DOĞU MAKEDONYA’DA KADINSALLAŞAN GÖÇLER VE MAKEDONYA, ALİKOÇ KÖYÜ ÖRNEĞİ
DEĞERLENDİRME
Balkanlar’daki Türk varlığının temsili azalan nüfuslarına rağmen Balkan Türkü ve Yörükleri üzerinden sürer. Türklerin Balkanlar’a dağınık yerleşimlerine karşın, Yörüklerin yerleşimleri daha muntazamdır. Yörükler bilhassa Makedonya’da, ülkenin doğu ve batı yakasında yaşarlar. Doğu yakasında yaşayan Yörüklerin başlıca yerleşim yerleri ise Radoviş, İştip, Ustrumca ve Valandova Belediyelerine bağlı dağ ve ova köyleri olup, zamanla ailevi ve ferdi düzeyde yaşanan göçlerle sayıca azalmışlardır.
Azalışın başlıca ve baştaki etmeni siyasi ve ekonomik nedenler olup, kitleler halinde Yörük ve Türkün bölgeyi terk etmeleriyle sonuçlanmıştır. Zamanla değişen sosyal ve toplumsal yapı, göçün de niteliğinde değişim yaratmıştır. Değişimin bariz örnekleri ise Makedonya, Alikoç Yörük köyünde gözlemlenebilir. Köyün son elli yıllık geçmişine bakıldığında önceye nazaran nüfusun azalışı yavaşlasa da sonlanmamıştır. Köy halkı azalışı, ekonomi temelli ailevi ve ferdi göçlere indirgemekte, asıl önemli olan göç türünü görmezden gelmektedir: Kadın göçü.
Kadınlar, artan bir oranda evlenerek göç akışına dahil olmaktadırlar. Artışın başlıca nedenleri arasında dış evlilik kuralına istinaden daralan evlilik alanı ve daha iyi bir yaşam hayali gösterilebilir. Göç yollarına bakıldığında Yörük kadınları çevre Yörük köylerine, çevre Yörük veya Türk köylerine, etraf kasabalara ve Türkiye’ye doğru yola koyulmaktadırlar. Türkiye’ye yönelmiş evlilik göçleri ile Makedonya içi evlilik göçleri arasında farklar vardır. Makedonya içi evlilik göçlerinde, dolayısıyla Yörük köyleri arası evlilik göçlerinde nüfus azalmaz, yer değiştirir. Buna göre, bir köyün bir fert azalan nüfusu, başka bir köyde artış sağlar. Ancak Türkiye’ye yönelen evlilik göçleri, bölgedeki Yörük nüfusun azalışına yol açar, giden gelinler yeni evlilik göçlerini tetikler. Yapılan alan araştırmalarının da ortaya koyduğu gibi, Alikoç Köyünde daralan evlilik alanı, gençleri çevre Yörük köylerinden eş seçmeye zorlar. Bu da kadınların artan şekilde bir hareketlilik içine girmelerine yol açar.
Köyün son elli yıllık geçmişinde yaşanan göçlerin büyük çoğunluğu evlilik aracılığıyla yaşanmıştır. Bir kısmı ise ekonomik temelli olup, aile düzeyinde gerçekleşmiştir. Gelip giden kadın hareketliliği köy içinde belirginleşen bir kadınsallaşan göç olgusunu doğurmuştur. Yeni bir olgu olmamakla birlikte köy halkının dikkatinden kaçan bu türdeki göç olgusu, nüfusun dolayısıyla
171 köylerin geleceği için büyük bir tehdit teşkil etmektedir. Göçlerin duraklatılabilmesine yönelik çareler ise görmezden gelinen kadınsallaşan göçler yüzünden yetersiz kalmakta; kadınlar belli başlı nedenlerden dolayı göç etmeye devam etmektedirler. Türkiye’ye doğru da bir yol izleyen kadınsallaşan göçler, Alikoç ve çevre Yörük köylerinde nüfusu azaltırken, Çorlu, İzmir ve İstanbul’daki Yörük nüfusu çoğaltmaktadır. Azalan nüfusun başka bir yerde artış göstermesi Makedonya sınırları dâhilinde, çok fazla değişikliğe yol açmazken, Türkiye’ye yansıması halinde, Makedonya’daki Yörük nüfusunda büyük dönüşümlere sebep olur. Balkan coğrafyasında Türklerin ve Yörüklerin var olabilmeleri, Türklerin ve Yörüklerin Balkanlar’da kalabilmelerine bağlıdır. Kalabilmeleri ise Yörük ve Türklerin ekonomik ve sosyal anlamda daha iyi yaşama şartlarına kavuşturulabilmeleriyle doğrudan ilişkilidir. Çünkü yapılan görüşmelerden çıkan sonuçlarda da görüldüğü gibi, kızların Türkiye’ye geliş nedenlerinden bazıları tütün işinden kaçmak ve daha iyi bir yaşama hayalidir. Daha iyi bir yaşam veya tütün içinden uzaklaşma, daha iyi bir iş olanağına ve iş fırsatları yaratabilecek yatırımlara bağlıdır.
KAYNAKÇA
Abadan-Unat, N.(2002). Bitmeyen Göç Konuk İşçilikten Ulus-Ötesi Yurttaşlığa. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Adiller, S.(2011). “Doğu Makdonya Alikoç Köyünde Evlilik ve Yörük Kadını”. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi yayınlanmamış yüksek lisans tezi.
