4. 1. Yabanc Dil Ö&retiminde Metin Kullan m
Dildeki dört temel beceri olan okuma, yazma, konu ma ve dinleme anlama ve anlatmaya dayal becerilerdir. Anlamaya ve anlatmaya dayal ürünler pek çok biçimde üretilebilirler ancak en yo un kullan lanlar sözlü ve yaz l ürünlerdir. Okuma ve yazma becerileri yaz l ürünlerle sa lan rken; dinleme ve konu ma becerileri sözlü ürünlerle sa land için dil ö retiminde bu ürünlerden yo un bir biçimde yararlan l r.
Yabanc dil ö retiminde kullan lan araçlar ö rencinin dili ö renmesini kolayla t racak ve ileti im kurmas n sa layacak nitelikte düzenlenirler. Bu araçlardan en çok kullan lan metinlerdir. Çünkü metin, “*leti imsel bir ortamda do al bir dil kullan m n , kendine özgü birlik üstü birimleri olan anlamsal, yap sal, ileti imsel bir varl kt r” (Demircan, 1990:95). Metinler bir dilin ö retiminde gerek duyulan anlamsal yap y , biçimsel yap y ve anlamsal de eri içinde bulundururlar. “Bir dilin ö retiminde nas l tek tek sözcükleri ö retmek olanaks zsa, ayn biçimde tek tek tümceler üzerinde durmak da yeterli de ildir” (Ayd n, 1996:90). Her birimin kullan m alan belirlidir ancak tüm birimleri içinde bar nd ran yap lar metinlerdir. Bu nedenle dil ö retiminin her a amas nda amaca uygun olarak metinlerden yararlan l r.
Metin kullan m n n dil ö retiminin temelinde yer almas n n nedenlerinden biri de metinlerin do al dilin yans mas olmas d r. Günlük dildeki konu malar m z ve yazmalar m z metin olarak de erlendirilebilir. “Dil kullan m , belirli bildiri im durumlar ve metin türleri çerçevesinde gerçekle ir. Konu urken ya da yazarken birbiriyle ba lant l tümcelerden olu an metinler üretiriz” (>enöz Ayata, 2005:61). Dil ileti im kurmak amac yla ö reniliyorsa bu ileti imi kuran en önemli yap lardan
biri metinlerdir ve bu nedenle yabanc dil ö retiminde metin kullan m gerekli görülür.
Metinlerde tümceler birbirlerine ba da kl k ve tutarl l k ilkeleriyle ba lan rlar. Dil ö retimi de dilin hem kurallar n hem kullan m n ö retmeyi amaçlad ndan bu ilkeler ayr ayr ele al n p dil ö retimi yard mc olarak kullan labilirler. “Metnin yüzeysel yap s nda, metni olu turan ö eler aras ndaki ili kileri gösteren ve metindilbilimin de klasik bir ara t rma konusu ba la kl k yabanc dil ders kitaplar nda s kça yer alan bir metinsellik ölçütüdür” (>enöz Ayata, 2005:63). Ba da kl k metnin dilbilgisel tutarl l n ilgilendirdi inden dilbilgisi kurallar n n ö retiminde metinler üzerinden bir yol izlemek ö retim bak m ndan yararl görülebilir. “Dilbilgisi yap lar n n metin içinde verilmesi kimi dilbilgisel yap lar n i levlerinin daha belirginle mesine, tümceler aras ili kilerin daha rahat kurulmas na yard mc olur” (Ayd n, 1996:90). Her yap y tümcenin içinde ö retmek mümkün olamayabilir. Örne in baz ba laçlar n ö retiminde tümceötesi yap lara gereksinim duyulabilir. Ayr ca “Dilbilgisel yap lar biçim ve kurallardan olu sa da bu yap lar, ileti imde bir ‘anlam’ ifade etmek için uygun ba lamlarda kullan l rlar. Yabanc dilde, dilbilgisi ö retiminin amac n , dilbilgisi kurallar n n gerçek ya ama aktar lmas yani, bu kurallar n o dilde bir anlam aktarmak için ileti im kurarken kullan lmas olarak belirlersek ‘dilbilgisi’ ve ‘ileti im’ aras nda bir köprü kurmak durumunda kal r z” (Cem De er, 2005:11). Bu nedenle dil ö retiminde metinleri kullanmak metinlerin bir al c için üretildi ini göz önünde bulundurdu umuzda ileti im aç s ndan da ö renci için bir katk sa layabilir. Özellikle okuma ve yazma becerilerinin geli imi metinlerle iç içe olmay gerektirir.
