Dünya Ve Türkiye’deki Durumu

4.1.4.1 Türkiye’deki Seyahat Acenteciliği

46

RESMĐ GAZETE, (28.09.1972 tarihli), “1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu”.

Seyahat acentesi küçük bir işletmedir. Seyahat acentesi, turistik ürün ve hizmeti üretenler ile bu ürün ve hizmeti talep eden müşteriler arasındaki aracı rolündeki ticari kuruluşlardır.

Yarcan ve Peköz’ e göre, seyahat acenteleri, hizmet üreten kuruluşlarla bir acentelik anlaşmasına bağlı olarak onların nam ve hesabına çalışırlar. Bundan dolayı acentecilik hizmeti süreklidir, hizmetin bir anlaşmaya bağlı olması gerekmektedir47.

Seyahat Acentelerinin ülkemizdeki ilk kuruluş ve gelişme sürecini incelendiğinde Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte her alanda olduğu gibi turizm alanında da ilk modern adımlar atılmıştır. Turizm’de ilk adım olarak “Türk Seyahat Cemiyeti” kurulmuş ve bunu takip eden yıllarda NATTA, LE GLOBE, ITA gibi ilk seyahat acenteleri kurulmuştur. Türkiye’den yurtdışına ilk organize tur Hotel d’Angleterre’nin sahibi Mösyö Missiri’nin acentesi tarafından 1860’lı yılların sonlarında düzenlenmiştir. Aynı acente yine aynı dönemde ülkemize gelen organize turist gruplarını Đstanbul’da gezdirmiştir48.

1923 yılında Türk Seyahat Cemiyeti’nin adı Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu olarak değiştirilmiştir. 1925’te ise Türkiye’nin gerçek anlamda ilk seyahat acentesi

NATTA (Milli Türk Seyahat Acenteliği) kurulmuştur49.

Ülkemizdeki seyahat acenteleri ilk kurulduğu dönemlerde büyük birkaç şehirde ve bazı turistik çekim merkezlerinde bulunmaktaydı. O nedenle, akla ilk gelen seyahat acentelerinin yabancı turistlere hizmet ettiği fikrinin hâkim olmasıdır. Daha sonraki yıllarda, ülkemizden Batı Avrupa ülkelerine 1970’lerden sonra başlayan işçi göçleri nedeniyle, işçilerin gidiş dönüşlerinde havayollarını kullanmaları ve biletlerini seyahat acentelerinden satın almaları sonucu, Türkiye’de seyahat acenteleri yurtdışında çalışanlara bilet satan birer şirket olarak algılanmıştır. 1985’li yıllardan sonra seyahat acenteleri yurtiçi ve yurtdışı turlar düzenleyip bunları çeşitli basın-yayın organlarında

47

Şükrü Yarcan, Metehan Peköz, Seyahat Đşletmeleri, Đstanbul, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 1997: .6.

48

http://www.tursab.org.tr/content/turkish/kurumsal/tarihce.asp/20.11.2009 49

duyurmaları, halkın seyahat acentelerini daha yakından tanımalarına olanak sağlamıştır50.

Dünya gazetesine göre; ülkemizde faaliyet gösteren acente sayısı 1980’de toplamda 320 idi. 1988 tarihine gelindiğinde bu sayının 804’e çıktığını görmekteyiz51.

TÜRSAB kaynakları 2009 Şubat ayı verilerine göre ülkemizde faaliyet gösteren seyahat acenteleri sayısı toplamda 5600 ü geçmektedir52.

4.1.4.2 Seyahat Acentelerinin Ülke Ekonomisindeki Rolü

Seyahat sektöründe 1990’larda ucuz ve güvenli seyahat, sessiz ve sakin oteller ile ucuz yakıt sayesinde çok büyük ilerlemeler gerçekleşti. Fakat 21.yüzyılda başarılı olmak için sektörün yeni rekabetlerin üstesinden gelmesi gerekmektedir.

