Canlandırmanın Kullanım Alanları

Günümüzde canlandırma en çok sinema, televizyon ve reklamcılık alanında kullanılmaktadır. Ancak bugün güzel sanatlardan, bilime, eğitimden askeri uygulamalara kadar tüm alanlarda bilgisayar canlandırmasından yararlanılmaktadır.

a. Sinema ve Televizyon Alanında

Tarihsel sürece bakıldığında canlandırma, sinemanın oluşumunun yapıtaşıdır. Canlandırma ve sinema birbirine paralel yollarda ilerleyen iki eğlence ortamı olarak algılanmaktadır.1 İlk yıllardan bugüne fabrika gibi canlandırma filmi üreten Walt Disney stüdyoları canlandırmanın sürekli gelişen, yenilenen, standartlarını yaratan dev bir sektör haline gelmesine ön ayak olmuştur. 21.yüzyıl da canlandırma filmi yapımı, yüksek maliyet ve ileri teknoloji gerektirmesine rağmen bütün dünyada gelişimini sürdürmektedir.

Sinema sektörü; bilgisayar teknolojisini sonuna kadar kullanmaktadır. Canlandırma, Starwars, Abyss, Jurrassic Park, Godzilla, Terminator, Hero, İndiana Jones ve Harry Potter dizileri gibi gerçek görüntülü sinema filmlerinde çeşitli görsel

etkiler için kullanılmıştır. Sanal kahramanların, gerçeğe en yakın biçimde görselleştirilmesi ve gerçek görüntülerin içine eklenmesi, bilgisayar canlandırmasıyla yapılmış ve oldukça başarılı olmuştur.2

Canlandırma, video ve televizyon alanındaki gelişmelerle 1980'li yıllarda bir duraklama dönemi geçirmiş ancak 1990'lı yıllarda gelişen teknolojilerle, sinemasal ve güzelduyusal açıdan yaratıcı filmler yapılmış, yeni yaklaşımlar ve farklı yöntemlerle izleyiciye sunulmuştur.

Günümüzde, televizyonda reklamların yanı sıra; Simpsons, Southpark, Family Guy vb. gibi canlandırma dizileri, tanıtım filmleri, yazılar, jenerikler, müzik klipleri,

televizyon program ve haber başlıkları, sanal stüdyoların oluşturulması, görsel etkiyi pekiştirecek tüm ayrıntılar, bilgisayar canlandırması ile yapılmaktadır.

1 _{Marcia Kupenberg, A Guide to Computer Animation for TV, Games, Multimedia and Web,} (Woburn, MA: Focal Pres, 2002) 12.

Resim 2.65: Star Wars filminden bir sahne Resim 2.66: South Park tv dizisinden bir sahne

Resim 2.67: DNA canlandırması Resim 2.68: Otomobil motoru canlandırması

b. Tasarım ve Ürün Geliştirme Alanında

Son yıllarda, bilgisayar teknolojisinin gelişmesiyle CAD* ve benzeri vektörel programlarla üç boyutlu çizimlerin canlandırılması olanağı doğmuş ve bütün endüstriyel tasarım, mimarlık ve mühendislik çalışmalarında önemli yer tutmuştur. Tasarlanan bir projenin, ürünün, gerçek maketinin oluşturulması, tüm tasarım aşamalarına istenilen anda ulaşılarak değerlendirilmesi, oldukça zor, pahalı ve zaman alıcı bir işlemdir. Canlandırma aracılığıyla, bu işlem kolaylaşmış, süreç kısalmıştır.

Mimarlık çalışmalarında; iç ve dış uzam oluşturumu, çevre düzenlemesi bilgisayar ortamında canlandırılabilir ve daha plan aşamasında gereken düzenlemeler yapılarak gerçekçi bir şekilde izlenebilir.1 Sunum aşamasında mimari yapı içerisinde dolaşarak istenilen ayrıntılar görülebilir.

Bilgisayar canlandırması, endüstriyel tasarım ve mühendislik çalışmalarında mobilya, telefon, televizyon, otomobil gibi üretilmesi tasarlanan tüm endüstri ürünlerini daha üretilmeden deneme olanağı sağlamıştır. Üç boyutlu bilgisayar modeli üzerinde değerlendirme yapmak, ayrıntılar üzerinde yeniden çalışmak olasıdır.2Özellikle otomotiv ve uçak sanayinde çok yoğun bir biçimde canlandırmadan yararlanılmakta, canlandırmayla tasarlanan devinimli, devinimsiz tüm parçalar denenebilmektedir.

c. Bilimsel Çalışmalarda

Günümüzde, bilimin hemen hemen her dalındaki çalışmalarda, bilgisayarlar tarafından hazırlanan grafik ve canlandırmalardan yararlanılmaktadır.

Örneğin, kimya alanında gözle görülemeyecek boyutlardaki atomlar, moleküller bilgisayar ortamında canlandırılarak görselleştirilmiş, böylece araştırma yapmak, geliştirmek kolaylaşmıştır. Tıpta bugün sıkça kullanılan Ultrasound, MRI

gibi görüntüleme araçları ile vücudun istenilen bölümü; (beden içi, organlar,

* CAD: Computer-Aided Design (Bilgisayar Destekli Tasarım) Genellikle Mimarlık ve Mühendislikle ilgili tasarımlarda kullanılan yazılımların ortak adı.

1 _{“Bilgisayar Canlandırması,” Dokuz Eylül Üniversitesi. Deu.edı.tr. 22 Mayıs 2007} <http://www.deu.edu.tr/userweb/enis.ozgur/dosyalar/enisozgur_internet_3Dmimarlık.pdf>. 2 _{Dedeal, Temel Özellikleriyle Çizgi Canlandırma 18.}

damarlar, dokular) her kesitiyle görüntülenebilmekte ve elde edilen bu görüntülerin canlandırılmasıyla doktorlara daha iyi tanı konması, tedavi sürecinin hızlanması, yeni tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi gibi yararlar sağlanmaktadır.1 Canlandırma ilaç sektörünün gelişimine de çok ciddi katkılar getirmiştir.