Metinler yaln zca dilbilgisi yap lar n n ö retiminde kullan lmazlar. Bütün ya da parça olarak metnin belli bir anlam bütünlü ü vard r. Anlama ve anlat m etkinliklerinin anadil ö retiminde temel malzemesi olan metinler yine yabanc dildeki anlama ve anlat m çal malar n n de en önemli malzemelerindendir. Metin dilin bütün kullan mlar içeren bir örnek olarak görülebilir ve bu nedenle de dil ö retiminde pek çok kazan m için kullan labilir. “Yabanc dil derslerinde farkl metin türlerine ait metinlerin i levsel, yap sal, anlamsal ve biçemsel özelliklerine dikkat
çekmek gerekir” (>enöz Ayata, 2005:62). Ö renci düzeyine ve konunun özelliklerinin ta mas na göre seçilen bir metin, dil kullan m n yans tmas ve amaçlanan düzeye ula abilmek bak m ndan yard mc olabilecek bir malzemedir.
Metinler anlama, anlat m ve dilbilgisi etkinliklerinin yan nda sözcük ö retiminde de temel malzeme olarak kullan labilirler. Her metnin bir konusu ve bu konu çevresinde olu turdu u bir sözcüksel alan ve bir sözlüksel a vard r. Günay bu kavramlar öyle aç klar:
Sözcüksel alan: Ayn kavram ilgilendiren bir metnin sözcüklerini grupland r r, yani sözlüksel göstergelerle bunlar aras ndaki ba nt lardan olu ur. Örne in asker, tüfek, ko u vb. “ordu” sözcü ünün sözcüksel alan d r. Bir metindeki sözcüksel alan belirten sözcük gruplar , anlamsal olarak birbirlerine yak nd r ve çe itli aç lardan birbirlerini bütünleyen sözcüklerdir. Sözcüksel alan ayn e süremde bir kavram alan n belirleyen terimlerden kaynaklan r ve bir yap niteli i sunar” (2007a:282).
“Sözlüksel a&: Belli bir metin ya da ba lam içinde, ayn izle i düzanlam ya da yananlamlar ile ça r t ran, ayn dü ünce ya da gerçekleri belirten sözcük gruplar d r. Bir bak ma sözcüksel alandan daha geni bir tan mlamad r” (2007a:284).
Özellikle belli bir alana yönelik sözcük ö retiminde metinlerin kullan m , bu sözcüklerin birbirleriyle olan ili kileri ve ça r mlar bak m ndan daha zengin bir malzemeyle çal lmas n sa lar. Tan mda belirtilen “ordu” sözcü ünün sözcüksel alan gibi “okul” sözcü ünün sözcüksel alan n “ö retmen, ö renci, s n f vb.” sözcükler olu turur. Bunun gibi bir arada bulunabilen sözcüklerin metinlerle ö retimi daha bütüncül bir yakla md r.
Thornbury dil ö retiminde metin kullan m n n sa lad yararlar öyle belirtmi tir:
“- Kullan lan metin özgün bir metin ise, ö renciler bir konunun gerçek ileti imde nas l ele al nd n nas l kullan ld n görürler.
- Metinlerde dilbilgisi girdisi kadar sözcük girdisi, uygulama girdisi, metin düzenleme özelliklerinin girdisi de vard r.
- Metinlerin s n f içinde kullan mlar ba ms z çal malar için iyi bir haz rl kt r” (Thornbury, 1999: 90).
kullan labilecek araç gereçlerdir.
Demircan dil ö retiminde kullan lan metinleri “kullanmal k ve kurmaca” (1990:100) olarak ikiye ay r r. Kullanmal k metinlerle genellikle ba lang ç düzeyindeki anlama ve üretme becerilerinin geli tirilebilece ini, kurmaca metinlerin ise ileri düzeydeki anlama becerilerinde kullan labilece ini belirtir.
