Dünyada kabul gören bazı ihracat modelleri aĢağıda açıklanmıĢtır.
1.4.1. Webb Pomerene Birlikleri (ABD)
Uluslar arası pazarlara açılmada, küçük iĢletmelerin bir çatı altında toplanmasını sağlayan “Webb Pomerene Associations” olarak bilinen, bir ihracat organizasyonudur. 1918 yılında Amerikan DıĢ Ticaret Yasası‟na göre kurulmuĢ olup, sayıları 60 yıllık bir dönemde 27 aktif birliğe ulaĢmıĢtır(Baykal, 1996, s.4).
ĠĢletmelerin birbirleriyle rekabetini azaltmak, satıĢ, kota tahsisi, dağıtım ve pazar koĢullarını oluĢturmak gibi iĢlevleri gerçekleĢtirmek için kurulmuĢ olup; ihracat giderlerini azaltmak, talep geniĢlemesini sağlamak, ticari engelleri kaldırmak ve pazarlık gücünü arttırmak gibi amaçlara da sahiptir(ġenol, 1998, s.50).
1.4.2. Jetro (Japonya)
1958 yılında Japon uluslar arası ticaret organizasyonu Japon External Trade tarafından Japonya‟nın uluslar arası pazarlara açılmasında Japon ticaretine destek sağlamak amacıyla kurulmuĢtur. Model, ticari faaliyetlerin desteklenmesinin yanı sıra dıĢ pazar araĢtırmaları, danıĢmanlık hizmetleri ve uluslar arası tanıtım faaliyetleri gibi ihracatı geliĢtirmeye dönük alanlarda kullanılmaktadır.
1.4.3. Federexport (Ġtalya)
KOBĠ‟lerin ihracata yönlendirilmesinde birlikler veya konsorsiyumlar Ģeklinde organize olmuĢ, küçük iĢletmelerin kurduğu, Ġtalya‟ya özgü bir modeldir(Baykal, a.g.t., s.5). Federexport Ġtalyan ulusal ihracat birlikleri federasyonu modeli iĢletmeler arasında iĢbirliğini sağlamak ve ihracatı geliĢtirmek için gerekli için gerekli bütün tanıtım faaliyetleri yürütmek esasına dayanmaktadır. Birlikler kar amacı gütmeden, en az 8 Ģirket bir araya gelmek üzere ve yükümlülük olarak belirlenmiĢ aidatları ödemek suretiyle (birlik fonuna katılım payı, 1996 rakamlarına göre 2.5 milyon Liretten az, birlik fonunun %25‟inden fazla olmamaktadır) birliğe dahil olmaktadır.
Ayrıca birliklerin dıĢında konsorsiyumlar veya kooperatifler olarak bilinen, en az 5 üyeden oluĢmuĢ çeĢitli ihracat gurupları bulunmaktadır. Bu yapılanmada üyelerin her biri gerekli sermayenin %20‟sini karĢılamak zorundadır. Ġtalya‟da özellikle ayakkabı ve konfeksiyon sektörü, bu tarz yapılanmaların yoğun olduğu sektörlerdir(ġenol, a.g.t., s.52).
Avrupa pazarlarında çok baĢarılı bir kalkınma modeli olan Federexport‟un dayandığı bu ihracatçı birlikleri (konsorsiyum); devlet tarafından yönlendirilen, konsorsiyumlar arası iĢbirliği ve eĢgüdümü sağlamak, politik ve bürokratik alanda tek elden temsil edilmek gibi fonksiyonları yerine getiren ihracatçı kuruluĢlardır.
1.4.4. Sogo Shosha (Japonya)
Japonya ihracat organizasyonları açısından en önemli baĢarıyı Genel Ticaret ġirketlerinden elde edilmiĢtir. Japon ihracat ve ithalatında %50‟ye varan payları olan bu Ģirketler, 1992 yılı itibarıyla Japonya‟daki 365, dünyadaki 1000‟in üstündeki Ģubenin de sahibidirler(ġenol, a.g.t., s.52). Bu Ģirketlerden en tanınmıĢı olan Sogo Shosha, devlet eliyle kurulmuĢ olan, dünya ticaretinde imalat, ithalat, ihracat ve yatırım dallarında faaliyet gösteren dev bir kuruluĢtur.
