu değer (TGK)’nin gıdalarda izin verdiği kadmiyum değerinden (0,1 ppm) düşük bulunmuştur, (FAO-WHO)’ne göre ise gıdalarda hiç kadmiyum bulunmaması istenmektedir (Anonim, 1989). Bu sonuç, bazı araştırmacıların (Jones, 1987; Üren ve ark., 1998; Conti ve Botre, 2001; Celechovska ve Vorlova, 2001; Demirezen ve Aksoy, 2005; Erbilir ve Erdoğrul, 2005; Terrab ve ark., 2005; Tüzen ve ark., 2007; ve Bogdanov,2008) çalışmalarında belirtilen balda kadmiyum içeriğinden düşük çıkmıştır. Bu çalışmada bulunan kadmiyum değerinin diğer araştırmacıların bildirişlerinden düşük çıkmasının sebebi bölgesel farklılıktan kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir 4.1.5. Bal Nektarı Krom (Cr) Đçeriği

Karayolundan farklı uzaklıklarda bulunan istasyonlardaki balarısı kolonilerinden alınan bal örneklerinde krom metali içeriği Çizelge 4.5’de verilmiştir.

Kara yolundan 0-10 m, 4 km, 8 km ve 12 km uzaklıktaki kolonilerden alınan bal örneklerinin krom içeriği sırasıyla; 1,365; 1,274; 1,228 ve 1,454 µg/kg olarak saptanmıştır (Çizelge 4.5). En yüksek krom değeri 12 km’de, en düşük krom değeri karayolundan 8 km uzaklıkta bulunan kolonilerden alınan bal örneklerinde çıkmış, ancak örnekler arasında istatistiki farklılık oluşmamıştır (P>0,05).

Çizelge 4.5. Bal nektarı krom içeriği (µg/kg) MESAFE (m)

ORTALAMA O.S.H. P

0-10 4000 8000 12000

Krom 1,365 1,274 1,228 1,454 1,327 0,043 ÖNSZ OSH: Ortalamanın Standart Hatası; ÖNSZ: Önemsiz (P>0,05)

Yapılan çalışmada bal nektarının krom içeriği ortalama 1,327 µg/kg olarak tespit edilmiştir. Bu sonuç, bazı araştırmacıların (Terrab ve ark., 2005; Tüzen ve ark., 2007 ve Gül, 2008) bal nektarında belirttiği krom miktarından düşük çıkmıştır.

34

4.1.6. Bal Nektarı Kurşun (Pb) Đçeriği

Karayolundan farklı uzaklıklarda bulunan istasyonlardaki balarısı kolonilerinden alınan bal nektarlarında kurşun metali içeriği Çizelge 4.6’da verilmiştir.

Kara yolundan 0-10 m, 4 km, 8 km ve 12 km uzaklıktaki kolonilerden alınan bal nektarı örneklerinin kurşun içeriği sırasıyla; 1,442; 1,829; 2,485 ve 1,550 µg/kg olarak saptanmıştır (Çizelge 4.6). En yüksek kurşun içeriği 8 km’den elde edilen bal nektarından, 4 km’den elde edilen bal nektarındaki kurşun içeriği orta grupta, 0-10 m ve 12 km mesafelerden elde edilen bal nektarındaki kurşun içeriği ise en düşük olarak saptanmıştır. Mesafeler arası bulunan bu farklılık istatistiki olarak önemli bulunmuştur (P<0,05).

Çizelge 4.6. Bal nektarı kurşun içeriği (µ g/kg) MESAFE (m)

ORTALAMA O.S.H. P

0-10 4000 8000 12000

Kurşun 1,442a 1,829ab 2,485b 1,550a 1,835 0,141 * OSH: Ortalamanın Standart Hatası; ÖNSZ: Önemsiz (P>0,05)

*; Farklı harflerle gösterilen ortalamalar arasındaki farklılık istatistiki olarak önemlidir (P<0,05)

Mesafeler arası kurşun miktarı bakımından farklılıklar önemli bulunmuş ancak karayoluna en yakın olan istasyondan elde edilen örneklerin en düşük kurşun içeriğine sahip olması, en yüksek kurşun içeriğinin ise karayoluna 8 km mesafede bulunan istasyonda elde edilmesi, bu farklılığın trafikten kaynaklanmadığını düşündürmektedir. Bu farklılığın sebebi tam olarak bilinmeyen değişik faktörlerden kaynaklandığı düşünülmektedir.

Bu çalışmada bal örneklerinin kurşun içeriği ortalama 1,835 µ g/kg olarak tespit edilmiştir. Bu değer FAO-WHO (Bileşik Gıda Kodeksi)’nin gıdalarda tanımladığı maksimum kurşun değerinden (0,1-2,0 ppm) ve TGK (Türk Gıda Kodeksi)’nin gıdalarda tanımladığı kurşun değerinden (0,1 ppm) düşüktür (Anonim, 1989). Bu sonuç Tüzen ve ark.(2007)’nın belirttiği değerlere uyumlu,bazı araştırmacıların belirttiği değerden düşük bulunmuştur (Jones, 1987; Conti ve Botre, 2001; Celechovska ve Vorlova, 2001; Demirezen ve Aksoy, 2005; Terrab ve ark., 2005; Gül, 2008 ve

35

Bogdanov,2008). Bu çalışmalardan düşük çıkmasının sebebi bal nektarının elde edildiği bölgelerin farklılığından kaynaklandığı düşünülmektedir.

4.1.7. Bal Nektarı Mangan (Mn) Đçeriği

Karayolundan farklı uzaklıklarda bulunan istasyonlardaki balarısı kolonilerinden alınan bal nektarlarında belirtilen mangan metali içeriğine ait değerler Çizelge 4.7’de verilmiştir.

Çizelge 4.7. Bal Nektarı Mangan Đçeriği (µ g/kg) MESAFE (m)

ORTALAMA O.S.H. P

0-10 4000 8000 12000

Mangan 0,594 0,739 0,612 0,753 0,672 0,03 ÖNSZ

OSH: Ortalamanın Standart Hatası; ÖNSZ: Önemsiz (P>0,05)

Kara yolundan 0-10 m, 4 km, 8 km ve 12 km uzaklıktaki kolonilerden alınan bal nektarı örneklerinin mangan içeriği sırasıyla; 0,594; 0,739; 0,612 ve 0,753 µg/kg olarak saptanmıştır. Bal nektarının mangan içeriği en düşük karayoluna 0-10 m mesafede bulunan kovanlardan alınan örneklerden, en yüksek ise 4 km ve 12 km mesafede bulunan kovanlardan alınan örneklerden elde edilmiştir. Mesafeler arasındaki bu farklılıklar istatistiki açıdan önemsiz bulunmuştur (P>0,05).

Bu çalışmada bal nektarının mangan içeriği ortalama 0,672 µ g/kg olarak saptanmıştır. Bu sonuç Tüzen ve ark.(2007)’nın belirttiği değerden yüksek, bazı araştırmacıların (Üren ve ark., 1998; Ferrer ve ark., 2004; Erbilir ve Erdoğrul, 2005; Terrab ve ark., 2005 ve Gül, 2008) belirttiği değerden düşük bulunmuştur. Bu çalışmalardan farklılığın sebebi bal nektarı numunelerinin elde edildiği bölgesel farklılıktan kaynaklandığı düşünülmektedir.