Kullanmal k metin Kurmaca metin
Belli bir amaca yönelik olarak
olu turulmu metin Dilin do al kullan m n n sergilendi iözgün metin 8. Tablo: Demircan’a Göre Dil Ö retimindeki Metinler
Demircan’ n dil ö retiminde kullan lan metinlerle ilgili yapt ikili s n flamaya ek olarak üçüncü bir metin s n f n olarak basitle tirilmi metinleri ekleyebiliriz. Çünkü basitle tirilmi metinlerin özgün durumlar birer kurma metin iken, basitle tirildikten sonra belli bir amaca (bir dilbilgisel yap vb.) yönelik kullan lacaksa kullanmal k metin durumuna dönü ebilir. Bu nedenle biz basitle tirilmi metinleri ayr bir s n f olarak ele almay uygun gördük. Dil ö retiminde kullan lan metinleri üç ba l kta de erlendirdik:
Kullanmal k metin Kurmaca metin Basitle tirilmi metin Belli bir amaca yönelik
olarak olu turulmu metin
Dilin do al kullan m n n
sergilendi i özgün metin Dilin do al kullan m ndaki özgün metinin ö renci düzeyine göre yeniden düzenlenmi hali
9. Tablo: Dil Ö retiminde Kullan lan Metinler
Kullanmal k metinler dil ö retiminde ö retilmesi amaçlanan bir yap y , bir kazan m yo un girdi olarak bar nd ran, genellikle de dil ö reticileri taraf ndan üretilmi metinler olarak aç klayabiliriz. Ö retilmesi amaçlanan yap yla ya da kazan mla yo rulmu olan bu metinler ço unlukla dil ö retiminin ilk dönemlerinde kullan l rlar.
Kurmaca metinler, anadil kullan c lar için üretilmi , do al dilin kullan ld özgün metinler olarak ele al nabilir. Kullan lan dil zorlama bir dil de ildir. Bu
nedenle o dile ait kullan m özelliklerini gerçek olarak ta r. Kurmaca metin sadece do al dilin ta y c s olmas bak m ndan de il ayn zamanda o dile ait kültürel ö eleri ta mas bak m ndan da önemlidir. Dili ö renen birey ayn zamanda o dili konu an ulusun kültürel yönlerini de ö renirse dildeki anlam tam olarak olu turabilir. Dil, içinde kültürü de bar nd r r ve o ulusa ait özellikler herhangi bir zorlamayla olu turulmam özgün metinlerde görülebilir. Anadil kullan c s n n günlük ya amda kar la t tüm metinler ve o dilin yaz nsal ürünleri özgün metinler içinde yer al r.
Basitle tirilmi metinler ise yap ve sözcük düzeyi bak m ndan daha basit hale getirilmi (yal nla t r lm ve baz sözcükler de i tirilmi /ç kar lm ) özgün metinler olarak dü ünülebilir. Basitle tirilmi metinlerde; örne in bir gazete haberinde yer alan çok uzun bir tümce basitle tirilerek, üç- dört tümce ile yeniden düzenlenebilir. Özellikle dili ö renmeye yeni ba lam olan ö rencinin ba lam anlamas n kolayla t rmak bak m ndan basitle tirilmi metinler kullan labilir. Orta düzeyde ise dilin özgün kullan mlar n n yer ald nitelikli yaz nsal metinler ö renci düzeyine göre yeniden düzenlenerek basitle tirilebilirler.
Yabanc dil ö retiminde kullan labilecek olan bu üç metin biçiminden yaln zca birinin kullan larak di erlerinin göz ard edilmesi dil ö retiminde aksakl klara neden olabilir. Ö renmenin basamaklar na göre her biri farkl amaçlara uygun bir biçimde e it olarak kullan labilir. Anlama etkinliklerinde kurmaca ve basitle tirilmi metinler kullan l rken; belirli bir yap n n ö retiminde yo un girdiyi sa lamak amac yla kullanmal k metinler kullan labilir. Ancak belirli dilsel yap lar kazand r ld ktan, sonra kullanmal k metin kullan m yerine kurmaca metin kullan m , ö rencinin dil- anlam- kültür ili kisi kurarak ileti imsel becerilerini güçlendirmesi bak m ndan daha sa l kl ve yararl görülür. A a da biri kullanmal k biri kurmaca olan iki metin örne ini (Uzdu ve Günay, 2008) inceleyelim.
