Günümüzde Bursa’da 10 kadar büyüklü küçüklü medrese yer almakta olup çeşitli amaçlar dahilinde hizmet vermektedirler. En gözde medrese ise Sultaniye Medresesi adıyla ünlenmiş Çelebi Mehmed tarafından Yeşil Külliyesi bünyesinde yaptırılmıştır. Günümüzde Türk İslam Eserleri Müzesi olarak hizmet veren medresede dönemin önemli ilim adamları müderrislik yapmıştır. Osmanlı devletinin büyüyüp güçlenmesin-de güçlenmesin-değerli hizmetler yapan birçok talebe buradan mezun olmuştur.
Günümüze ulaşan diğer bir medrese ise Yıl-dırım Külliyesi bünyesinde yer alan YılYıl-dırım Bayezid tarafından yaptırılan medresedir. Uzun yıllar sağlık merkezi olarak hizmet veren medresenin yakın zamanda restore edilme hazırlıkları vardır.
Tahtakale’de yer alan İnebey Medresesi Yazma Eserler Kütüphanesi olarak günü-müzde hizmet vermektedir. Yıldırım sem-tinde bulunan Molla Yegan Medresesi ise 2000’li yılların başında restore edilmiş olup kültür merkezi olarak hizmetine devam etmektedir.
Kayhan semtinde harabe olarak kendi kaderine terk edilen özel mülkiyetteki Gökdere Medresesi 2006 yılında Osmanga-zi Belediyesi tarafından satın alınıp restore edilerek kültür ve sanat merkezi olarak yeniden yaşamın içine katılmıştır. Ulucami yakınında bulunan Vaiziye Med-resesi genelde gözlükçü esnafının konuş-landığı bir mekan olarak yaşamını devam ettirmekte. Osmanlı ilk dönemi yapıların-dan Tophane semtinde yer alan Lala Şahin Paşa Medresesi ise Büyükşehir Belediye-si’nce bakım ve onarımdan geçirilerek Çocuk Kütüphanesi olarak hizmet vermeye devam etmekte.
Yine Hisar içerisinde yer alan Haraççıoğlu Medresesi 2007 Vakıflar Müdürlüğü’nden alınan tahsis ve ardından yapılan resto-rasyon ve bahçe düzenlemesiyle birlikte kültür ve sanat merkezi işleviyle bölgenin buluşma yeri olarak yaşamın içerisine katılmıştır. Gedikli Ahmet Paşa Medrese-si ise Esat Uluumay tarafından Osmanlı Halk Kıyafetleri ve Takıları Müzesi olarak işlevlendirilerek ziyaretçilerini ağırlamaya devam etmektedir.
Yine İznik’te yer alan Osmanlı ilk dönemi medreselerinden Şehzade Süleyman Paşa
Medresesi çiniciler çarşısı olarak yerli ve yabancı ziyaretçilerini ağırlamakta. Yenişe-hir’de Sinan Paşa külliyesi bünyesinde yer alan medresenin restorasyonu, Büyükşehir Belediyesi tarafından devam ettirilmekte. Muradiye Külliyesi bünyesinde bulunan ve Molla Zeyrek gibi dönemin birçok ünlü mü-derrislerinin ders verdiği medrese yapısı-nın restorasyonu Büyükşehir Belediyesi’nce devam ettirilmekte. Restorasyon sonrası Kur’an ve Yazma Eserler Müzesi olarak hizmetine devam edecek.
Tarihi kayıtlarda ismi zikredilen birçok medrese günümüze ulaşmamıştır. Bazı
medreseler ise kimi üzerine yapılan yapı-lardan ötürü, kimi ise zamanla yıkılıp üzer-leri moloz yığınlarıyla örtülü olmasından dolayı tamamen algılanamaz halde olduğu için yok olan medreseler arasına zikredil-miştir. Yapılan titiz araştırma ve inceleme neticesinde Bayezid Paşa Medresesi ve Hançerli Fatma Sultan Medresesi’nin du-rumları da bundan farklı değildir. Hocataşkın Semti’nde bulunan Bayezid Paşa Medresesi üzerine sonradan yapılan 6 adet binayı uzun yıllar taşımanın yorgunlu-ğundan bitap düşmüş kurtarılmayı bekler vaziyette iken el atılan değerlerimizdendir.
araştırma / Dünden Bu güne Bursa’da Medreseleri / Aziz Elbas
Osmanlı’nın fetret döneminden çıkma-sında fedakarlığıyla tarihte yer edinen Bayezid Paşa’nın yadigarı olarak bizlere emanet olunan bu yapının, tekrar ayağa kaldırılması önemlidir. 2013 yılında Büyük-şehir Belediyesi’nce öncelikle üzerlerindeki yapıların kamulaştırılmasıyla yapıdan günümüze gelen duvarları ortaya çıkarıl-mış, gerçekleştirilen araştırma kazılarıyla plan şeması ve duvarlar tamamen ortaya çıkartılmıştır. Projeler doğrultusunda ya-pılan çalışmalarla yeniden ayağa kaldırılan yapı kültür merkezi olarak hizmet etmeye başlamıştır.
