CTÇ (GRC)’nin Ġmalatı

CTÇ imalatında kullanılan iki temel yöntem, püskürtme yöntemi ve önceden karıĢtırma yöntemidir.

Püskürtme yöntemi, çeĢitli Ģekil ve ölçülerde ince kesitler üretmeye imkan vermesi nedeniyle önceden karıĢtırma yönteminden daha yaygın olarak kullanılır [2].

2.3.1 Kalıplar

CTÇ imalatında çok çeĢitli kalıp malzemeleri kullanılır. Kalıp malzemesi seçimi, panel Ģekline, gereken kalıp sertliğine, su direncine, kullanım sayısına, imalat kolaylığına ve maliyete bağlıdır. Yaygın olarak kullanılan malzemeler, köknar kontrplak, huĢ yüzeyli kontrplak, reçine kaplı kontrplak, CTÇ, cam elyafı takviyeli plastik kaplı ahĢap, takviyeli beton ve çeliktir. Bu kalıp malzemelerinden bazıları, suya dirençli ve taĢınabilir olmaları için kaplanmak zorundadır [2].

Kalıplar, kendi ağırlıklarını ve CTÇ’nin ağırlığını destekleyecek Ģekilde tasarlanmalıdır. Ölçüsel doğruluk önemli bir faktördür. Bu nedenle, imalat süreci sırasında kalıpların yönü değiĢtirilmemelidir. Kalıpları tasarlarken sonuç ürünün kalıptan çıkarılacağı düĢünülmelidir. Yivler, yuvarlak köĢeler, düĢey duvarlara eğim verilmesi, üründe bırakılacak yerleĢik hava bağlantıları ve kaldırma noktalarının yeri çıkarmayı kolaylaĢtırır. CTÇ’nin kolay çıkarılması kalıbın ömrünü uzatarak daha fazla kullanıma olanak sağlar. Kalıplar ayrıca sonuç ürünün kalıpla bağlantısını engelleyen ve çıkarılmasını sağlayan serbest ajanlarla kaplanmalıdır. Seçilen serbest ajan, sonuç panele uygulanabilen herhangi bir kaplama malzemesiyle reaksiyona girmemelidir [2].

Cam elyaf takviyeli panellerde genellikle normal betondan daha fazla çekme olur. Bu çekmeden dolayı bazı standart ölçüden büyük üretilen formların dahi telafi edilmesi gerekmektedir [2].

2.3.2 KarıĢım oranları

KarıĢım oranının belirlenmesinde öncelikli hedef iĢlenebilir bir karıĢım elde etmek için en az miktarda su kullanmaktır. Püskürtme yönteminde karıĢım, hortumun ağızlığını tıkamadan geçecek Ģekilde yeterince akıĢkan, elyaflar da yeterince ıslanma imkanına sahip olmalıdır. Çekme karakteristiğini düzeltmek için harç kumu ve mineral ek karıĢımlar eklenebilir. Eklenecek kum miktarı panel kalınlığına ve ihtiyaç duyulan yüzey dokusuna bağlıdır. Genellikle kullanılan çimento-kum oranı 1:1 olmakla birlikte, 1:1 ile 1:3 arasında değiĢir [2].

Kopolimerler iyileĢtirici ek karıĢımlar olarak kullanılırsa, düzgün bir Ģekilde dağılmalarına dikkat edilmelidir. Yeterli iyileĢtirme için minimum %5 oranında polimer hacmi gereklidir. Polimerin pot ömrü üretim süreci için yeterli uzunlukta olmalıdır. Pot ömrü, polimerin iĢlenebilir kaldığı süredir [2].

2.3.3 Püskürtme yöntemiyle imalat

Püskürtme yöntemi, elyafları iki boyutlu yüzeyde yerleĢtirmeye yönelik olduğu için çoğunlukla tercih edilir. Sonuç olarak ortaya çıkan ince bileĢik, CTÇ içeren ince parça uygulamalarında eğilme kuvvetlerine karĢı dirençte çok etkilidir. Püskürtme, iyi elyaf dağılımıyla birlikte ince kesit imalatını da kolaylaĢtırır. Ayrıca, hemen hemen her Ģekil parça püskürtülebilir, yüzey dokuları gibi çeĢitli Ģekillerde mimari cephe kaplamalarının imalatına da imkan verir [2].