Konu: Yer Belirteçleri
Amaç: Yer belirteçlerinin kavranmas Seviye: Orta
Ya grubu:12-18 ya aras KONU: Yer Belirteçleri
Tümcedeki eylemleri ve eylemsileri yer-yön anlam yla gösteren ve onlar harekete geçiren sözcüklerdir. Eyleme ne yöne, ne tarafa, nereye sorular yöneltildi inde yer belirteçleri ortaya ç kar. Yer belirteçleri mutlaka eylemden önce yer al rlar
Balkondan a a2% bakt n zda pek çok bina, araba ve insan görürsünüz. Boy boy binalar, de i ik renkte arabalar ve tela l insanlar... Karma an n içinde sa2a sola ko u turan tela l insanlar. Arabalar n içinde a k n bak nan çocuklar. Ba n z biraz sola çevirince yolun solunda caddeye do2ru
uzanm dut a açlar ... Dallara tutunan birkaç yaprak a a2% dü tü ünü görünce ba n z geri
çevireceksiniz.
Bu örnekte görüldü ü gibi temel düzey ö rencisine yer belirteçleri betimleyici metinler yoluyla ö retilirken kullanmal k bir metin kullan labilir. Ancak daha ileri düzeydeki bir ö renci için kurmaca metinlerin kullan m anlama ve anlat m becerilerini de destekledi inden daha yararl görülür.
Konu: Yer Belirten sözcükler
Amaç: Yer belirten sözcüklerin kavranmas , Betimleyici metinlerin kavranmas . Seviye: $leri
Ya grubu: 18-30 ya aras
F*NLAND*YA’DA ÜÇ GÜN
Fin topra bizi pembe bir gülü le kar lad . Temiz, ince, iire benzer bir gülü … Sand m ki büyük, pek büyük bir varl n önüne ç kt m: Gönlümde sayg yla dolu bir sars nt ba lad .
Ak amd . Güne in batma saatleriydi. Engin bir ye illi in aras%nda ufuklar alev alev yan yordu. Bembeyaz al nl , sevimli istasyon evinin önünde durduk. Önümüzden bir grup asker geçti. Hepsi de bir elden, bir kal ptan ç km gibi ince boylu, güne saçl , güne yüzlü gençler. Giyimleri tertemiz…
Tren yürüdü. Sanki esteti i güçlü bir sanatç n n resim albümünden yapraklar çeviriyorum: Sa2da solda en olgun bir zevkle düzeltilmi bahçeler, parklar, evler. Uzakta, mavi bir dü ü and ran solgun bir deniz parças . $ki s ral a açl k bir yoldan çiçek demetleri denli güzel, yüzleri tatl bir yan kl kla koyula m pijamal genç k zlar dönüyor. Hepsi gürbüz, sevimli, a r ba l , ince… Bir ba ka yolda mavi gözleri, alt n saçlar , yumuk yanaklar yla birer alt n top gibi, irili ufakl köy çocuklar . Hepsinin yüzünde sessiz bir gülümseme izi var. Trenin sa2%nda solunda bisikletle gezenler…
Saat geceye do ru ilerliyor. Güne uykuya yat r lm , ama bir türlü uyumak istemeyen, ikide bir h rç n elleriyle cibinli ini çekip açan yaramaz bir çocuk gibi ara s ra bulutlar s y rarak ufken her kö esinden pembe pembe gülüyor.
Birdenbire çamlar n bir kö esinde k z ll k geni ledi, gün do uyor sand m. Saate bakt m, daha on bir. Anla lan, tren biraz yükselmi ti.
