Düğüm noktaları

Uzay kafes sistemlerin en önemli yeri olan düğüm noktaları, çelik çubuk elemanların tek noktada birleştirip mafsallanmasını sağlayan ve sisteme gelen bütün dış yüklerin ilk tesir ettiği yerdir. Düğüm noktalarının değişik biçimlerdeki çözümü, birbirinden farklı yapı sistemlerini oluşturmuştur. Bu yapı sistemleri düğüm noktalarının kendi isimleriyle

37

anılmaktadır. Bu sistemler içinde en yaygın kullanılan ve en bilinen mero düğüm sistemidir.

Çeşitli yapı sistemlerine göre farklı özellikte olan düğüm noktaları vasıtasıyla, dikme ve diyagonallere gelen yapı yükleri mesnetlere iletilmektedir. Düğüm noktaları, uzay kafes sistemlerde çubuklara göre çok daha önemli öğelerdir. Birçok çubuğu tek noktada birleştirerek, sistemin bütün olarak çalışmasını sağlamaktadır.

Şekil 2.41. Uzay kafes sistem elemanları

2.6.1.1 Düğüm noktaları türleri

2.6.1.1.1 Mero düğüm noktası

Dr. Max Mengeringhausen tarafından ilk kez 1942 yılında kullanılan bu sistem, halen uzay kafes sistemi yapımında kullanılan en iyi ve popüler sistemlerden bir tanesidir. Mero sistem üzerinde en fazla 18 delik bulunan içi dolu özel olarak yapılmış çelik kürelerdir.

Fotoğraf 2.7.'de verilmiş olan birleşim küreleri Alman DIN 17200 normuna göre 1040 çelikten sıcak dövme yöntemi ile üretilmektedir. Şekil 2.42.'de de görüldüğü gibi kürelerin çapları yapı tasarısına bağlı bir şekilde 60 mm ile 190 mm arasında

38

değişmektedir. Çubukların montajı için mero kürelerine dişli cıvata delikleri açılır. Bu deliklerin sayısı, açı ve çapları uzay kafes sistemin biçim ve diğer özelliklerine bağlı bir şekilde ayarlanmaktadır.

Şekil 2.42. Mero sistem küre tipleri

Bu sistemi söküp başka bir yerde kullanmak mümkündür. Estetiktir. Düğüm noktaları küçük ve düzgündür, montajı kolaydır. Birleşimlerin zayıf mukavemeti ve pahalı olması sistemin olumsuz yanlarıdır. Şekil 2.43.'de mero düğüm noktasının çubuk elemanlarla birleşim şekli verilmiştir.

Fotoğraf 2.7. Düğüm noktası birleşim küreleri

2.6.1.1.2 Wachsmann düğüm noktası

Bu sistem ilk olarak uçak hangarlarının üstlerinin örtülmesinde kullanılmıştır. Bu sistem Amerika patentli ve 1946 tarihlidir. Düğüm noktaları mafsallı olan diğer bir düğüm noktası tipidir. Karmaşık yapısı nedeniyle günümüzde kullanılmamaktadır. Şekil 2.44.'de görüldüğü gibi köşegenlerin tırnaklar yardımıyla birleşimini sağlayan çeneler

elemanların üzerine bağlanmı verilmiştir.

Fotoğraf 2.8.

39

lanmıştır. Fotoğraf 2.8.'de bir wachsmann düğüm noktası teşkili

Şekil 2.43. Mero düğüm noktası

Şekil 2.44. Wachsmann düğüm noktası

Fotoğraf 2.8. Wachsmann düğüm noktası

2.6.1.1.3 Oktaplatte düğüm noktası

Mannesmann şirketi tarafından geli yarım küre ve bu kürelerin arasında ba

halkadan oluşan düğüm noktasına kaynaklanır. Çubuklar ta bir araya getirilir (Tekgüvercin, 2002).

Sadece çatı taşıyıcı sistemi yapımında kullanılır. Sistem çubuklarının do noktası üretim detayına ba

yapılabilir. Kuruluş şekli güzel görünümü, büyük rijitli kolay gerçekleştirilen kaynak i

örnekleri verilen Octaplatte düğüm noktası

sökülmesinin zor oluşu, boru uzunluklarının kesin olarak belirlenmesi gereklili büyük açıklıkların geçilmesinde kullanılamamasıdır (Tekgüvercin, 2002).