Adiller, S., Tuztaş,A.H.(2012). “Alikoç Köyü’nden Anadolu’ya Davulun Sesi Hoş Gelir”, Uluslar arası Balkan Sempozyumu. (5-7 Ekim) İsparta-Burdur. S. 405-418.
Çavuşoğlu, H.(2006). “Yugoslavya-Makedonya'dan Türkiye'ye 1952-67 Kitlesel Göçü ve Bursa'daki Göçmen Kesimi”, Mülkiye, Sayı 251, Cilt XXX, , s. 151-184.
Çavuşoğlu, H.(2007). “’Yugoslavya-Makedonya’ Topraklarından Türkiye’ye Göçler ve Nedenleri” Bilig, Sayı 41, s. 123-154.
Demirtaş, M.(2009). “Kırım Savaşı ve 93 Harbi Sürecinde Osmanlı Memleketine Gelen Göçmenlerin sevk ve İskanları” A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 41, s. 215-238.
Edward, B. M.(2006). “Patterns of Migration In The Balkans”. MMO Working Paper no. 9.
Fan, C. C., Huang, Y. (1998). “Waves of rural Brides: Female Marriage Migration in China”, Annals of Association of American Geographers. 88/2. S. 227-251.
Feminization of Migration. (2007). UN-INSTRAW. [Erişimi: 10 Temmuz, 2013] http://www.renate-europe.net/downloads/Documents/Feminization_of_Migration-INSTRAW2007.pdf
Gökbilgin, M. T.(2008). Rumeli’de Yürükler, Tatarlar ve Evlad-ı Fatihan. İstanbul: İşaret Yayınları. Halaçoğlu, A.(1994) Balkan Harbi Sırasında Rumeli’den Türk Göçleri (1912-13). Ankara: Türk Tarih
Kurumu Basımevi.
International Migrant Stock: The 2008 Revision. [Erişim: 6 Temmuz, 2013].
http://esa.un.org/migration/
Kaya, F.(2001). “Makedonya’daki Türk Varlığı. Balkanlar’daki Türk Kültürü’nün Dünü-Bugünü-Yarını.” Uluslararası Sempozyum. Uludağ: Uludağ Üniversitesi Rektörlüğü.
Koneska, E. (2004). Jypyun/Yörüks: A Turkish Ethnic Community in Macedonia (Makedonya’da Yaşayan Türk Etnik Topluluğu). (Çev. Engüllü, S.) Üsküp: Museum of Macedonia.
Kocacık, F.(1996). “1878-1900 Yılları Arasında Balkanlar’da Anadolu’ya Yönelik Göçlerin Anadolu’daki Sürekli Yerleşme Yerleri ve Toplumsal Yapıya Etkileri” Toplum ve Göç, III. Ulusal Sosyoloji Kongresi, Mersin.
172 Kofman, E. (1999). Female ‘Birds Of Passage’ a Decade Later: Gender and Immigration In The European Union. International Migration Review, Sayı 33, 2. S. 269-299. [Erişim:
http://www.postcolonialeurope.net/uploads/Kofman,eleonore.pdf] Marınuccı, R.( 2007). “Feminization of Migration”, Ano XVI, 29.
Morrison, A., Schiff, M., Sjöblom, M.(2008). The International Migration Of Women. USA: Palgrave Macmillan.
Nedkov, V.(1986). “Juruckite Nacelbi i Nacelenie vo İstocna Makedonija.” Етногенеза На уруците И Нивното Населуване На Балканот. Üsküp: MANU.
Öztan, E.(2010). “Unutulan Bir Göç ve Yurttaşlık Deneyimi: İlk Kuşak Göçmen Kadınlar ve Hollanda Türkiyeli Kadınlar Birliği” Fe Dergisi, Sayı 2/2. S. 31-49.
Özgür, M., AYydın, O.(2011). “Türkiye’de Evlilik Göçünün Mekansal Veri Analizi Teknikleriyle Değerlendirilmesi” Coğrafya Bilimler Dergisi, 9/1. S. 29-40.
Piper, N.,Roces, M.(2003). Wife of Worker? Asian Women and Migration. Oxford: Rowman & Littlefield Publishers.
Sümer, F.(1999). Oğuzlar (Türkmenler). İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
Tekeli, İ.(2007). “Türkiye’nin Göç Tarihindeki Değişik Kategoriler” Kökler ve Yollar Türkiye’de Göç Süreçleri, İstanbul.
Toygar, K.(1984). “Radoviş Türk (Yörük) Köylerinin El Sanatları Üzerine Gözlemler.” Sesler Dergisi. Sayı 191.
Tufan, M.(2010). Balkanlar'da Türk Kültürü Bütünlüğü. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
The Female Face Of Migration 2010 Caritas International. []Erişim: 10 Temmuz, 2013
http://www.caritas.org/includes/pdf/backgroundmigration.pdf
Yang, W.S., Lu (2010). Chia-Wen Asian Cross-Border Marriage Migration. Amsterdam: Amsterdam University Press. 2. Baskı.
Yılmaz, C.(2007). “Türkiye’de Kırdan Kente Göç Sürecinde Etkili Olan Faktörlerden Biri; Evlilik Yoluyla Göç”, Doğu Coğrafya Dergisi. 21. S.221-232.
Watts, J. S.(1983). “Marriage Migration, A Neglected Form of Long-Term Mobility: A Case Study from Ilorin, Nigeria.” International Migration Review. 17/4. S. 682-698.
173