Sonbahar mevsiminin gelmesiyle, doğanın değiĢmesini anlatan yazar, kendisini, bu manzara içinde Ġstanbul‟un Anadolu yakasındaki muhitlerini gezerken resmediyor. Kasım ayının sıradan bir gününde insanların davranıĢlarını, sokakların günden güne tenhalaĢıĢını -kendi duygularını da katarak- kaleme aldığı cümleleri ile eserine baĢlıyor. Yazar, hikayesini, kahramanının ağzından anlatmıĢtır. Ölen sevgilisini, birlikte vakit geçirdikleri yerleri, o günlere dair ne varsa hepsini hatırlar.
Eserde, zaman, günün sabah vakitlerinde baĢlayıp, güneĢin batma anına kadar devam eder. Bu, Cemil Süleyman‟ın ölüm temini kullanırken, anlatımı güçlendirmek için seçtiği bir manzaradır. Anıların canlı olduğu, gerçek gibi hissedip mutlu olduğu saatler, günün ilk vakitleridir. Acıları ile yüzleĢtiği anlarda ise artık güneĢ batmaktadır.
“Erenköy„den sonra köĢkler seyrekleĢiyor, ufuk bütün vüsatiyle piĢ-i nigahında açılarak nazarlarımı sürükleyip götürüyor…”
Ölüm hissini, sonbahar mevsimi manzarasında vermek istemesini, eserde geçen Ģu cümlelerden çıkarıyoruz:
“KurumuĢ bir yaprak dönerek, kıvrılarak ayağımın yanına kadar geldi, bimecal bir hamle ile tekrar yükselmek isteyerek ve fakat mükavemet edemeyerek oraya düĢtü. DüĢerken öyle mezbuhane bir enin ile çıtırdayıĢı vardı ki tazallüm ediyor gibiydi. Kalbimde bir ukde-i matemle bu mini mini naaĢı bir dakika seyrettim. Sonra onu incitmekten korkan parmaklarımla alarak muayene ettim, boynunu bükmüĢ, melul ve hazin duruyor ve artık yaĢamıyordu.”
1
Cemil Süleyman’ın “ Ceriha” hikayesinin daha önce başka bir yerde yayımlandığına ilişkin bir bilgiye rastlanmamıştır
Ceriha yani Türkçe anlamı ile yara, ismini verdiği hikayesinde, kahramanımız defterine anılarını yazarken, tüm o anları, yeniden yaĢadığını ve kalbindeki yaranın kapanmadığını söylüyor. Hikayenin sonunu, anıları yazıya geçirdiği bir anda bitiren yazar, bu yaranın, yazı gibi kalıcı olacağını düĢündürür.
SONUÇ
Fecr-i Ati edebi topluluğu, edebiyatımızda dönem olarak, uzun soluklu etkili bir yere sahip olmasa da, gerçekleĢtirmeyi hedefledikleri değiĢiklikleri ve yenilikleri ile kendilerinden sonra gelen sanatçılara ilham kaynağı olmuĢ bir topluluktur. Kendilerine vermek istedikleri, Sina-yı Emel (ideal zirve) isminden hareketle, aslında ne denli kararlı olduklarını anlayabiliriz. Daha sonra, Fecr-i Ati adını kabul etmiĢlerdir. “Geleceğin aydınlığı” manasında olan bu isim, Fecr-i Ati yazarlarına olan beklentiyi yükseltir. Topluluk sanatçılarının, aynı doğrultuda eser yazmamıĢ olmaları, Fecr-i Ati‟nin geleceği için hayal kırıklığı olacaktır.
Topluluğun kısa sürede dağılmasının sebeplerinden diğeri ise sanatçılarının bir arada olup, aynı gayeyi sürdürememiĢ olmasıdır. Bu sanatçıların baĢında da Cemil Süleyman Alyanakoğlu yer alır. Doktorluk mesleğinin etkisi ile çeĢitli Arap Ģehirlerinde görev yapması, Cemil Süleyman‟ın en verimli döneminin kesintiye uğramasına ve yeteri kadar tanınmamasına neden olur. Cemil Süleyman Alyanakoğlu‟nun “Timsal-i AĢk” eseri, bu özelliği sebebiyle de önem taĢımaktadır.
ÇalıĢmamızda, Cemil Süleyman‟ın Timsal-i AĢk kitabında ki hikayelerin incelemesine yer verdik. Mesleği sebebiyle, birçok yer gezmiĢ olan sanatçının üzerinde, nelerin etkisinin olduğunu anlamak suretiyle hayatına dair bilgilere de değindik. Alyanakoğlu‟nun hikayelerinin çoğunda kadın, aĢk, doktorluk, Ġstanbul, deniz, ölüm konularını -hayatı araĢtırıldığında- yaĢamından esinlenerek ele aldığını görüyoruz. Cemil Süleyman Alyanakoğlu‟nun, eserlerinde kadın temine önem vermesi, onu topluma katma çabaları, sadece “Timsal-i AĢk”ta ki hikayelerde değil, tüm eserlerinde vardır. Onun üzerine yapılmıĢ birçok çalıĢmada bu yönüne dikkat çekilmiĢtir. Belkiz Berksoy, bu konunun üzerinde fazlaca durur. “Bir Kuramsal Okuma Denemesi” eserinde Cemil Süleyman‟daki bu yaklaĢımı “Feministlik” boyutu ile ele alır. “Timsal-i AĢk”ta yer alan “Küçük Dostum”, “Dört Sene Sonra”, “Kadın Ġntikamı”, “Ferda-yı Zifaf”, “Ayna KarĢısında”, “Bir Facia”, hikayelerinde sırasıyla, kadını, çocukluğunu, genç kızlığını, niĢanlılığını, evliliğini ve eĢinden ayrılmıĢ bir kadın olarak psikolojilerini iĢler. Hikayelerinin mutsuz sonlarla bitmesi
de dönemin alıĢkanlığından, yazarımızın da etkilendiğini gösteriyor. Her ne kadar sosyal konuları gaye edinmiĢ olsa da eserlerini “aĢk” duygusunun tesirinden uzak tutamaması, konu bakımından farklılaĢmasına engel olmuĢtur.
