d Akran Arabuluculuk Süreci ve ĠĢlem Basamakları

Arabuluculukta belirli iĢlem basamakları ve her bir basamak için beceri ve yeterlilik gerekir. Arabuluculuk iĢlem basamakları yapılandırılırken temel model olarak Johnson ve Johnson (1995)‟nın yaklaĢımı çerçevesinde aĢağıdaki aĢamalardan oluĢmaktadır:

1. AĢama: Saldırganlığın sonlandırılması ve öğrencilerin sakinleĢtirilmesi. 2. AĢama: .ÇatıĢmanın her iki tarafın da arabulucu desteği almak

istediklerini belirtmesi ve arabuluculuk sürecinin tanıtımı

3. AĢama: Bu aĢamada, öncelikle doğal bir süreç olarak müzakere (problem çözme tartıĢmaları) süreci kolaylaĢtırılır. Bu süreçte zorluk yaĢandığında, arabulucu taraflarla tek tek özel görüĢmeler yapar. “Problem çözme tartıĢmalarının kolaylaĢtırılması sürecinde çatıĢmanın iki tarafının yapıcı olarak tartıĢabilmeleri için yardımcı olunmalıdır. Bu süreç, aĢağıda verilen müzakere (problem çözme) iĢlem basamaklarını içermektedir:

Taraflar,

a. Ne yaĢadıklarını ve ne istediklerini nedenleri ile birlikte belirtirler. b. Ne hissettiklerini nedenleriyle birlikte belirtirler.

c. Öğrenciler sırasıyla diğerinin konumuna kendilerini koyarak, diğer öğrencinin isteklerinden, duygularından ve bunların nedenlerinden anlamıĢ olduklarını belirtirler ve karĢı tarafa doğrulatırlar.

d. ÇatıĢmanın her iki tarafının da kazancına olan olası anlaĢma seçenekleri üretilir. Çözüm seçeneklerinden biri tercih edilir ve yapıcı anlaĢmaya ulaĢılır.

4. AĢama: AntlaĢmanın resmileĢtirilmesi

5. AĢama: AnlaĢmanın takibi: (Türnüklü, 2006: s.90).

1. AĢama: Saldırganlığın Sonlandırılması. Öğrencilerin sakinleĢtirilmelerinden sonra arabuluculuk süreci baĢlar. Saldırganlığın sonlandırılması için okuldaki yetiĢkinlerden yardım alınabileceği gibi öğrencilerin eğitilmesi durumunda öğrenciler de duruma müdahale edebilir. Saldırganlık sona erdirilirken, öğrencilerin bulundukları mekandan uzaklaĢtırılmaları ve nefes egzersizleri yapmaları sakinleĢmelerine olanak sağlar. Arabuluculuk, saldırganlık sona erdirilip öğrenciler sakinleĢtirildikten sonra baĢlar. Bu aĢama arabuluculuk için ön basamaktır ve bu basamaktan sonra arabuluculuğa geçilir.

2.AĢama: Tarafların, Arabuluculuk Ġstediklerini Belirtmeleri. Öğrencilerin saldırgan davranıĢlarını sonlandırmasıyla arabuluculuk sürecine baĢlanabilir. Öncelikle öğrencilerin arabuluculuğu talep etmeleri, çatıĢmalarını yapıcı ve barıĢçıl olarak çözmeyi seçtiklerini gösterir. Öğrencilerin arabuluculuğu talep etmemesi durumunda, arabuluculuk mantığı oturana kadar birçok araĢtırmacı öğrencilerin zorlanmamalarını, öğretmen ve idareci beklentisi olarak algılanmaması sağlanarak öğrencilerin teĢvik edilmesini önermiĢtir. Arabuluculuk yapılacak mekanın temizliği ve düzenliği önemlidir. ÇatıĢan tarafların eĢkenar üçgenin köĢelerine oturur gibi oturmaları, birbirlerinin gözlerine bakacak Ģekilde ve arabulucunun karĢısında olmaları sağlanmalıdır. Arabuluculuk mekanının düzenlenmesinden sonra, taraflara sürece iliĢkin bilgiler verilir; arabuluculuğun hedefleri tartıĢılmalı, uyulması gereken kurallar belirtilmeli, ihtiyaç duyulduğu takdirde ayrı ayrı özel görüĢmeler yapılacağı da ifade edilerek sürece baĢlanması ile her iki taraftan da olumlu yanıt alındıktan sonra sürece baĢlanmalıdır.

