Uzun ve Kısa Dönemli Amaçlarla İlişki (Kalkınma Planı, Ulusal Strateji Belgeleri, Stratejik

Kırsal nüfus başına düşen tarımsal katma değer ve verimliliğin artırılması için tarım sektöründe modernizasyon projelerin geliştirilmesi ve bölgede yaygınlaştırılması gerekmektedir. 2018 yılında “Proje Bazlı Yatırım Teşvik Sistemi” kapsamında desteklenen ve SÜTAŞ tarafından hayata geçirilmeye başlanan “Doğu-Güneydoğu Anadolu Sütçülük Projesi Bingöl Entegre Teknik Hayvancılık Yatırımının” Bölge tarımı için bir kaldıraç olarak değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Türkiye’deki 4. Entegre Tesis yatırımı için Bingöl’ü seçen SÜTAŞ Firmasının bu yatırımı ile ilgili Bakanlar Kurulu Kararı’nın 20.05.2018 tarihinde Resmi Gazete ‘de yayımlanması ile yatırıma başlanmış olup 2020 yılında tesisin faaliyete geçmesi planlanmaktadır.

Yatırım tutarının yaklaşık 734 Milyon TL olacağı bu yatırım tamamlandığında tesis, 1.012 kişiye doğrudan istihdam sağlayacak ve yaklaşık 8.000 aileye dolaylı gelir etkisi olacaktır. Bu nedenle Akıllı Süt toplama merkezleri çiftçinin ürettiği sütü ticarileştirilmesi için ihtiyaç duyulan en önemli altyapı unsurudur. Akıllı süt toplama merkezleri, yapılan analizler sonucunda uluslararası pazarlardaki rekabet durumu ve ihtiyaçları da göz önünde bulundurularak yenilikçi teknolojilerin de dâhil olduğu bir sistemle ihtiyaç duyulan bölgelerde bu altyapıların kurulması amaçlanmaktadır.

Projemiz hem yerel hem de ulusal düzeyde hazırlanan politikalarla uyumludur. Üst ölçekli plan ve programlarla uyumluluk sırasıyla aşağıda verilmiştir.

BM SKA 2030 Ajandası: Birleşmiş Milletlerin 2000’li yılların başından itibaren hazırlamaya başladığı milenyum kalkınma hedefleri, Bin Yıl Kalkınma Hedeflerinden sonra 2015 yılında 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları belirlenmiştir. Dünya’daki yoksullukla mücadele ve eşitsizliğin ortadan kaldırılması başta olmak üzere tüm insanlığı etkileyen sorun ve risklere karşı eylem planlarından oluşan 2030 Ajandası, aynı zamanda ülkelerin ulusal politikalarını da yönlendirmektedir. Uluslararası kurumlarla işbirliği şartı olan bu uyum aynı zamanda son yıllarda ülkemizde de uygulanan hibe ve destek programlarını şekillendirmektedir.

On birinci Kalkınma Planı: Proje, On birinci kalkınma planında belirtilen aşağıdaki politika öneri ve tedbirleri ile uyumludur. Kalkınma planındaki bazı ilgili maddeleri şu şekilde sıralayabiliriz.

282. Plan döneminde; birey, firma, sektör ve devlet olmak üzere tüm düzeylerde rekabetçiliğin ve verimliliğin artırılması, teknolojide dışa bağımlılığın azaltılması, üretim yapısının dönüştürülmesi. TFV artışlarına dayalı büyüme için kritik önemi haiz olan imalat sanayii merkezli daha aktif sanayi politikaları uygulanarak büyük ölçekli yatırımlara ve teknoloji yoğun sektörlere öncelik verilmesi ve değer zincirinin tüm halkalarına yönelik nitelikli işgücü ihtiyacının karşılanması amaçlanmaktadır.

352.1. Büyük firmaların sektörlerindeki girişimleri desteklemesine yönelik girişim sermayesi benzeri fonlar kurması teşvik edilecektir.

355. Ülkemizde Milli Teknoloji Hamlesinin gerçekleştirilmesine yönelik olarak yapay zekâ, nesnelerin interneti, artırılmış gerçeklik, büyük veri, siber güvenlik, enerji depolama, ileri malzeme, robotik, mikro/nano/opto-elektronik, biyoteknoloji, kuantum, sensör teknolojileri ve katmanlı imalat teknolojilerine ilişkin gelişim yol haritalarının hazırlanması, gerekli altyapının tesis edilmesi, ihtiyaç duyulan nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesi ve toplumsal yönelimin bu alanlara odaklanması sağlanacaktır.