Diğer yok olan medreseler arasında zikre-dilen medrese ise Hançerli Medresesi. Mu-sababa semtinde Musa Baba Cami’ne yakın bir konumda Sultan II. Bayezid’ın torunu Hançerli Fatma Sultan tarafından yaptırıl-mıştır. 1854 depreminde harap bir
vazi-yete düşen yapı zamanla çökerek üzerine atılan molozlarla tamamen algılanmaz bir duruma düşmüş vakıflarca bulunduğu alan kiralanarak inşaat malzemelerinin satıldığı bir durumda iken Büyükşehir Belediyesi ile Vakıflar Müdürlüğü arasında yapılan kira-lama anlaşmasıyla birlikte alanda araştır-ma kazıları yapılarak plan şearaştır-ması ve zemin altında kalan duvarları tamamen ortaya çıkartılmıştır. Medresenin bir köşesine sonradan yapılan 4 katlı bina da kamulaş-tırılmak suretiyle yıkılmış, tarihi yapının plan olarak tamamlanması sağlanmıştır. Yapılan proje doğrultusunda gerçekleştiri-len uygulama çalışmalarıyla yapı yeniden ayağa kaldırılmıştır. Yakın zamanda kültür ve sanat merkezi olarak bölgenin önemli bir ihtiyacını görecek olan yapı yeniden ayağa kalkarak hayatın içerisine katılma-nın sevincini yaşamaktadır.
Müderris-Atranos kazâsı Timurci karyesinden Molla Hasan bin Hüseyin. Yaş: 35 Atranos Kazâsı Hacı Ahmedler karyesinden
Hüseyin ibn-i Mehmed. Yaş:30 Dağardı Kazâsında Aydınlar karyesinden
es-Seyyid Ali Efendi ibn-i Yusuf. Yaş: 30 Atranos Kazası Kınık karyesinden Pir Ali oğlu Molla Mehmed. Yaş: Piri Fani
Be-nâm-ı Molla Halîl ibn-i Hüseyin Molla Mehmed’in oğlu Molla Süleyman. Yaş: 35
Atronos Kınık Karyesinden Hasan oğlu Molla Mehmed bin Mehmed. Yaş: 20
Yeğeni: Küçük Osman. Yaş: 10 Atranos kazâsında Arkın karyesinden
Kara Ömer oğlu Molla Mehmed. Yaş: Atronos Kınık Karyesinden Musalli oğlu
Molla Halîl bin Hasan.
Atranos Kazâsında Be-nâm-ı Koncioğlu Mustafa ibn-i Ali.
Çelebi Sultan Mehmed Han Medresesinden gelen Be-nâm-ı Molla Halil ibn-i Hüseyin Eskişehirden gelen Be-nâm-ı Boraniç orta boylu
Hacı Halîl oğlu Salih Efendi bin Yakûb. Yaş:22 Bursa –Akfakih Köyü’nden Be-nâm-ı Eskişehirli
Osmân oğlu Mustafa’nın oğlu Hüseyin. Atranostan gelen Be-nâm-ı Kaflar karyeli
Ahmed bin Mehmed
Farat ma‘a Şâmî’den gelen Be-nâm-ı Yörük Ali Molla bin Mustafa Atranos Kazâsı Hacı Ahmedler karyeli
Emîn bin Mehmed. Yaş: 16
Atranos Kazâsı Sarnıç karyeli Sağır Sipâhî oğlu Arif bin İsmâîl. Yaş:17
Atranos Kazâsı Be-nâm-ı Çavdar oğlu Molla Ahmed bin Mehmed. Yaş: 25
Keles karyeli Mahmûd oğlu Molla İbrâhîm bin Halîl. Yaş: 18 Be-nâm-ı Şehreküstü mahalleli sıbyan/genç
Molla Feyzi bin Ahmed
Atranos kazâsı Be-nâm-ı Kabaklar karyeli Şebeş oğlu Molla Mehmed bin Mehmed. Yaş: 35 Atranos kazâsı Be-nâm-ı Yakûblar karyeli Timurci oğlu
Molla Abdullâh bin Ahmed. Yaş: 30
Be-nâm-ı Argın karyeli Kara Mehmed oğlu Molla Hasan âmed ber-kazâ-i Atranos fî sene 1251 sinni 20
Bursa- Şeyh tâbi karyeli Be-nâm-ı Kaba oğlu Esad bin İbrâhîm
Be-nâm-ı Keles karyeli Molla Halîl bin Mustafa. Yaş: 27 Başçı İbrahim Medrsesinden gelen Be-nâm-ı
Hacı Ali oğlu Ali Molla bin Mustafa Be-nâm-ı Deli Mehmed oğlu Molla Hasan ibn-i es-Seyyid Hüseyin
Be-nâm-ı Şeyh karyeli es-Seyyid Mustafa bin Mustafa Atranos Kazâsı Be-nâm-ı Kınık karyeli
Ahmed Efendi bin Mehmed
Harmancık Kazasından Be-nâm-ı Obaas karyesinden Kara Osmân oğlu es-Seyyid Molla İbrâhîm bin Osmân
Harmancık Kazasından Be-nâm-ı es-Seyyid Molla Osmân bin Ali. Yaş: 20