Japon Genel Ticaret ġirketleri, oluĢturdukları bilgi sistemleri, tercihli ve imtiyazlı ticaret olanakları, finansal kaynaklara ulaĢmadaki becerilerini, büyük pazarlara açılmada ve değiĢik ticari faaliyetlere yönelmede değiĢime açık olma gibi dünyanın önde gelen baĢarılı Ģirketlerinden olmuĢlardır.
1.4.5. Ġhracat Yönetimi ġirketleri (ABD)
ABD, Japonya ve Güney Kore‟de baĢarılı örneklerine rastlanan Ġhracat Yönetim ġirketleri (ĠYġ), tek tek baĢarılı ve etkin olamayacak iĢletmeler için komisyoncu-temsilci veya distribütör olarak dıĢ pazarlarda hizmet sunmakta, ihracat maliyetlerini azaltmakta ve yabancı pazarlarda rekabet güçlerini arttırmaktadır(ġenol, a.g.t., s.53). ABD ölçeğinde Ģirketlerin %20‟si bu modelle çalıĢmaktadır.
ĠYġ‟ler iĢletmeler adına aldıkları ürünleri, üstlenerek kendi adlarına satmaktadırlar. Ayrıca dıĢ pazarlarda müĢterisi adına temaslarda bulunup, satıĢ stratejileri geliĢtirmek de görevleri arasındadır. Ancak distribütör olarak çalıĢan bu Ģirketler, adına hareket ettikleri iĢletmelerin dıĢ pazarlara açılma Ģansını ve bu alandaki deneyim elde etme avantajlarını engellemiĢ olmaktadır.
Ayrıca dıĢ pazarlarda kalıcı olmak veya o pazarlara yerleĢmek gibi bir amacı da taĢımamaktadırlar.
ĠYġ‟ler ile iĢletmelerin iliĢkileri kısa süreli olarak kurulmakta, pek çok firma bu firmalar aracılığıyla ürünlerini dıĢ pazarlarda test ettikten sonra, kendileri doğrudan ihracata yönelmektedir. Bu sorunun çözümü için sorumluluk ve gider paylaĢımına dayalı, elde edilen pazar bilgisini paylaĢmak suretiyle, karĢılıklı güven yaratmaya gidilerek çözüm bulunmaya çalıĢmalıdır.
1.4.6. Sektörel DıĢ Ticaret ġirketleri Ġhracat Modeli (Türkiye)
Ülkemizde, yakın zamanlara kadar yukarıda sözü edilen türden kuruluĢların kurulmadığını görmekteyiz. Bu durum doğal olarak uygulamada bir yandan ihracat potansiyeli olan pek çok küçük ve orta ölçekli iĢletmenin dıĢa açılmasını engellemekte, dıĢ pazara açılmayan iĢletmelerin birbiriyle rekabet etmelerine yol açmakta ve sonuç olarak da firmalar, fiyat rekabetleri ve zararına satıĢla sonuçlanan süreçleri yaĢamaya kadar gitmekteydi.
KOBĠ‟lerin tek baĢlarına ihracat yapmamalarıyla ortaya çıkan boĢluk, ilk olarak 1980‟li yıllarda uygulamada kendiliğinden ortaya çıkan Giyim Sanayicileri Derneği (GSD) ile doldurulmuĢtur. Tekstil alanında faaliyette bulunan bir çok firma halen ürünlerini GSD çatısı altında ihraç etmeyi sürdürmektedir.
Esasen dağınık bir ortamda ve kendi yöntemleriyle çalıĢmaya alıĢık olan bunca firmanın bir düzen içinde hareket etmesi zor olmakla beraber, dünyadaki örneklerin baĢarıyla uygulanmasının ardından yurdumuzda da kendine yer bulmuĢtur.
Bu anlamda SDTġ ihracat modeli, gerek üretimde gerekse istihdamdaki payları göz ardı edilemeyen küçük ve orta ölçekli sanayi iĢletmelerinin üretimlerini ihracata yönlendirmede ya da ihracat yapmaları halinde ihracatlarını artırmada devlet tarafından desteklenen bir ihracat örgütlenme modelidir.
Bu model ile, iĢletmelerin ihracata veya ihracatlarını artırabilmeleri ve üretim yapılarını güçlendirmelerini sağlayacak geliĢmelere yardımcı olmak, rekabet gücünün artırılması yoluyla ülke ihracatını artırmak ve daha istikrarlı bir yapının oluĢturulmasına katkı sağlamak hedeflenmektedir.