III. BÖLÜM
3.4. DAHA AZ CEZAYI GEREKT ĐREN HAL
5237 sayılı yasamızda ihkakı hak suçu düzenlenmemiştir. Kendiliğinden hak alma suçu düzenlenmediğine göre bu durumda olan failin durumu ne olacaktır? Sahtecilik suçları bakımından 211. maddede bir cezayı azaltan neden öngörülmüştür. Kişinin bir hukuki ilişkiye dayanan alacağını ispat etmek veya gerçek bir durumu belgelemek amacıyla belgede sahtecilik suçunu işlemesi hali. 211. maddede öngörülen cezayı azaltan bu hal tüm
341 Erdağ, a.g.e., sh. 561
342 Meran, a.g.e., sh. 491
sahtecilik suçları için öngörülmüş bir hafifletici sebeptir. Daha az cezayı gerektiren hal üst başlığını taşıyan maddenin metni şöyledir.
“Madde 211 - (1) Bir hukukî ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla belgede sahtecilik suçunun işlenmesi hâlinde, verilecek ceza, yarısı oranında indirilir.”
Eski Türk Ceza Kanununda da benzer şekilde 347. maddede “Bir kimsenin geçen maddelerde beyan olunan cürümleri kendisi veya başkası için sahih bir keyfiyetin esbabı sübutiyesini tedarik maksadıyla işlemişse resmi evrak sahtekarlığından dolayı bir aydan iki seneye kadar resmi olmayan evrak sahtekarlığından dolayı altı aya kadar hapis cezasına mahkum olur. Hükmü yer alıyordu.
Sahtecilik suçlarında failin gayesinin haklı bir sebebe dayanması halinde cezanın azaltılması 765 sayılı TCK’nunda da öngörülmüş bir hükümdü.765 sy, kanunun 347.
maddesinde düzenlenen halin maddede yer alan metnine bakacak olursak5237 sayıyı yasanın 211. madde hükümleri 765 sayılı yasadan farklı olarak sadece resmi evrak ve resmi olmayan evrakta değil tüm sahtecilik suçlarına getirilmiş özel bir indirim maddesidir.21. Madde ile cezanın hakimin takdir hakkı olmaksızın yarı oranında indirilmesi söz konusu iken 765 sayılı yasanın 347. maddesinde özel bir ceza öngörülmüştür.211. Maddeyi hukuki ilişkiye dayanan alacağı olan kişi veya onun yetkili temsilcisi hakkında uygulayabiliyorken 347. madde kendisi veya başkası için sahih bir keyfiyetin esbabı subutiyesini demek suretiyle failin herkes olabileceğini hükme bağlamıştı. 211. maddede ” Madde metninde, resmi veya özel belgede sahtecilik suçunun bir hukukî ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla işlenmesi, suçun temel şekline göre daha az ceza ile cezalandırılması gereken bir hâl olarak öngörülmüştür.”343
211. madde resmi veya özel belgenin bozulması, gizlenmesi veya yok edilmesi hakkındaki suçlar dışında kalan bütün belgede sahtecilik suçlarında uygulanabilir. Ancak bu nitelikli bir hal maddenin resmi ya da özel belgenin yok edilmesi, gizlenmesi veya bozulması suçlarında uygulanması söz konusu değildir. 344
343 Madde Gerekçesi, www.ceza-bb.adalet.gov/madde gerekçeleri 20.11.2008,
344 Meran, a.g.e., sh. 497
Madde kamunun güvenine karşı suçlar için getirilmiş özel bir indirim maddesi olması nedeniyle hafifletici sebep bakımından da aynı hukuki yararı kabul edebiliriz. Yani korunan hukuki yarar kamu güvenidir.
