DAEŞ’in Mali ve Askeri yapısı

Örgütler ile aşırı ve şiddetli akımların mali finans meselesi, onların en önemli hedeflerinden ve kendi varlıklarını korumanın en önemli unsurlarından biri sayılmaktadır. DAEŞ örgütü Suriye ve Irak’ta hızlı bir şekilde topraklardan geniş yüzölçümlerini ele geçirebilmiştir. Zira DAEŞ, en zengin silahlı cihatçı örgütlerin en

296 _{Takrîrü’d-Devha, Mu’temer: “Min Sevrâti’ş-Şu‘ûb ilâ Sâhatin li’t-Tenâfüsi’l-İklimî ve’d-Düvelî:}

el-Mıntakatü’l-Arabiyye Beyne Su‘ûdi Tanzîmi’d-Devle ve’l-İnhırâti’l-Emrîkî el-Müteceddîd”,

Merkezü’l-Arabî li’l-Ebhâs ve Dirâsâti’s-Siyâsiyye, ed-Devha: 18-19 Aralık 2014, s. 10.

zenginidir. DAEŞ’in menkul ve gayrimenkul servetinin toplam değeri 2 milyar doları geçmiştir. DAEŞ elde ettiği bütün malları beytülmalde toplamıştır. Bu mal örgütün genel bütçesini oluşturmaktaydı.

Örgüt iddia edilen halifeliği Haziran 2014’te ilan ettikten sonra kendisi için kompleksli ve çeşitli mali bir sistem kurmuştur. Örgüt likidite malları toplamaya başlamıştır. Bunların miktarı 2 milyar dolardır. Bunun 429 milyon dolarını Musul’daki Merkez Bankası’ndan ele geçirmiştir. O paranın 200 milyon dolarını Musul’un diğer bankalarından elde etmiştir. Örgüt bunun yanı sıra büyük miktarda külçe altın ele geçirmiştir. Bu altınların değeri 400 milyon dolardır. Örgüt 150 milyon doları kaçırdığı yabancıları-ki bunların başında uluslararası yetkililer ve batılı gazeteciler gelmektedir-serbest bırakmaya karşılık fidye olarak almıştır298.

Amerika’nın Hazine Bakanlığı raporunda şu açıklama yapılmıştır: DAEŞ, Orta Doğu’da birçok devletten gelen bağışlardan on milyonlarca dolar elde etmiştir.” Bakanlık, sadece 2014’te DAEŞ’in sadece şahıslardan gelen bağışlardan 40 milyon dolar elde ettiğini belirtmiştir299. Örgüt bunun yanı sıra, petrol satmak, tarihi eser kaçakçılığı yapmak, teknolojik araçları kara borsa tüccarlarına ve bölgedeki kaçakçılara satmak, kız ve kadın ticareti yapmak, esir ve rehineleri serbest bırakma karşılığında fidye almak ve şantaj yapmak gibi faaliyetlerden para kazanmıştır. Bu faaliyetlerden kazandığı para yıllık olarak milyar dolarları bulmuştur300. Mevcut değerlendirmelere göre DAEŞ’in gelirleri günlük olarak 1 ile 3 milyon arasında dolara ulaşmıştır.301

Neredeyse gerçek bir devletin bütçesine ulaşacak büyüklükte mali kaynaklar DAEŞ örgütünün, Suriye ve Irak’ın bazı kısımlarını kapsayan devletini inşa etme

298 _{Patrick B. Johnston, “Countering ISIL’s Financing”, RAND Office of External Affairs,}

November 2014, s. 3.

299 _{Remarks by U.S. Treasury Under Secretary David S. Cohen on Attacking ISIL’s Financial}

Foundation, Carnegie, 23 October, 2014, https://carnegieendowment.org/2014/10/23/remarks-by-u.s.- treasury-under-secretary-david-s.-cohen-on-attacking-isil-s-financial-foundation-pub-57007

(25.02.2020).

300 _{Terrence McCoy, "ISIS just stole $425 million, Iraqi governor says, and became the 'world's}

richest terrorist group," Washington Post, June 12, 2014,

https://www.washingtonpost.com/news/morning-mix/wp/2014/06/12/isis-just-stole-425-million-and- became-the-worlds-richest-terrorist-group/ (26.02.2020).

