Bulut Bilişim ve Eğitimde Kullanımı

Geçmişten günümüze bilişim teknolojilerindeki değişim, eğitim ve öğretim kavramları üzerinde etkili olmaktadır (Gülbahar, 2009: 2). Yeni teknolojiler geleneksel eğitim öğretim ortamlarını etkilemekte, öğretmen ve öğrencilerin bilgiye erişme şekillerini, öğretme öğrenme materyallerini, yöntemlerini ve yaklaşımlarını değiştirmektedir (Şemsettin, 2007: 20). Bu değişimler ise eğitim kurumlarının yapı ve işlevleri, öğretim etkinliklerinin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi gibi birçok eğitim unsurunda değişiklikleri zorunlu hâle getirmektedir (Erişti, 2010: 14).

Yirmi birinci yüzyıldan itibaren hayatın her alanında yaygın olarak kullanılan internet teknolojileri eğitim alanında da etkili olmaktadır. İlk yıllarında tek yönlü etkileşime sahip olan web teknolojileri günümüzde dinamik bir yapıya bürünerek çevrim içi ve eş zamanlı etkileşim ve iş birliği imkânı sunan bulut bilişime doğru kaymaktadır. Kullanıcılar bulut bilişim sayesinde birlikte eş zamanlı ya da eş zamansız çalışmalar yapabilmekte ve ortak içerikler geliştirebilmektedir. Bu durum etkili öğretim yöntemleri açısından önemli bir unsur hâline gelmektedir (Borisch, 2014/2013: 206; Sarıtaş ve Üner, 2013, Sultan, 2010).

Bilgi ve iletişim teknolojileri yardımı ile internet üzerinden, zaman ve mekândan bağımsız olarak bilgiye erişim ve çoklu ortam uygulamaları ile etkileşim sağlanarak, öğretim etkinliklerinin elektronik ortamda yürütülmesi e-öğrenme olarak tanımlanmaktadır (Gülbahar, 2009). İnternet teknolojilerinin gelişmesi ile ortaya çıkan bulut bilişim teknolojilerinin e-öğrenme ortamlarında kullanılması ise bulut tabanlı

öğrenme olarak tanımlanmaktadır (Boiros, 2014). Bulut tabanlı öğrenme kavramı yerine bulut öğrenme kavramını kullanan García-Peñalvo, Johnson, Alves, Minović ve Conde-

González (2014) da bunu bulut bilişim teknolojisinin öğrenme öğretme etkinliklerinde kullanılması şeklinde tanımlamışlardır. Bulut tabanlı öğrenme sadece sınıf içi etkinlikler olarak düşünülmemelidir. Bulut tabanlı öğrenme; ders öncesi hazırlık, öğrenme sürecindeki etkileşim ve iş birliği, değerlendirme etkinliklerini içerir (Horzum, Kıyıcı ve Akgün, 2015: 10).

Bulut bilişim teknolojileri sadece öğretim sürecini zenginleştirmekle kalmayıp eğitim kurumlarına alt yapı imkânı da sağlamaktadır. Eğitim kurumları altyapı kurulum, bakım ve yönetim işlemlerini bulut servis sağlayıcıları ile gerçekleştirebilirler. Bu durum eğitim kurumlarının alt yapı hizmetlerinin yükünden sıyrılıp eğitim-öğretim faaliyetlerine daha fazla zaman ayırmalarına imkân tanıyacaktır (Sarıtaş ve Üner, 2013). Eğitim kurumları, geniş bir donanım ve yazılım ekipmanı içeren bilişimin alt yapısını sağlamada ve bakımında büyük zorluklarla karşılaşmaktadırlar. Bununla birlikte öğrenciler de kurumdan daha fazla bilgi teknolojileri hizmeti talep etmektedirler. Bütün bu taleplere cevap verme, alt yapı sağlama ve bakım hizmetleri için bulut bilişim [teknolojisi] eğitim kurumları açısından kolaylık sağlamaktadır (Attaran ve diğerleri, 2017).

