Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Vergileri

79 Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne kayıt ve tescil edilmiş olan uçak ve helikopterler, Liman veya belediye siciline kayıt ve tescil edilmiş olan motorlu deniz taşıtları ile arazi taşıtları ve kaptıkaçtılar motorlu taşıtlar vergisine tabidir. ¹⁵³

Motorlu Taşıtlar Vergisinin mükellefi; trafik, belediye veya liman sicili ile Ulaştırma Bakanlığınca tutulan sivil hava vasıtaları sicilinde adlarına motorlu taşıt kayıt ve tescil edilmiş olan gerçek ve tüzel kişilerdir.¹⁵⁴

80 Ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler, her türlü mal ve hizmet ithalatı, ve diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler Türkiye’de Katma Değer Vergisi’ne tabiidir.

Vergiyi doğuran olay, mükellefle vergi konusu arasındaki ekonomik ve hukuki ilişkinin meydana gelmesi olarak tanımlanmaktadır. Katma değer vergisinin genel kanunda belirtilen oranı %10’dur. Ancak, Bakanlar Kurulu’na bu oranı mal ve hizmet grupları veya perakende ve toptan safhası itibariyle ayrı ayrı 4 katına kadar artırma,

%1’e kadar indirme yetkisi vermiştir.

ii. Özel Tüketim Vergisi

Özel tüketim vergisi, belirli mal ve ürünler üzerinden maktu veya oransal olarak alınan bir harcama vergisidir. Malın ithal edilmesi veya üretilen malın ilk alıcısına teslimi nedeniyle doğar. Motorlu taşıtlarda ise nihai tüketici adına ilk tescili sırasında verginin ödenmesi gerekir. Verginin mükellefi ithalatçılar ve ilk satıcılar olmaktadır.¹⁵⁶

İthalatta özel tüketim vergisi, tütün mamulleri, alkollü ve kolalı içkiler, akaryakıtlar, doğal gaz, LPG, madeni yağlar ve solventler, motorlu araçlar, havyar, kozmetik ürünleri, beyaz eşyalar, kristalden el imali sofra ve mutfak eşyaları, postlar, kürkler, kıymetli taşlar, traş makinesi, elektrikli ev aletleri, televizyon, video kamera, cep telefonu gibi elektronik aletleri kapsamaktadır.

Avrupa Birliğinin bu vergiyi uygulamasındaki amaç gelir elde etmekten ziyade sosyal fayda sağlamaktır, üzerine özel tüketim vergisi konulan mallar genellikle lüks sağlığa zararlı ya da çevreye zararlı mallardır.

Avrupa Birliği vergi mevzuatına uyum sağlamak, Gümrük Birliği nedeniyle kaldırılan gümrük vergilerinin neden olduğu gelir kayıplarını telafi etmek gibi nedenlerin yanında dağınıklık arz eden on altı çeşit vergi ve fonun kaldırılarak yerine tek bir vergi getirmek suretiyle vergide kolaylık, basitlik sağlamak için vergiye gerek

156 Ufuk Özdemir, “Ötv Nedir? Muhasebe Uygulaması”,

http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/ufuk/009/ , (04.09.2009)

81 duyulmuştur. Verginin uygulamaya konmasıyla vergi kayıp ve kaçağını azaltılmaya çalışılmış, vergi toplama giderlerinde tasarruf sağlanmıştır.

iii. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi

Bu vergi, bankacılık ve sigortacılık hizmetlerini vergilendirmektedir. Dolaylı bir vergi olan Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinin mükellefleri gerçekleştirdikleri işlemler nedeniyle ödedikleri vergileri hizmet sundukları kişilerden tahsil etmektedirler.

Banka ve sigorta şirketlerinin 10.6.1985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanununa göre yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar banka ve sigorta muameleleri vergisine tabidir.¹⁵⁷ İşlemin para karşılığı yapılmaması halinde vergiyi doğuran olay gerçekleşmemiş sayılır.

Verginin mükellefleri bankalar, sigorta şirketleri ve bankerler, finansman şirketleri, ikraz atçılar ve factoring şirketleridir.¹⁵⁸ Verginin matrahı, banka, banker ve sigorta şirketlerinin kısaca verginin mükelleflerinin her ne şekilde olursa olsun yaptıkları bütün işlemler dolayısıyla kendi lehlerine nakden ve hesaben aldıkları paraların tutarıdır. Yani matrah, mükelleflerin gerçekleştirdikleri hizmetler karşılığında kendi lehlerine aldıkları faiz, komisyon, kâr, satış bedeli gibi unsurların tutarlarıdır.