301 _{Matthew Levitt, “Terrorist Financing and the Islamic State,” The Washington Institute for Near}

imkânını ona vermiştir. Ancak uluslararası koalisyon politikası, yani terör kaynaklarını kurutma denilen politika, örgütün egemenliğini devam ettirme ve savaşçılarına maddi destek verme gücünü kaybettirmiştir. Bu da DAEŞ devletinin, ortaya çıkış hızından daha hızlı bir şekilde çökmesine yol açmıştır.

DAEŞ örgütü, evrensel cihat hareketleri içerisinde sistemsel yapı ve idari etkinlik düzeyinde en fazla gelişen örgüttür. Örgüt hiyerarşik yapıyı esas almıştır. Halife yapının başındadır. O doğrudan meclisleri kontrol eder. Meclis kavramı bakanlık ismi yerine kullanılan bir kavramdır. Meclisler merkezi komutanlığı teşkil eden devlet sisteminin temel organlarıdır. El-Bağdadi’nin, Şura Meclisi’nin görüşünü aldıktan sonra meclis başkanlarını tayin etme ve azletme yetkisi bulunmaktadır. Karar ve nihai çözüm Bağdadi’ye kalmaktadır. O kesin kararların çoğunda emir ve nehiy sahibidir302.

DAEŞ askeri gücü klasik bir cazibe merkezi sayılır. Bu askeri güç, taktiksel, eylemsel ve stratejik güçlere sahip birçok tabakadan oluşan bir kurum olup deneyimli komutanlıktır. DAEŞ’in Irak’taki stratejisi ve operasyonlarının birbirine bağlılıkları, onunla çarpışan herhangi bir güçten daha başarılı ve girifttir. DAEŞ’in askeri gücü, zaferlerin, siyasi hedefleri desteklemeye devam etmesini güvence altına almak için Irak ve Suriye’nin her birinde DAEŞ için şartları oluşturmuştur303. El-Bağdadi Arap göçmenlerinin örgüt içinde liderlik makamlarındaki rollerini dondurmuştur. Onların çoğunu şura, basın, asker kabul etme ve bağış toplama gibi görevlere aktarmıştır. Bağdadi, savaşları ilan etme yetkilerin tümünü kendi eline almıştır. En önemli makam sayılan Askeri Konsey’i kurmuştur. Savaş Bakanı görevini iptal etmiştir. Bağdat ve Diyala vilayetlerindeki birçok yetkiliyi azletmiştir. Irak ordusundaki eski tekfirci komutanlardan ve özellikle emniyet, istihbarat ve diğer birimlerden yararlanmıştır304.

DAEŞ Aralık 2014’te Irak ve Suriye’de gücünün zirvesindeyken onda 36,000 savaşçı vardı. Bunlar şu üç orduya bölünmüştü: Hilafet Ordusu, Aile Ordusu ve

302 _{Hasan Ebû Heniyye, “el-Binâü’l-Heykelî li-Tenzîmi’d-Devleti’l-İslâmiyye”, Merkezü’l-Cezîre}

li’d-Dirâsât, Devha, 2014, s. 8.

303 _{Jessica D. Lewis, “The Islamic St Ate: A Counter-St Rategy For A Counter-St Ate”, Mıddle East}

Securıty Report 21, Institute For The Study of War, United States of America, 2014, s. 17.

Dâbık Ordusu. Fırat nehri ovasında DAEŞ’in yaptığı en son savaş ile örgütün savaşçıları bir orduya inmiştir. Bu ordunun adı sahabeden olan komutan Halid b. Velid’in adına nispetle Hâlid Ordusu yapılmıştır. Orduda yaklaşık olarak 4000 aktif savaşçı vardı. O gün DAEŞ 14 vilayet, beş bakanlık, bir tane daire -ki o da Göç ve Uzak Vilayet Yönetimi’dir-oluşmaktaydı. DAEŞ’in 3500-4000 arası aktif savaşçısı vardı. 8000 de aktif olmayan ve Irak’ta 11 birliğe yayılan asker vardı. Aktif savaşçılar içinde en fazla 2000 asker ülkenin farklı yerlerinde Ölüm Üçgeni’ndeki305 guruptandı. Bu yeni yapının görevi; aktarma, güvenlik işleri, mal üretimi, görevlendirme ve güvenli sığınma yerlerini yapmadır306.

3.2.4. DAEŞ’in Haziran 2014’ten İtibaren Irak’ta Yayılması ve Sonuçları