Ercan (2010)’a göre; bulut bilişim sayesinde eğitim kurumlarında öğrenciler ve personel web sayfaları aracılığıyla çeşitli uygulama platformlarına ve kaynaklarına hızlı bir şekilde erişebilmektedirler. Bu organizasyonlar kurumlar için daha fonksiyonel yetenek sunmakla beraber, e-posta hizmetleri, yazılım lisanslama ve donanım maliyetleri gibi birçok hizmette maliyetleri de azaltmaktadır. Üniversitelerde bilgi yönetim sistemlerinde kullanılan geleneksel bilgi yönetim platformları öğretme ve araştırma hizmetlerini sağlamada yetersiz kalabiliyor (Hu, Yang ve Li, 2016). Bunun yanında kullanılan donanım ve yazılım alt yapıları bilişim teknolojilerindeki hızlı değişimlerin etkisinde geçerliliğini bir müddet sonra yitirebiliyor. Bu da kurumlar için her seferinde donanım ve yazılım satın alma veya güncelleme gerekliliği doğuruyor. Bu kapsamda bulut bilişim etkili ve alternatif çözümler sunmaktadır (Sarıtaş ve Üner, 2013).

Bulut bilişim uzaktan eğitim modellerine de önemli katkılar sağlamaktadır. Bulut bilişimin eğitim alanına sağladığı katkılardan biri kitlesel açık çevrim içi derslerdir (MOOC). Kitlesel açık çevrim içi dersler, isteyen herkesin ücretsiz ve katılımcı sınırlaması olmaksızın faydalanabileceği çevrim içi dersler içerir (Kaya, 2015: 238). Son

yıllarda kitlesel açık çevrim içi dersler için talep sürekli olarak artmaktadır (Beştaş, 2017). Yükseköğretim kurumlarının bu yapıyı kurmasında bulut bilişim önemli avantajlar sağlamaktadır (Attaran ve diğerleri, 2017).

Tan ve Kim (2011) bulut bilişim teknolojisinin eğitimde kullanılışını e-öğrenme, iletişim ve yönetim şeklinde sınıflandırmıştır. Buna göre; e-öğrenmede öğretmen ve öğrenciler ders içeriklerinin yönetim ve organizasyonlarında ve işbirlikli öğrenmede bulut bilişim teknolojilerinden yararlanabilmektedirler. Bu teknolojinin iletişim kategorisi öğretmen, öğrenci ve diğer paydaşlar tarafından e-posta iletişimi ve bildirimlerin yönetiminde kullanılmakta iken yönetim kategorisinde öğrenci kayıtları ve insan kaynakları yönetiminde kullanılmaktadır.

Agandi (2015), bulut bilişimin öğretim etkinliklerinde kullanımını bulut bilişimin hizmet türlerine göre sınıflandırmıştır. Yazılım Hizmeti (SaaS) modelinde; öğrenciler bulut bilişimin kendilerine sunduğu kelime işlem, hesaplama, sunu, simülasyon gibi bir çok yazılımı iş birliği içerisinde kullanabilirler, araştırmalar yapabilirler. Platform Hizmeti (PaaS) modelinde; özellikle bilişim teknolojileri alanında eğitim gören öğrenciler kendi uygulamalarını geliştirebilecekleri bir ortama kavuşmaktadır. Alt Yapı Hizmeti (IaaS) kategorisinde; kurumlar öğrencilerine istek ve ihtiyaca bağlı olarak sanal bilgisayar imkânı sunabilir. Bunların yanına Veri Hizmeti (Daas) kategorisi; ders içerikleri, sunular ve sınav kâğıtları gibi materyalleri depolamak için kullanılabilir.