3. AĢama. Problem Çözme TartıĢmalarının (Müzakere Sürecinin) KolaylaĢtırılması

Bu basamakta arabulucunun desteği ile problem çözme tartıĢmalarına (müzakere) sürecine baĢlanır. Müzakere sürecini aĢağıdaki Ģekilde sıralamak mümkündür:

 Taraflara Ne Yaşadıklarını ve İstediklerini İfade Etmede Yardımcı Olma:

Arabulucu, her iki tarafın ortak sorunu ve sorunlarıyla ilgili isteklerini ve bunun nedenini kendi bakıĢ açılarından ifade etmelerine yardımcı olur. Arabulucu bu süreçte etkin dinleme becerisini kullanırken bunun yanı sıra “neden” ve “niçin” sorularına odaklanarak tarafların pozisyonları ve çıkarları arasındaki farkı fark etmelerini sağlamalıdır. Böylelikle taraflar öfkeleri yerine gerçek çatıĢma konusuna odaklanırlar. Arabulucu taraflardan aldığı bilgileri etkin dinler ve yansıtma yaparak taraflara anlaĢıldıklarını hissettirir. Burada arabulucunun sahip olması gereken en temel beceri, etkin dinleme becerisidir.

 Duygularını ifade etmelerine yardım etme: ÇatıĢma esnasında taraflar

yaĢadıkları duygunun farkında değillerdir. Arabulucu çatıĢan tarafların duygularını fark edip sahiplenmelerine yardımcı olur. Burada arabulucu tarafları etkin bir Ģekilde dinler ve kendi cümleleriyle yansıtır. Arabulucu sıklıkla taraf tutması ile ilgili baskı görebilir, bu nedenle arabulucunun kullandığı kelimelere çok dikkat etmesi, yargılama, eleĢtiride bulunma gibi iletiĢimi engelleyici bir Ģekilde konuĢmaktan kaçınarak süreci yapılandırması gerekir.

 Tarafların empati kurabilmerinde yardımcı olma: Arabulucu bu basamakta

çoğu zaman zorlanmaktadır. Bu basamak çatıĢmanın yapıcı ve barıĢçıl bir Ģekilde çözülebilmesi için oldukça önemlidir. Sorun ancak her iki tarafın da bakıĢ açısından görüldüğünde anlaĢılır. Arabulucu bu basamakta her iki tarafa da karĢı tarafın isteklerinin ve duygularının neler olduğunu ve neden bu Ģekilde istek ve duyguları olduğunu özetlemelerini ister. Tarafların birbirlerini tam ve doğru bir Ģekilde anlaĢıldığını kabul etmesi sonrasında diğer basamağa geçilir.

 Her iki tarafın da kazanacağı çözüm seçeneklerinin üretilmesine yardımcı olma: Arabulucu, öğrencilerin çatıĢmalarını çözmede rol oynamaz

arabulucunun yaptığı sadece öğrencilere kendi problemlerini yine kendileri çözmeleri için yardımcı olmadır. Arabulucu bu basamakta, her iki tarafın da

yararına olacak en az üç çözüm seçeneğinin üretilmesini ve her iki tarafında üretilen seçeneklerin avantaj ve dezavantajlarını değerlendirilmesini sağlar.

 Tarafların yapıcı ve barışçıl bir çözüme ulaşmalarını sağlama: UlaĢılan

anlaĢmanın her iki tarafın da yararına olacak yapıcı, barıĢçıl ve akılcı olması bu sürecin temel hedefi olduğundan bu basamakta, tarafların ulaĢılan anlaĢmadan memnun olması tarafların iliĢkilerinin pekiĢmesi ve olası çatıĢmalarını çözebilme becerisi elde etmelerinin sağlanması gerekir.

 Anlaşmanın resmileştirilmesi: AnlaĢma maddeleri arabuluculuk formuna

yazılır, hazırlanan form arabulucu ve taraflar tarafından imzalanır. Form arabulucu tarafından saklanır, anlaĢma maddelerine uyulmaması durumunda taraflar müzakere için tekrar çağrılır.

 Anlaşmanın takibi: ÇatıĢan tarafların hemfikir oldukları yapıcı ve barıĢçıl

anlaĢma maddelerine uyup uymadıkları, arabulucu öğrenci, sınıf öğretmeni ya da müdür yardımcıları tarafından en azından bir hafta süre ile takip edilir (Türnüklü, 2006).