403.2. Dijitalleşme, yapay zekâ ve veriye dayalı iş modelleri ile tarımsal bilgi sistemleri geliştirilecek ve tüm kesimlerin kullanımına açılacaktır.

404. Tarımsal desteklerin etkinliği artırılacaktır.

405.5. Küçük aile işletmeleri korunurken, tarım işletmelerinin ölçeklerinin yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğüne ulaşması için başta kiralama olmak üzere arazi edinimine yönelik çalışmalar yürütülecektir.

408. Hayvancılık geliştirilecektir.

408.4. Mera, yaylak ve kışlakların tespit, tahdit ve tescil işlemleri hızlandırılacak, kaliteli kaba yem üretiminin artırılması için meraların ıslahı sağlanacak ve yem bitkileri üretimi desteklenecektir.

408.5. Küçük aile işletmelerinin büyükbaş hayvancılıkta 10, küçükbaş hayvancılıkta 300 hayvan kapasitesine ulaştırılmasını teminen barınakların modernizasyonu ve genişletilmesi, hayvan, alet ve ekipman alımı desteklenecektir.

409.3. Ürün çeşitliliği ve markalaşma ile uluslararası rekabet edebilirliğin artırılması desteklenecektir.

409.4. Kapalı devre sistemlerin üretimde kullanılması ve yaygınlaştırılması ilave destekler ile sağlanacaktır.

410. Gıda güvenilirliğini teminen denetimler etkinleştirilecek, bitki ve hayvan hastalık ve zararlıları ile mücadele hizmetleri geliştirilecektir.

410.1. İşletme Odaklı Koruyucu Veteriner Hekimlik Sistemi ile hayvan refahını içerecek şekilde insan ve hayvan sağlığına yönelik tek sağlık politikası hayata geçirilecektir.

411. Gıda güvenliğini teminen etkin stok yönetimi, arz zincirinde kayıpların azaltılması, israfın önlenmesi, piyasaların düzenlenmesine yönelik kural ve kapasitelerin geliştirilmesi sağlanacaktır.

413.1. Üretici örgütlülüğünün artırılması ve işleyişlerinin etkinleştirilmesini teminen finansmana erişimleri kolaylaştırılacak, profesyonel yönetim, denetim ve organizasyon altyapıları geliştirilecektir.

413.2. Üretici birliklerinin ticari faaliyette bulunabilmelerinin kolaylaştırılması amacıyla düzenlemeler yapılacaktır.

DAP Ana Planı: Gelişmişlik düzeyi az olan bölgelerin gelişmişlik düzeyi yüksek olan bölgelere yakınsamasını sağlamak üzere özel eylem planları ve özel kurumsal yapılar kurulmuştur. GAP ve DAP idareleri bu amaçlarla kurulmuş idari yapılardır. DAP ana planında proje ile ilgili kısımları aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür.

Bölge’de hayvancılığın geliştirilmesi ve verim artışı sağlanabilmesi için;

Hayvanların kaba yem açığını gidermek üzere yem bitkileri üretimi artırılmalı; mera ıslahı, yönetimi ve suni mera tesisine önem verilmelidir.

Mevcut yerli ırkların yerine kültür melezleri ve kültür ırkları ikame edilmelidir. Irk ıslahı çalışmaları ve hayvan barınaklarının iyileştirilmesi mera ıslah çalışmaları ile entegre bir biçimde sürdürülmelidir.

Bölge'de etkin bir biçimde yürütülemeyen suni tohumlama ve aşılama hizmetleri özelleştirilmelidir. Bu çerçevede veterinerlik hizmeti veren özel hastane ve kliniklere suni tohumlama ve aşılama için gerekli donanımın alınması amacıyla kredi sağlanmalıdır.

Bölge'de gerek üreticilerin ürünlerinin değerlendirilmesi, gerekse et kombinaları, süt ve yem fabrikalarının ekonomik olarak çalışabilmeleri için üretici-sanayici entegrasyonu sağlanmalıdır.

Bu amaçla, sözleşmeli hayvancılık modeli yaygınlaştırılmalı ve sözleşmeye dâhil olan sanayi ve tarım işletmelerine teşvikler sağlanmalıdır.

Yetiştiricilerin birlikler şeklinde örgütlenmeleri desteklenmelidir.