Bu çalıĢma bize göstermiĢtir ki; Cemil Süleyman, Fecr-i Ati topluluğuna ait bir yazar olarak , unutulmayı hak etmemektedir. YaĢadığı coğrafyaları anlayarak, özellikle Ġstanbul‟u ve dönemin Ġstanbul manzaralarını öğrenmek için kaynak olarak da okunabilir. Her ne kadar bilinmese de Cemil Süleyman‟ın, Avrupa‟da bulunuĢu, onun çok yönlülüğünü geliĢtirir. Fransız Edebiyatının ve “Romantizm” akımının tesirindeyken, büyük ölçüde etkilendiği Halit Ziya UĢaklıgil ve Servet-i Fünun‟un izlerini taĢığını da görüyoruz. Böylelikle Batı ile Doğu‟nun sentezi olarak incelenebilecek unsurları barındıran hikayeleri ile Cemil Süleyman için, “baĢarılı bir hikayecidir” demek yanlıĢ olmaz.
Mehmet Kaplan‟ın “metin tahlili metodu edebiyatın gaye ve mahiyetine en uygun olan metottur.” sözü bu çalıĢmanın ihtiyacı olan, cümledir. Hikayeleri inceleme yöntemi olarak, Mehmet Kaplan‟ın “Hikaye Tahlilleri” kitabından yararlanılmıĢtır. Son olarak, Cemil Süleyman‟ın hikayeleri okunduğunda, Servet-i Fünun ile Milli Edebiyat arasında boĢluğun dolduğunu görüyoruz.Cemil Süleyman‟ın, Fecr-i Ati‟nin baĢarısızlığı ile ilgili söylemler arasında, silinip gitmesi yerine, günümüzde daha çok incelenmesi gereklidir
KAYNAKLAR
Kitaplar:
AK, CoĢkun. Osmanlıca, Gaye Kitapevi, Bursa, 1999.
AKYÜZ, Kenan. Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri, Ġstanbul: Ġnkılap Kitapevi, 2010.
ALYANAKOĞLU, Cemil Süleyman. Timsal-i AĢk, Ġstanbul: Uhuvvet Matbaası, 1325 (1909).
ALYANAKOĞLU, Cemil Süleyman. Bütün Hikayeler, Ġstanbul: Papersense Yayınları, Kasım 2014.
BANARLI, Nihat Sami. Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, Ġstanbul: MEB Basımevi, 2001.
BERKSOY, Berkiz. Cemil Süleyman Bir Kuramsal Okuma Denemesi, Ġstanbul: Kitap Yayınevi, 2007.
DEVELĠOĞLU, Ferit. Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Aydın Kitapevi, 2003.
ERGĠN, Muharrem. Osmanlıca Dersleri, Ġstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1994. KAPLAN, Mehmet. Hikaye Tahlilleri, Dergah Yayınları, ġubat 1984.
KARAALĠOĞLU, Seyit Kemal. Türk Edebiytı Tarihi, Ġstanbul: Ġnkılap Ve Aka Basımevi, 1973.
KÜÇÜK ANSĠKLOPEDĠ, Ġstanbul: Hayat Yayınevi, 1968.
ġEN, Cafer. Fecr-i Ati Edebiyatı, Ankara: Gazi Kitapevi, 2006.
TEKĠN, Mehmet. Fecr-i Ati Yazarlarından Cemil Süleyman (ALYANAKOĞLU), Antakya: Kültür Ofset Basımevi, 1991.
TORUN, Ali. Türk Dili Ve Kompozisyon Bilgiler, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Yayınları, 2006.
YĠVLĠ, Oktay. Cemil Süleyman‟ın Öyküleri, Ankara: Ürün Yayınevi, 2013.
Tezler:
BARAN, Olcay. Cemil Süleyman ALYANAKOĞLU Hayatı, Sanatı, Eserleri, Ġstanbul: Hacettepe Üniversitesi, 1998
ÜLÜĞLÜER, Ġbrahim. Cemil Süleyman ALYANAKOĞLU Hayatı, Sanatı, ġahsiyeti
Ve Eserleri, Ġstanbul: Ġstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Türk Dili Ve
Edebiyatı Bölümü, 1970 Ġnternet Siteleri:
Fecr-i Âti‟nin Bilinmeyen Romancısı: Cemil Süleyman,
http://www.edebice.net/index.php?option=com_content&view=article&id=204:fecr- i-ati-nin-bilinmeyen-romancisi-cemil-sueleyman-
alyanakoglu&catid=33&Itemid=124( Güncellenme tarihi: 16 Kasım 2014)
II. MeĢrutiyet Dönemi Yazar ve Romanları,
http://www.yenimakale.com/ii-mesrutiyet-donemi-yazar-ve-romanlari.html
(Güncellenme tarihi: 14 Aralık 2014)
Cemil Süleyman ALYANAKOĞLU,
http://www.edebiyatfakultesi.com/cemil-suleyman-alyanakoglu.htm(Güncellenme