Bulut bilişim eğitim ortamına çeşitlilik, esneklik, erişim, maliyet gibi birçok avantaj sağlamaktadır (Masud ve Huang, 2012) ve bulut bilişimin sağladığı bu avantajlar eğitimdeki paydaşlar için farklılaşabilmektedir. González-Martínez, Bote-Lorenzo, Gómez-Sánchez ve Cano-Parra (2015), bulut bilişimin eğitim ortamına sağladığı imkânları eğitim ana paydaşları yönünden gruplandırmış ve öğrenme öğretme sürecine, bilişim teknolojileri yönetimine, eğitim yönetimine, eğitim kurumuna katkılarını ayrı ayrı ele almıştır (Tablo 1). Buna göre online uygulamalara erişim, esnek öğrenme ortamı, mobil öğrenmeyi destekleme, üst düzey bilişim teknolojileri desteği, ölçeklendirilebilirlik, donanım ve yazılımda düşük maliyet bulut bilişimin eğitim kurum ve ortamlarına sağladığı katkılar arasındadır.

Tablo 1

Bulut bilişimin eğitim paydaşlarına sağladığı imkânlar (González-Martínez ve diğerleri, 2015).

Eğitim Uygulayıcıları Öğrenciler BT Personeli Eğitim Enstitüleri

Çevrimiçi uygulamaların

kullanılabilirliği Yeni öğrenme senaryoları artık mümkün. Ortak pedagojileri mümkün kılmak. Kurum dışında öğrenmeyi genişletme olanakları Daha kolay iletişim ve kaynak paylaşımı

Düşük maliyetli kurulum ve bakım çalışmaları.

Öğrenme ortamı oluşturmada esneklik

Gerekli tüm kaynaklarla birlikte bilgisayar ortamlarının paketlenmesi. PaaS veya IaaS bulutlarını kullanarak bilgisayar bilimi disiplinleri için karmaşık laboratuar ortamlarının tasarımı

Teknik beceriler olmadan öğrencinin ihtiyaçlarına göre Kişisel Öğrenme Ortamları oluşturulması.

Yapılandırma görevleri yerine atamalara odaklanılması

Düşük maliyetli kurulum ve bakım çalışmaları.

Öğretmenler, kurslar veya diğer kurumlar arasında önceden yapılandırılmış ortamların yeniden kullanılmasının teşvik edilmesi

Mobil öğrenme için destek Coğrafi konumlu veya yerinde öğrenme için mevcut yeni senaryolar

Diğer cihazlar ve kurumsal öğrenme platformları ile kolayca paylaşma veya senkronizasyon (eş zamanlama). Bilgi-işlem yoğun destek Ağır simülasyonlar (bilimler,

mühendislik) veya multimedya işlemeyi içeren öğrenme senaryolarının tasarımı. Zamanında öğrenilen analitiklere erişim.

Ölçeklenebilirlik Zaman içinde kararlı QoS algısı. Öngörülmüş altyapılara

yatırım yapmadan ve yönetmeden değişken taleplere dönük hizmetler sunmak

Ölçek kaygısı olmayan uygulamaların geliştirilmesi Öngörülmüş altyapılara yatırım yapmadan ve yönetmeden değişken taleplere dönük hizmetler sunmak Donanımda maliyet tasarrufu Birleştirilmiş kaynakların daha iyi kullanılması ve daha basit yönetilmesi

Daha küçük ve açık yatırım, zamanla yayılan ve fiili kullanımla orantılı maliyetler. Topluluk bulutlarında federasyon yapma imkanı

Yazılımda maliyet tasarrufu Bir lisans satın almak zorunda kalmadan aynı uygulamaların evde kullanılabilmesi

Çok sayıda lisans satın almak yerine ücretsiz veya kullanım başına ödeme uygulamalarının kullanılması (sıklıkla

Sonuç olarak; bulut bilişim eğitimde birçok farklı amaç ve işlevi gerçekleştirmek için kullanılabilmektedir. Bunun yanında eğitim sürecinde bütün paydaşlara (yönetici, personel, öğretmen ve öğrenci) maliyet, daha az bakım çalışması, kullanılabilirlik, paylaşım ve iş birliği, esnek ve zengin öğrenme ortamları sağlama gibi birçok avantaj sağlamaktadır.