Fotoğraf 2.9.

2.6.1.1.4 Stefan de Chateau

Stefan de Chateau tarafından Fransa’da üretilen bu düğüm noktası sistemi, kaynaklı yapısı nedeniyle octaplatte sistemine benzemektedir. Düğüm noktaları; e

aynı noktada kesişen altı adet boru en kesitli çubu bombeli dökme çelik iki yarım kabuktan olu

40

Oktaplatte düğüm noktası

irketi tarafından geliştirilmiştir bir sistemdir. Sistemde çubuklar, iki adet yarım küre ve bu kürelerin arasında bağlantıyı sağlayan, dayanımını

üm noktasına kaynaklanır. Çubuklar taşınabilir ş bir araya getirilir (Tekgüvercin, 2002).

ıyıcı sistemi yapımında kullanılır. Sistem çubuklarının do yına bağlı olmadan belirlenebildiği için, tonoz

Kuruluş şekli oldukça basittir. Boru uçlarında özel kesim gerektirmemesi, güzel görünümü, büyük rijitliği, eğri yüzeylerin kurulabilmesine olanak sa

tirilen kaynak işlemleri gibi üstünlükleri vardır. Fotoğraf 2.9.'da Octaplatte düğüm noktasının sakıncaları ise, kurulduktan sonra sökülmesinin zor oluşu, boru uzunluklarının kesin olarak belirlenmesi gereklili

geçilmesinde kullanılamamasıdır (Tekgüvercin, 2002).

Fotoğraf 2.9. Octaplatte düğüm noktası örnekleri

Stefan de Chateau düğüm noktası

Stefan de Chateau tarafından Fransa’da üretilen bu düğüm noktası sistemi, kaynaklı octaplatte sistemine benzemektedir. Düğüm noktaları; e

en altı adet boru en kesitli çubuğun birleşimine

bombeli dökme çelik iki yarım kabuktan oluşur. Bu kabuklar kaynakla birle

tir bir sistemdir. Sistemde çubuklar, iki adet layan, dayanımını arttıran metal bir şekilde fabrikalarda

ıyıcı sistemi yapımında kullanılır. Sistem çubuklarının doğrultusu düğüm i için, tonoz şeklinde taşıyıcılar oldukça basittir. Boru uçlarında özel kesim gerektirmemesi, ri yüzeylerin kurulabilmesine olanak sağlaması ve mleri gibi üstünlükleri vardır. Fotoğraf 2.9.'da akıncaları ise, kurulduktan sonra sökülmesinin zor oluşu, boru uzunluklarının kesin olarak belirlenmesi gerekliliği ve çok

geçilmesinde kullanılamamasıdır (Tekgüvercin, 2002).

Octaplatte düğüm noktası örnekleri

Stefan de Chateau tarafından Fransa’da üretilen bu düğüm noktası sistemi, kaynaklı octaplatte sistemine benzemektedir. Düğüm noktaları; eş düzlemli ve olanak verir. Hafif ur. Bu kabuklar kaynakla birleştirilir. Üst

41

ve alt başlık ağlarının çubukları düğümlerinin içine yerleştirildikten sonra boyları ayarlanır ve kaynaklanır. İki ağ arasındaki örgü çubukları ise doğrudan kabukların üzerine kaynaklanır. Kaynak dikişlerinin karmaşıklığını gidermek için örgü çubuklarının uçları dolu gövdelidir (Tekgüvercin, 2002).

Bu sistemle eğri yüzeyli sistemleri oluşturmak belli sınırlar içinde mümkündür. Kubbe ve tonoz yapılarda, çok sayıda çift katlı ızgarada oldukça başarılı bir şekilde kullanılır. Bu sistem özellikle büyük açıklıklı çatılarda uygun çözümler vermektedir.

Çubuk boylarının ayarlanabilmesi kolaylığı, çubukların düğüm noktalarında oynatılabilmeleri nedeniyle küçük açı değişimleri yapılabilmesi, dolayısıyla eğri yüzeylerin kurulabilmesi, kolay yapılan kaynak işlemleri, güzel görünümlü düğüm noktaları ve büyük rijitlik bu düğüm noktasının olumlu yanlarıdır. Ancak bu düğüm noktasını sökmek zordur ve sadece üç doğrultulu düzenlemelere uygundur (Tekgüvercin, 2002).