İnsanoğlunun asırlardır varlığını saptadığı birçok gezegene, yıldızlara bugünkü teknolojik olanaklarla bile ulaşılamamakta, araştırmalar kısıtlanmaktadır. Uzaya çeşitli uydu, teleskop, keşif aracı, gönderilerek elde edilen bilgiler, görüntüler etkileşimli benzetim yapılarak üç boyutlu bilgisayar canlandırmasıyla görselleştirilmekte, üzerinde çalışılarak yeni buluşlar yapmaya olanak vermektedir. 2007 yılında Mars gezegenini inceleyen Pathfinder adlı uzay aracı çektiği görüntüler canlandırma teknikleriyle birleştirilerek kamuoyuna sunulmuştur. Uzay araçlarının üretiminde de bilgisayar canlandırmalarından yararlanılmaktadır.

Arkeoloji alanında tüm dünyada ve Türkiye’de yapılan kazılarda, elde edilen bulgularlardan yola çıkarak oluşturulan üç boyutlu arkeolojik modeller bilgisayarda canlandırılmaktadır.2 Böylece, arkeologlara hem oluşturulan modelde gezinme hem de yeni bilgiler üretme, geliştirme olanağı tanınmaktadır.

Bunlarla birlikte jeoloji, denizbilimi, genetik, atom fiziği vb. gibi bilim dalları, canlandırma teknikleriyle daha anlaşılabilir hale getirilebilmekte, geliştirilebilmektedir.

d. Eğitim ve Öğretim Alanında

Eğitim ve öğrenim insanın doğumuyla başlayan bir süreçtir. Canlandırma okulda, iş hayatında, mesleki eğitimde sıkça kullanılmaktadır. İlgi çekici ve uyarıcı nitelikte olma, konu genişliği ve sınırsız yaratı olanağı sunma gibi karakteristik özellikleriyle canlandırma, çağımızın gereksinimi olan hızlı eğitim araçlarından biri

1 _{Krys Cybulski, “Applications for Computer Animation”}

<

2

Sabahattin Çalışkan, Tarihsel Yapıların Üç Boyutlu Bilgisayar Animasyonu ile Görselleştirilmesi, Sanatta Yeterlilik Tezi, Anadolu Üniversitesi, 1996: 1-5.

durumuna gelmiştir. Çocukların eğlenerek daha kolay öğrendikleri ve görsel bilginin daha kalıcı olduğu bilinmektedir. Eğitim ve öğretim alanında yabancı dil, fizik, kimya, coğrafya, tarih, biyoloji gibi bilimler eğlendirici kısa canlandırma filmleriyle görselleştirilmiş, kolay anlaşılabilir, öğrenilebilir hale getirilmiştir.1

Askeri eğitimde, bilgisayar oyunlarının da temeli olan etkileşimli benzetim (simulasyon) yöntemi kullanılmaktadır. Örneğin tehlikesiz, ekonomik uçuş eğitimi için sanal bir ortamda, gerçek uçak özelliklerinde görüntü ve ses düzeneklerinden oluşan, etkileşimli canlandırma araçları geliştirilmiştir.

e. Çoklu ortam- Bilgisayar ve İnternet Alanında

Günümüzde canlandırma, bilgisayarların daha geniş bir kitle tarafından kullanılabilmesi, internetin yaygınlaşması ve sayısal teknolojilerin gelişmesiyle yeni uygulama alanları bulmakta ve sürekli gelişmektedir.

Canlandırma kullanılarak hazırlanan eğitim ve öğretim amaçlı çokluortam2

(multimedia) ürünleri; görüntüsel basitleştirme, öyküleri hızlı anlatma, doğayı stilize etme ve olayları anlaşılır zaman birimlerine ayırıp, yalınlaştırma gibi özellikleriyle yalnız çocuklara değil gençlere ve yetişkinlere de seslenmektedir.3 Eğlence amaçlı yapılan çokluortam oyunlarının bütününde de bilgisayar canlandırma yöntemi kullanılmaktadır. Oyunu oluşturan nesnelerin, görüntü oluşumlarının, devinimlerin, geçişlerin yanı sıra görsel etkiyi güçlendirmek amacıyla da yapılan canlandırmalar anlatımı zenginleştirmektedir. Oyunu daha gerçek ve etkileyici kılmaktadır.

Bilgisayar ve internet kullanımının kolaylaşabilmesi, yaygınlaşabilmesi, bilgisayar ara yüzlerinin daha çekici ve sıcak görünebilmesi için canlandırmadan yararlanılmaktadır. Web canlandırması olarak tanımlanan bu yöntemde Shockwave, Flash, Director ve Authorware gibi bilgisayar yazılımları kullanılmaktadır.

1 _{Nursal Arıcı, Elif Dalkılıç, Animasyonların Bilgisayar Destekli Eğitime Katkısı: Bir Uygulama} Örneği, (Ankara: G.Ü Teknik Eğitim Fakültesi, Elektronik-Bilgisayar Eğitimi Bölümü), Ekim 2006,

<http://www.ksef.gazi.edu.tr/dergi/pdf/cilt_14_No2_2006Ekim/ 421-430-%20Nursalpdf.>.

2_{Çokluortam: Görsel (çizge, fotoğraf, çizgi resim, video, ses, metin) araçlarla, bilişim (veriler, izlenceler)} araçlarının bağlantılı bir biçimde kullanan iletişim işleyimi