Hafifletici nedenin konusu bir hukuki ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir olayın veya durumun kanıtlanması amacıyla hareket etmesi suçun konusunu oluşturur. Her iki halde de faile ait failden kaynaklanan bir nedenden bahsedilmektedir. Fail kendisi tarafından bilinen bu kastın yargılama sırasında ortaya konması gerekecektir. Ancak “oluşturulan belge kanıtlanmak istenen gerçek olaydan daha fazla değer taşırsa, bu hüküm uygulanmaz. “345 Đndirim sebebinin meşru olması gerekir.211. maddede resmi ve özel belge ayrımı yoktur failin bildiği bir sebebe dayanır.
Suçun konusunu hukuki ilişkiye dayanan alacağını ispat etmek veya gerçek bir durumu belgelemek amacıyla yapılan sahte belge oluşturur.
Failin maddedeki indirimden faydalanabilmesi için hukuki ilişkiye dayanan alacağını veya gerçek durumu ortaya koyması gerekir. Ancak bunun ispatının nasıl yapılacağı konusunda kanun koyucu bir yol göstermemiştir.
Yargıtay 11. CD 24.02.200-1270-1158 sayılı kararında “Posta Đşletme Başmüdürlüğü temizlik işlerini ihale yoluyla alan ve kurumdan olan alacağını tahsil etmek için vergi dairesi hesabına yatırması gereken vergi borcunu eksik olarak yatırdığı halde vergi borcunun tamamını yatırmış gibi belge düzenleyip alacağını tahsil ettiği olayda alacağını tahsil etmek amacıyla gerçeğe aykırı belge düzenlemekten ibaret eyleminin ...” 346
Hukuki ilişkiye dayanan alacağın veya bir gerçeğin belgelenmesi amacıyla sahtecilik yapmak bu suçtaki fiil unsurunu oluşturur. Suçun işlenmesinin sebebi failin özel, ahlaki veya toplumsal değere bağlı bir nedenle hareket etmek suretiyle suç işlemesi nedeniyle cezanın azaltılacağına ilişkin genel azaltıcı sebebin uygulanması söz konusudur. Buradaki ispatla amaçlanan ispat vasıtası-mezzo probatoriodur.347 Başkasına zarar vermek için değil, kendisini uğradığı ya da uğrayacağına inandığı zarardan korumak amacıyla fiili işlemiş olması gerekir.348
345 Gündüz,Gültaş, a.g.e., sh. 203
346 Erol, a.g.e., sh. 2350,2351
347 Gözübüyük, Türk Ceza Kanunu Özel Hükümler Gözübüyük Şerhi, III. Cilt, sh.373
348 Erem, Toroslu, a.g.e., sh. 285
aaa) Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağın ispatı amacıyla belgede sahtecilik suçunun işlenmesi ;Failin iyi niyetle fiili ile ispat etmek istediği şeyin gerçek olduğuna inanması gerekir. Fail gerçek olduğuna inanarak hareket etmiş olmalıdır.349
bbb)Gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla; Gerçek bir durumun belgelenmesinde ise gerçeğin ispatının mümkün olup olmamasının değil failin fiilinin nedeninin bu olması gereklidir.350
Suçun faili konusunda kanunda bir kısıtlama yoktur. Fail bakımından özellik göstermediğinden suçun faili herkes olabilir.
Suçun mağduru yoktur. Kamunun güvenine karşı suçlar arasında irdelendiğinden suçtan zarar gören toplumdur.
Maddede zarar ögesi yer almamıştır. Bir zarar meydana gelmiş olması daha az cezanın verilmesini gerektiren veya engel bir sebep değildir.
Suçun manevi unsuru kasıttır. Failin alacak hakkının varlığına veya gerçek bir halin belgelenmesi gerektiğine dair inançla sahtecilik eylemini gerçekleştirmesi suçun manevi kastını oluşturur
Belgelerde sahtecilik suçlarındaki suçun özel görünüm şekline ilişkin açıklamalar 211. madde içinde geçerlidir.
Madde ile resmi belgede sahtecilik suçundan verilecek cezanın yarı oranında indirilmesi söz konusudur.347. maddede ise cezanın azaltılması değil sahteciliğin bu suça nümas olması durumunda verilecek cezanın belirlendiğini görüyoruz.