Bölge'de kısa vadede küçük aile işletmelerinin sözleşmeli hayvancılık modeline dâhil edilmesine özen gösterilmeli, ancak orta ve uzun dönemde kredi ve teşvikler orta ve büyük ölçekli işletmelere yönlendirilmelidir.

DAP Stratejik Planı 2019-2023: DAP Ana Planına bağlı olarak hazırlanan DAP stratejik planında tarımsal altyapının geliştirilmesi hedeflenmiştir. Plana göre tarımsal altyapının iyileştirilmesi ve modern tarım uygulamalarının yaygınlaştırılarak tarımsal üretim ve katma değeri artırmak kapsamında bölgede hayvancılık altyapısının iyileştirilmesi hedefi belirlenmiştir.

Süt Sektör Politika Belgesi 2018-2022: TAGEM tarafından hazırlana politika belgesinde Süt Sektörü Sorun Alanları ve Eylem Planları belirlenmiştir.

Sağılan hayvan sayısındaki artış, verimdeki artışlar, süt ve süt ürünlerinde de artışı getireceğinden uzun dönemde süt sektörünün daha da gelişmesi beklenmektedir.

Sığırcılık işletmelerinin uygun kapasitede kullanımı ve buna bağlı olarak işletmelerin daha modernleştirilmesiyle süt veriminin ve süt üretiminin daha da artabileceği tahmin edilmektedir.

Süt işletmelerinin üretim kapasitelerini artırmaya yönelik yatırımların yapılması ile birlikte süt ve süt ürünlerinde üretimin artması ve daha geniş bir Pazar payına sahip olması beklenmektedir.

• Küçük aile işletmeleri desteklenerek üretimde sürdürülebilirlik sağlanması ve gelişime uygun olanlar iyileştirme(rehabilitasyon) projeleri ile optimum işletme ölçeği büyüklüğüne ulaştırılması hedeflenmektedir.

• Optimum işletme ölçeğinin belirlenmesine yönelik çalışmalar yapılmalıdır.

• Süt toplama sistemi gözden geçirilmeli, tedarik ve lojistik unsurlar ile ilgili iyileştirmeler yapılmalıdır.

• İşletmelerde hijyen ile ilgili tedbir ve uygulamalar desteklenmelidir.

• İşletmelerin faaliyetlerinin kayıt altına alınması, kayıt sistemlerinin güvenilirliğinin ve etkinliğinin arttırılması sağlanmalıdır.

• Süt ürünleri ihracatının artırılmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır.

TRB1 2014-2024 Bölge Planı: TRB1 bölge planında modern hayvancılık uygulamalarının yaygınlaştırılması tedbiri altında aşağıdaki hedefler belirlenmiştir.

Bölgede çeşitli noktalarda süt toplama merkezleri oluşturmak suretiyle gerek küçük üreticinin ürünün değerlendirilmesi, gerekse özel sektör eliyle kurulan süt işleme tesislerinin süt temininin kolaylaştırılması sağlanacaktır denilerek süt toplama merkezleri oluşturulması hedeflenmiştir.

Süt üretiminde en büyük sorun bölgedeki işletmelere hammadde (çiğ süt) akışının sorunsuz ve kesintisiz olmasının sağlanmasıdır (FKA Süt ve Süt Ürünleri Sektör Raporu, 2013). Büyükbaş hayvancılıkta et ve süt veriminin artırılması için bölgede eğitim ve yayım çalışmalarıyla hayvan sağlığı ve hastalıkları ve hayvan refahı konularında bilinçlendirme sağlanmalıdır.

Verimin artırılmasında bir diğer önemli unsur ırk ıslahıdır. Bölge üreticisinin et ve süt verimi bol olan ırklara yönelmesi hayvancılık gelirlerini artıracaktır. Küçükbaş sütünün işlenmesi bölgeye özgün ürünlerin piyasasının ulusal anlamda oluşması için önem arz etmektedir. Süt ve süt ürünleri gibi ürünler için üretim ölçeğinin artırılması sağlanacak. Kültür ırkı hayvan sayısının artırılması ve suni tohumlamanın yaygınlaştırılması özendirilecek, hali hazırda Türkiye ortalamasının altında olan hayvan başına süt ve et verimi yükseltilecektir. Süt sağım üniteleri, yavru bakım üniteleri, yem hazırlama üniteleri vb. donanımları ile modern hayvancılık yapılan alan ve tesisler özendirilecek, ölçek ekonomisi avantajları yaratmaya yönelik ortak kullanım amaçlı girdi sağlama ve ürün toplama altyapıları geliştirilecektir.