Cuntalar ve Yapılanmaları

2.1.6. Cuntalar ve Yapılanmaları

1950’deki tasfiye olayından sonra orduyla ilişkilerini belirli bir düzeyde götüren Demokrat Parti, 1954 seçimlerinde kazandığı seçim zaferi ile birlikte daha baskın bir tutum sergilemeye başlamıştır. Özdağ’a göre 1954’ten sonra Demokrat Parti, sadece orduyu denetimi altına almakla kalmamış, orduyu küçümsediğini de açıkça göstermeye başlamıştır. Başbakan Menderes’in ‘Battalgazi Ordusu’, ‘Ben bu orduyu yedek subaylarla yönetirim’ gibi ifadeleri 1954’ten sonraki yıllara rastlamaktadır. Demokrat Parti’nin ikinci iktidar döneminden itibaren hükümetin icraatlarından duyulan rahatsızlıklar ilk olarak Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde görev yapan alt rütbeli subaylar üzerinde etkisini göstermeye başlamıştır. Bu etkilerin neticesi olarak bir takım yapılanmalar oluşmuştur. 182

2.1.6.1 Tuzla Örgütü

14 Mayıs 1954 seçimlerini Demokrat Parti’nin ezici çoğunlukla kazanmasının ardından Yüzbaşı Orhan Kabibay ve Yüzbaşı Dündar Seyhan, iktidara karşı gizli bir örgüt kurmuştur. Bu ekibe daha sonra Yüzbaşı Süreyya Yüksel de katılmıştır. Ağırlıklı olarak Yüzbaşılardan oluşan bu ekibe YüzbaşıTuran Orkan ve Kurmay Yüzbaşı Nejat Kumuşçuoğlu da katılmış ve yaptıkları toplantıda Yüzbaşı Dündar

181 Özdağ, a.g.e.,s.75.

182

54

Seyhan’ı genel sekreter seçmişlerdir. Bu ekip 27 Mayıs 1960 müdahalesini gerçekleştiren kadronun temellerini atmıştır. 183

2.1.6.2 Harp Akademisi Örgütü

Yüzbaşı Dündar Seyhan 1955 yılında Harp Akademisi’nde öğrenime başlamıştır. Kore Savaşı’na katılan ve 1952 yılında Binbaşılığa terfi eden Faruk Güventür Dündar Seyhan’ın dikkatini çekmiştir. Dündar Seyhan, Orhan Kabibay ile görüşerek Faruk Güventürk’ün de örgüte katılabileceği teklifinde bulunmuştur. Daha sonra Binbaşı Güventürk’e ülkede ihtilâl koşullarının oluştuğunu, ihtilâlci bir örgüte gerek olduğunu söyleyen Dündar Seyhan böyle bir örgütün birlikte kurulabileceği teklifinde bulunmuştur. Böylece Dündar Seyhan ve Faruk Güventürk Harp Akademisi’nde örgütlenme çalışmaları yürütmüşlerdir. Dündar Seyhan, Faruk Güventürk’ü Orhan Kabibay ile de tanıştırmış ve örgüte girmesi için önermiş, böylece Orhan Kabibay Tuzla Örgütü’nden farklı olarak ilk defa bir yeni örgüte girer gibi Harp Akademisi Örgütü’ne girmiştir. Bu ekibe Faruk Güventürk’ün teklifiyle Yüzbaşı Orhan Erkanlı da dâhil olmuştur. Orhan Erkanlı’dan sonra Yassıada’da idam kararlarına red oyu kullanan, o dönem Yüzbaşı olan Mehmet Suphi Gürsoytrak örgüte dâhil olmuştur.184

Harp Akademisi Örgütü, Binbaşı Şükrü İlkin, Yüzbaşı Dündar Seyhan’ın evlerinde düzenli toplantılar yapmışlardır. Örgüte ‘Atatürkçüler Cemiyeti’ ismi verilmiştir. Ekibin Başkanlığına Binbaşı Faruk Güventürk, genel sekreterliğine Yüzbaşı Dündar Seyhan, seçilmiştir. Ekipte şu isimler yer almıştır; Yarbay Faruk Güventürk, Kurmay Albay Naci Asutay,Binbaşı Necati Ünsalan, Binbaşı Şükrü İlkin, Binbaşı Orhan Kabibay. Kurmay Binbaşı Rafet Aksoyoğlu, Kurmay Binbaşı Halil Kayalı, Binbaşı Ahmet Yıldız, Kurmay Binbaşı Rauf Gökçe185

ve daha sonra

183

Meclis Darbeleri Araştırma Komisyonu Raporu, (2012). s.27, http://www.tbmm.gov.tr/arastirma_ komisyonlari/darbe_muhtira/docs/tutanak_son/28_subat_alt_komisyonu/28_subat_alt_komisyonu/28. 06.2012/Nazl%C4%B1%20Il%C4%B1cak-28.06.2012.pdf, (Erişim Tarihi:12 Nisan 2014).