Bankerlerin yapmış oldukları banka muamele ve hizmetleri dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralarda banka muameleleri vergisine tabidir.¹⁵⁹

Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinde vergilendirme dönemi takvim yılının her bir ayıdır. Mükellefler her bir ay içindeki vergiye tabi işlemlerini bir beyanname ile beyan ederler. İlgili ayın beyannamesi ertesi ayın 15. günü akşamına kadar verilir.

Herhangi bir vergilendirme döneminde vergiye tabi işlemleri bulunmayan mükellefler de aynı süre içinde beyanname vererek bu durumu bildirmek zorundadır. Vergi, vergiye

157 6802 Sayılı Gider Vergisi Kanunu “madde:8”

158 6802 s.G.V.K “madde:30”

159 6802 s.G.V.K “madde:28”

82 tabi işlemlerin yapıldığı ve beyannamenin verildiği vergi dairesince tarh olunur. Tarh edilen verginin beyanname verme süresi içinde ödemesi gerekir. Bu durumda her bir aya ait verginin ertesi ayın 15. günü akşamına kadar ödenmesi gerekir.

iv. Özel İletişim Vergisi

406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu uyarınca Telekomünikasyon Kurumuyla görev veya imtiyaz sözleşmesi imzalamak veya bu kurumdan ruhsat veya genel izin almak suretiyle telekomünikasyon alt yapısı kurup işleten veya telekomünikasyon hizmeti sunan işletmecilerin:

¾ Her nevi mobil telekomünikasyon işletmeciliği kapsamındaki (ön ödemeli kart satışları dahil) tesis, devir, nakil ve haberleşme hizmetleri % 25,

¾ Radyo ve televizyon yayınlarının uydu platformu ve kablo ortamından iletilmesine ilişkin hizmetleri % 15,

¾ İlk iki maddenin kapsamına girmeyen diğer telekomünikasyon hizmetleri % 15,

Oranında özel iletişim vergisine tâbidir. Bakanlar Kurulu, % 25 oranını % 10'a,

% 15 oranlarını ise ayrı ayrı veya birlikte % 5'e kadar indirmeye ve bu oranları kanunî oranlarına kadar artırmaya yetkilidir.

Verginin mükellefi; birinci fıkrada sayılan telekomünikasyon hizmetlerini sunan işletmecilerdir. Verginin matrahı, katma değer vergisi matrahını oluşturan unsurlardan teşekkül eder. Bir aya ait özel iletişim vergisi, izleyen ayın on beşinci günü akşamına kadar beyan edilerek aynı süre içinde ödenir.

Telekomünikasyon işletmecilerinin; imtiyaz veya görev sözleşmeleri, ruhsatlar veya genel izinler uyarınca Hazineye ödeyecekleri payın hesaplanmasında özel iletişim vergisi dikkate alınmaz. Özel iletişim vergisi, düzenlenecek faturalarda ayrıca gösterilir.¹⁶⁰

160 6802 s.G.V.K “madde:39”

83 v. Şans Oyunları Vergisi

Her türlü şans oyunları faaliyetinden elde edilen hasılat, şans oyunları vergisine tâbidir. Verginin matrahı, şans oyunlarından elde edilen hasılat tutarıdır. Verginin mükellefi, kendisine şans oyunları tertip etme hak ve yetkisi verilmiş kurumlardır. Bu hak ve yetkinin devri halinde ise mükellef, devralan kurum, kuruluş veya özel hukuk tüzel kişileridir. Verginin oranı; spor müsabakalarına dayalı müşterek bahislerde % 5, at yarışlarında % 7 ve diğer şans oyunlarında % 10 dur.

Bakanlar Kurulu bu oranları bir katına kadar artırmaya veya yarısına kadar indirmeye ya da tekrar kanunî seviyesine getirmeye yetkilidir.

Vergilendirme dönemi, faaliyet gösterilen takvim yılının birer aylık dönemleridir. Ancak Bakanlık, vergilendirme dönemlerini değiştirmeye, yeni vergilendirme dönemleri belirlemeye yetkilidir.

Şans oyunları vergisi, ilgili vergilendirme dönemlerini izleyen ayın 20 nci günü mesai bitimine kadar, mükellefler tarafından bir beyanname ile bağlı bulunulan vergi dairesine beyan edilir ve hesaplanan vergi aynı süre içerisinde ödenir. Şans oyunları vergisi, gelir ve kurumlar vergisi uygulamasında gider olarak kabul edilmez ve hiçbir vergiden mahsup edilmez. ¹⁶¹