Liderlik anketi ise Bernard Bass ve Bruce Avolio’nun MLQ anketinden yararlanılmıştır. Ön test sonuçlarına göre danışmanla birlikte ortaya çıkan dönüşümsel liderliğin 4 boyutu tekrar adlandırılmıştır. Araştırmada dönüşümsel liderliği belirlemekte kullanılan ölçekte yer alan yetkilendirme, etkin yönetim, ödüllendirme ve edilgen yönetim boyutları ayrı ayrı değerlendirilmiştir.
Ölçeğin 3. bölümünü oluşturan dönüşümsel liderliğe ilişkin 28 soruluk ve 4 boyuttan oluşan danışman önerisi ile boyutların yetkilendirme(zihinsel uyarım,ilham verici güdüleme, bireysel ilgi,fazla çaba, etkililik, doyum), edilgen yönetim(başıboş), ödüllendirme(içsel ödül, ideal etki), etkin yönetim olarak adlandırıldığı bir ölçek uygulanmıştır. Bu ölçekte Likert tipi beşli dereceleme ölçeği kullanılmıştır. Bu bölümde 1- Kesinlikle katılmıyorum, 2-Katılmıyorum 3-Kararsızım, 4- Katılıyorum, 5-Tamamen katılıyorum şeklinde değerlendirilmiştir.
Liderlik Ölçeği’nin dört faktörünün birlikte açıkladığı toplam varyans %55.91; ölçeğin tümüne ilişkin Cronbach-Alpha güvenirlik katsayısı 0.85’dir.
Ölçeği Oluşturan Boyutların Özellikleri
Araştırmada ön test sonuçlarına göre dönüşümsel liderliği belirlemekte kullanılan ölçekte dönüşümsel liderliğin 4 boyutu tekrar adlandırılmıştır. Bu boyutlar;
1-Yetkilendirme Boyutu:
Bu boyut zihinsel uyarım,ilham verici güdüleme, bireysel ilgi,fazla çaba, etkililik, doyum boyutlarının bir başlık altında toplanması ile oluşturulmuştur. Leitwood’ un 1990 yılında yaptığı çalışmada da bu boyutların yetkilendirme adı altında toplandığı görülmektedir(Celep, 2004:157). Okullarda yetkilendirme iki şekilde yapılmaktadır. Bunlardan ilki öğretmenin bilgi ve beceri düzeyine göre ona sorumluluklar verilerek ikincisi ise onların okulla ve öğrencilerle ilgili kararlara katılması sağlanarak gerçekleşmektedir. Okul müdürünün öğretmenlerin
motivasyonunu artırması, yenilikler karşısında öğretmenlerini teşvik etmesi, okulun amaçlarını gerçekleştirilmesi öğretmenlerine güvenmesi, öğretmenlerin ilgi ve ihtiyaçlarına öncelik vermesi, onlara değer vermesi dönüşümsel liderliğin yetkilendirme boyutunu oluşturmaktadır. Bu boyuta sahip olan bir okul müdürü öğretmenlerin daha istekli çalışmasını, okulun amaçlarını daha kısa sürede ve en iyi şekilde gerçekleştirmesini sağlayacaktır .
2-Edilgen Yönetim Boyutu:
Yönetimde edilgenlik, okul müdürünün okulun amaçlarına etkin bir biçimde ulaşmasını etkiler. Bu durum öğretmen ve öğrenci başarısı üzerinde de olumsuz bir etkiye sahiptir(Celep, 2004:156). Edilgen yönetim boyutlarına sahip bir okul müdürü öğretmenlerin ihtiyacı olduğunda onların yanında olmaz, sorunları çözmeyi erteler. Bir problemle karşılaşıldığında sorumluluk almaz ve problemle ilgili karar almaktan kaçınır. Bu özelliklere sahip bir okul müdürü öğretmenlerin birlikte istekle çalışacağı bir lider olmayacaktır.