Püskürtme yönteminde, çimento/kum harcı ve kesilmiĢ cam elyaflar aynı anda püskürtme tabancasından hazırlanan kalıp yüzeyine püskürtülür (ġekil 2.1.). Normal Ģartlarda, istenen kalınlık bileĢiğin birkaç katman halinde püskürtülmesiyle sağlanır. Tabancanın her geçiĢiyle yaklaĢık 4 mm’lik (0.125 in) bir kalınlık elde edilir. 10 mm (0.375 in) kalınlıkta tipik bir CTÇ panel için iki veya üç geçiĢ gereklidir. Her katmanın püskürtülmesinden sonra ıslak bileĢik bir silindir kullanılarak sıkıĢtırılır. Silindirle sıkıĢtırma sadece havayı uzaklaĢtırmakla kalmaz, aynı zamanda kalıp yüzeyinin Ģekline uyması için bileĢiği kalıba doğru bastırır. Silindirle sıkıĢtırma normalde manüel el tabancası yönteminde kullanılır [2].

Püskürtme otomatikleĢmiĢ yöntem kullanılarak da yapılabilir. Bu yöntemde sıkıĢtırma, suyunu alma yöntemiyle yapılır. Suyunu alma geçirgen kalıbın alt tarafına vakum uygulayarak yapılır. Otomatik bir çevirme hattında, paneller püskürtme ve su alma için uygun istasyonlara gider. Su almanın ek bir avantajı da bileĢikteki su- çimento oranını düĢürmesidir [2].

CTÇ paneller genellikle 24 saat sonra kalıplarından çıkarılırlar ve en az yedi gün makul mukavemete gelinceye kadar nemlendirilirler. Paneller inceldiğinden bu yana, erken kuruma sağlanmıĢtır ve böylece uygun kürleme CTÇ paneller için kesin bir gerekliliktir. Kürleme sıcaklığı 60°-120°F (16°-50°C) arasında olmalıdır. Fakat, püskürtme CTÇ’ler kopolimer lateks katkısıyla üretilirse, nemlendirerek kürleme yerine polimer ilavesi yapılabilir. Sadece, iyileĢtirme ihtiyacını ortadan kaldırdığı laboratuar testleriyle kanıtlanmıĢ kopolimerler kullanılmalıdır [2].

ġekil 2.1 : CTÇ (GRC) panel imalatı: elle püskürtme yöntemi [2]. 2.3.4 Önceden karıĢtırma yöntemiyle imalat

Önceden karıĢtırma yönteminde, çimento, kum, ek karıĢımlar ve elyaflar birlikte karıĢtırılır. Yüksek hızlı su azaltıcı araçlar gibi akıĢ ve karıĢtırma katkıları karıĢtırmayı kolaylaĢtırmak için sıklıkla kullanılır. Elyaflar zarar görebileceği için gereğinden fazla karıĢtırmaktan kaçınılmalıdır. Önceden karıĢtırma yöntemi kullanılarak en fazla %5 hacimde cam elyaf eklenir. Bu alanda kullanılan tipik elyaf içeriği %2 ile %3 arasında değiĢir [2].

Önceden karıĢtırılmıĢ bileĢik bir kalıp içerisine konularak veya preslenerek istenen Ģekilde kalıplanabilir. Kürleme Ģeması, püskürtme yöntemi için kullanılan ile aynıdır [2].

2.3.5 Yüzey bitiĢi

Genellikle mimari cephe kaplaması olarak kullanıldıkları için, CTÇ ürünlerinde yüzey bitiĢi önemli bir yöndür. Düzgün bir bitiĢ en yeterli ve ekonomik yaklaĢım tarzı olabilir. Bu çeĢit bitiĢ normalde yüzey çatlağına götürür. Ġnce çatlaklar mukavemet ve dayanıklılık açısından önemli olmayabilir fakat özellikle bu çatlaklarda toz biriktiğinde estetik açıdan önemlidir. Renk benzerliği elde etmek de zordur. Yivli, oymalı veya tırtıklı bitiĢler gibi yüzey Ģekilleri tasarlanarak panellerin

CTÇ’ler kaba agregalar içermediğinden beri, uygun kalıplar kullanılarak çok çeĢitli yüzey dokuları ve desenleri elde edilebilir. Keskin köĢelerden kaçınmak tavsiye edilir.

Genellikle, paneller 3-6 mm (0.125-0.25 in) kalınlığında içinde dekoratif agregalar bulunan yüzey karıĢımları ile imal edilir. Çoğu durumlarda, geciktiriciler, kum püskürtme, asitle yakma, bileme veya parlatma yöntemleri kullanılarak gömülü agregalar açığa çıkarılır. Yüzey karıĢımı ve CTÇ’nin rötre değerleri farklılık gösterdiğinde panel tasarımında bu yöntemleri kullanmak zorunludur. Ġki karıĢımın sıcaklık ve nem açısından uyumluluğu çatlamayla bağlantılıdır [2].

2.4 CTÇ (GRC)’nin Fiziksel Özellikleri