Bunlar ise; bio-kimyasal saldırılarda içeren terörist saldırılar, düzensiz ve dalgalı petrol fiyatları, yüksek orandaki uçuş vergileri, havaalanındaki uzun kuyruklar ve ilave güvenlik önlemleri gibi bazı konularla başa çıkması gerekir. Özellikle terör meselesinde; terör bir turizm ülkesini hedef alıp vurursa, seyahat endüstrisi ve turizmin de temel yapısı ve işleyişi bozulur. Örneğin; 11 Eylül saldırılarından sonra Amerika’nın turizm gelirlerindeki ve turist sayılarındaki düşüş, turizm ve terör arasındaki olumsuz etkileşimin en önemli örneğidir53. Terörün olmadığı turizm ülkelerinde ise seyahat acenteleri faaliyetlerini sürdürdükleri ülkenin ekonomisine hem doğrudan hem de dolaylı olarak olumlu yönde katkıda bulunurlar. Ticari kazanç elde etme amacının yanında Mısırlı ve Çolakoğlu’na göre seyahat acentelerinin ülke ekonomisindeki rolleri şunlardır;

i. Turizmin gelişimini sağlamak: Bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de turizm

her yıl gelişmektedir. Turizm faaliyetlerinin türüne bakıldığında paket tur

50

Hacıoğlu, a.g.e. :29. 51

Dünya Gazetesi, Seyahat Acentaları Eki, 3 Mayıs 1989,. 52

http://www.tursab.org.tr / 06.07.2009 53

organizasyonları büyük oran teşkil etmektedir. Bu orana bakıldığında aracı rolündeki acentelerin müşterilerine uygun paket turlar pazarlayarak turizmin gelişmesine katkı sağlamaktadırlar.

ii. Tanıtım ve pazarlama faaliyetlerine katkıda bulunmak: Turizm ülkelerinin

büyük bir kısmının tanıtım ve pazarlama faaliyetleri resmi örgütler ve birimler tarafından yapılmaktadır. Burada seyahat acenteleri da turistik ürün ve hizmetlerin tanıtım ve pazarlamasıyla, faaliyetlerini sürdürdükleri ülkenin tanıtımına ve turizminin pazarlanmasına katkıda bulunurlar.

iii. Fiyat seçenekleri yaratmak: Pazarlayacakları turistik ürün ve hizmetlerde

müşterinin gelir durumlarına uygun farklı alternatifler sunarak turizm faaliyetine daha fazla turistin katılımını sağlarlar.

iv. Ürün maliyetlerini azaltmak: Turistlerin bireysel olarak hazırlayacakları turizm faaliyetleri acentenin sağladığı faaliyetlere göre daha pahalıya mal olmaktadır. Acenteler, sektörde bulunan aracı ve üretici işletmelerle yaptığı anlaşmalar gereği turistik mal ve hizmetleri büyük oranda ve indirimli satın aldıkları için daha ucuza gelmektedir.

v. Müşterilere bilgi verme ve danışmanlık: Acente görevlisi, olası müşterisi

gördüğü kişi ya da gruba istedikleri konu ve yerle alakalı ücretsiz olarak bilgi verir ve danışmanlık yaparlar. Bu faaliyet acente açısından ileriye dönük yapılan bir yatırımdır54.

vi. Güven fonksiyonu: Müşteri ile acente arasında güvene dayanan bir ilişki vardır.

Her iki tarafta bu güveni korumaya çalışırlar. Müşteri talebine göre bütün ayarlamaları yapan acenteye, müşteri henüz bu faaliyetleri almadan ödeme yapar. Bu ayarlamalar ve ödemeler karşılıklı güven duygusunun bir sonucudur. Sonraki yıllarda gelecek taleplere olumlu katkısı vardır55.

Yirminci asrın son on yılına girildiğinde dünya genelinde yaklaşık 60.000’i ABD’de olmak üzere 100.000 civarında seyahat acentesi faaliyet göstermektedir. ABD’deki

54

Mısırlı, a.g.e. :36. 55

acente sayısının 1970 yılında yalnızca 6.700 olduğu düşünüldüğünde gelişmenin hızı açıkça görülebilir56.