3-Ödüllendirme Boyutu:
Bu boyut içsel ödül, ideal etki boyutlarının bir başlık altında toplanmasından oluşturulmuştur. Dönüşümsel lider öğretmenlerine yol gösterirken duygusal yaklaşım tarzı ile her birinin yaptığı işin, gösterdiği çabanın okulun başarısında önemli olduğunu hissettirecek şekilde davranır(Shamir vd., 2001:156). Öğretmenler okulun ve öğrencilerin başarısına katkıda bulundukları için daha verimli çalışır ve içsel olarak ödüllendirilmiş olurlar. Bu boyutun özelliklerine sahip bir okul müdürü öğretmenlerin başarıları hakkında konuşur ve onlar üzerinde güven verici bir etkiye sahiptir. Öğretmenlerin ilgi ve beklentileri kendi beklentilerinden daha önemlidir. Sadece maddi değil manevi olarak ödüllendirilen öğretmenler bu özelliklere sahip bir liderle daha istekli ve gayretli çalışmaktan çekinmeyeceklerdir.
4- Etkin Yönetim Boyutu:
Bu boyuta sahip bir okul müdürü bütün kararları kendisi vermek ister, karar verirken başkalarına danışmaya gerek görmez. Neyin, ne zaman ve kiminle yapılacağını kendisi belirler, kontrol onun elinde olmalıdır. Öğretmenlerin bütün
hatalarını takip eder, okuldaki en önemli görevin öğretmenlerin başarısızlıklarının tespit edilmesi olduğu şeklinde davranır. Sürekli kontrol altında tutulan öğretmen yaratıcı olamayacak yenilikler ortaya koyamayacaktır. Böyle bir ortamda öğretmenlerin verimli bir şekilde çalışması düşünülemez.
Ölçek aşağıdaki şekilde yapılandırılmıştır.
Tablo11
Anket Verilerine Dayalı Olarak Araştırmanın Yetkilendirme Boyutu
Faktör Yük Değeri:
YETKİLENDİRME BOYUTU Faktör Yük
Değeri
Müdürümüz öğretmenleri daha etkili olmaları için teşvik eder. 0.86 Müdürümüz okulda öğretmenlerle tatmin edici bir şekilde çalışır. 0.86 Müdürümüz okul ve öğrenci başarıları için öğretmenlerin
motivasyonunu artırır. 0.83
Müdürümüz okulun ihtiyaçlarını karşılamada etkilidir. 0.78
Müdürümüz okulda amaçların gerçekleşmesi konusunda öğretmenlere
güvenir. 0.76
Müdürümüz öğretmenleri il milli eğitim karşısında temsil etmekte
etkilidir. 0.74
Müdürümüz öğretmenlerin okulla ilgili ihtiyaçlarını karşılama
konusunda etkilidir. 0.74
Müdürümüz öğretmenlere uygun liderlik metotları kullanır. 0.73
Müdürümüz okulla ilgili problemleri çözerken farklı bakış açılarını arar. 0.72 Müdürümüz öğretmenlerin istediklerini karşılamada daha fazla çalışana
öncelik verir. 0.66
Müdürümüz okulun geleceği hakkında iyimser konuşur. 0.63
Müdürümüz öğretmenlere rehberlik etmek için zaman harcar. 0.63
Müdürümüz öğretmenlere çabalarının karşılığı olarak hak ettikleri ödül
ve beklentileri sağlar 0.53
Müdürümüz okulla ilgili bir sorunla karşılaştığında karar vermekten
Tablo12
Anket Verilerine Dayalı Olarak Araştırmanın Edilgen Yönetim Boyutu
Faktör Yük Değeri
EDİLGEN YÖNETİM BOYUTU Yük Değeri Faktör
Müdürümüz okulda çıkan acil sorunları çözmeyi erteler. 0.80
Müdürümüz öğretmenin ihtiyacı olduğunda ortalıklarda görünmez.
0.79
Müdürümüz okulda önemli sorunlar ortaya çıktığında, sorunu çözmekten
kaçınır. 0.77
Müdürümüz bir sorun karşısında sorun kronik hale gelene kadar çözümü
için harekete geçmez. 0.75
Müdürümüz okulla ilgili problemlere ciddi hale gelene kadar müdahale
edemez. 0.60
Müdürümüz okulla ilgili bir sorunla karşılaştığında karar vermekten kaçınır.
0.47
Tablo13
Anket Verilerine Dayalı Olarak Araştırmanın Ödüllendirme Boyutu
Faktör Yük Değeri