184Mumcu, a.g.e.,s.19.

185

55

Seferberlik Tetkik Kurulu Başkanlığı yapacak olan Kurmay Yarbay Faruk Ateşdağlı186

2.1.6.3. Okan-Aydemir Örgütü

1956 yılında Ankara’da Kurmay Binbaşı Talât Aydemir, Kurmay Yarbay Osman Köksal ve Kurmay Binbaşı Sezai Okan bir araya gelerek ülkenin içinde bulunduğu durumu değerlendirip bir örgüt kurmuşlardır. “Örgütün amacı

cumhuriyeti kollamak ve korumak bilinci ve hazırlığı içinde orduyu donatmak. İktidar cumhuriyete ihanetini sürdürürse, ne pahasına olursa olsun korumaktır.”187

Ankara’da Sezai Okan’ı evinde toplanarak alınan bu gruba daha sonra Demokrat Parti’nin Savunma Bakanı Ethem Menderes’in yaveri Adnan Çelikoğlu da katılmıştır.188

Genelkurmay Başkanı Rüştü Erdelhun’un Adnan Çelikoğlu için ihtilal sürecinde Savunma Bakanı Ethem Menderes’i tahrik ettiğini söylemektedir.189

Rüştü Erdelhun 21 Mayıs 1960’da Ankara’da Harbiyelilerin sessiz yürüyüşlerinde Adnan Çelikoğlu’nun Savunma Bakanı Ethem Menderesi tahrik ederek, Başbakanlığa görevlendirilmesi suretiyle kendisinin görev yapmasına mani olduğunu düşünmektedir. Erdelhun; “Harp Okulu gösterilerine katılan öğrencilere yumuşak

muamele yapılmasından dolayı ‘Harp Okulu’ öğrencilerini siyaset çukuruna düşürmüş ve nihayet 1963 yılı 21 Mayıs hadiseleri neticesi 1500 küsur öğrencinin istikbalinin yıkılmasına neden olmuştur”şeklinde notları arasında yer vermiştir.

Notları arasında dikkat çeken başka bir nokta ise Adnan Çelikoğlu adının ‘darbecilerin ajanı’ olarak altını kırmızı çizgiyle çizmiş olmasıdır.190

186 Taraf Gazetesi , (2010). Cuntanın Hedefi Kaos Yaratmak, Yarbay Şenol Özbek Röportajı, 3 Ocak 2010, http://www.taraf.com.tr/haber-cuntanin-hedefi-kaos-yaratmak-46236/, (Erişim Tarihi:19 Nisan 2014).

187

Mumcu,a.g.e.,s.61.

188 Abdi İpekçi ve Ömer Sami Coşar, (2010). İhtilalin İçyüzü, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, ,s.31

189 Uğur, Gürlek, a.g.e.,s.108.

190

56

2.1.6..4. Koçaş Örgütü

Diğer örgütlerin oluşma zamanlarında Genelkurmay Başkanlığı Protokol Dairesi’nde görevli bulunan Kurmay Binbaşı Sadi Koçaş ve Albay Kenan Esengil de örgüt kurma çalışmaları yapmışlardır. Sadi Koçaş ve Kenan Esengil’in aynı zamanda diğer adı geçen örgütlere de mensubiyetleri vardır.191

27 Mayıs 1960 İhtilali’nin kritik bir aktörü olan Koçaş, ihtilalde rol oynayacak subayları saptamışlardır.192

Genelkurmay Başkanı Rüştü Erdelhun’u da takibe aldıkları düşünülen bu örgütün, Genelkurmay Başkanlığı’nı by-pass ederek bir takım çabalar içerisine girmişlerdir. Rüştü Erdelhun Genelkurmay Başkanı olmadan 23 gün önce, Karakuvvetleri Komutanı Orgeneral Necati Tacan kalp krizinden vefat etmiştir. Orgeneral Necati Tacan’ın yerine Orgeneral Rüştü Erdelhun Kara Kuvvetleri Komutanı olmuş, 23 gün sonra Rüştü Erdelhun’un Genelkurmay Başkanlığı’na atanmasıyla, boşalan Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na Cemal Gürsel atanmıştır. 1959 yılında Almanya, Nüremberg’de konuşlu bulunan Amerikan 7. Ordusu’nun Kış Tatbikatı’na Kara Kuvvetleri Komutanı Cemal Gürsel’le birlikte Sadi Koçaş da katılma fırsatı bulmuştur.193

Yeni Kara Kuvvetleri Komutanı Cemal Gürsel’le Almanya’da bir araya gelen Sadi Koçaş ilk kez burada Cemal Gürsel’e ihtilalin liderliği teklifini yapmıştır.194