Bir istasyonda, koyu k rm z kadife kasketli, koyu lacivert giysili, a r duru lu güzel bir genç k z: $stasyon memuru… Yolun kenar%na konulmu biblo gibi bir ey…
Tren kalk yor. Yine parklar, bahçeler, köyler, kentler geçiyoruz. Hep o düzgünlük, hep o temizlik ve güzellik… Yollarda gezenler eksik de il. Renkli bir lo lu un aras%nda, güzel gençler, dü lerimize giren periler gibi dola yor. Yerden gö2e, gökten yere uçu an bak lar m, en küçük bir güzelli i kaybetmekten ürküyor.
Bu metin yukar daki kullanmal k metin ile ö retilmeye çal lan yer belirten sözcüklerin ö retiminin yan nda anlama anlatma etkinliklerini de yo un olarak içerecek ileri bir düzeyde dil becerisinin daha yetkin kullan m için yararl d r.
Yabanc dil ö retimde metin kullan m nda belirli yap lar n ö retilmesini sa lamak d nda kullanmal k ve basitle tirilmi metin kullan m sak ncal görülebilir. Çünkü bu metinler do al dilin yans t c lar de illerdir. Dil ö renicisi dili kullan m boyutunda ö renmeyi amaçlad ndan gerçek hayatta kar la abilece i özgün metinlerle derslerde kar la mal böylece ö rendi i dili günlük hayat nda da kullanabilir duruma gelmelidir.
4. 1. 1. Yabanc Dil Ö&retiminde Metin Seçimi
Dil ö retiminin temel araçlar ndan say lan metinler özellikle anlama etkinliklerinde (okuma ve dinleme) s kça kullan l rlar. Dilin temel ö elerini dü ündü ümüzde metinler dil ö retiminin tüm a amalar nda kullan labilirler. Ancak kullan lacak metinlerin seçiminde dikkate al nmas gereken baz ölçütler vard r. Bu ölçütleri öyle s ralayabiliriz:
“1.Ö renmeye ba l ölçütler
1.1.Ö rencilerin dil düzeylerinin dikkate al nmas
1.2.Ö rencilerin okuma al kanl klar , ileti im ihtiyaçlar ve güdülerinin dikkate al nmas
1.3.Ö rencinin bireysel ve kültürel önbilgisinin dikkate al nmas 2. Metinle ilgili ölçütler
2.1. Metnin dil ve içerik yönünden uygunlu u 2.2. Metnin tür ve kapsam bak m ndan uygunlu u 2.3. Metnin konu ve yap yönünden uygunlu u 3. Hedef ve yöntem ile ilgili ölçütler
3.1.Metnin dil ve ileti im aç s ndan e itim hedeflerine uygunlu u
3.2.Metnin e itici-ö retici olmas aç s ndan e itim hedeflerine uygunlu u 3.3.Metnin s n f içi çal malarda kar l kl etkile imi sa lay c ve ileti imsel yöntemi kullanmaya elveri li olmas ” (Kudat, 1996:40).
Ö renmeye ba l ölçütlerden ö rencilerinin dil düzeylerinin dikkate al nmas ölçütü, bir arada bulunan ö renci grubundaki dil düzeyinin birbirlerinin ö renmelerini olumsuz etkilemeyecek düzeyde olmas gerekti ini belirtir. Yani birbirinden çok ayr düzeydeki ö rencilerin bir s n fta toplanmas dil düzeyinin s n fa
göre ayarlanmas konusunda sorun yaratabilir.
Ö rencilerin okuma al kanl klar n n, ileti im ihtiyaçlar n n ve güdülerinin dikkate al nmas öncelikle ö renciyi tan may gerektirir. Ö rencinin dili ö renme amac n n, ö renmeye güdülenme yollar n n bilinmesi metin seçiminde yol gösterici olabilir. “Dil ö renimi genel olarak üç grupta toplayabilece imiz amaçlardan kaynaklanmaktad r: Akademik, mesleki, sosyal. Yaz l metin seçimi de bu amaçlara göre de i ecektir” (Rona ve Dedes, 1999:67). Örne in dili mesleki amaçlarla ö renen bir mühendise zorla tarihsel metinleri okutmak onun dile kar olan güdüsünü azaltaca gibi, ihtiyaçlar n da kar lamayaca ndan dil ö renme iste i azalacak ve bu da ö renmeyi zorla t rabilir. Ö renciye ö retilecek sözcükler seçilirken onun günlük hayatta ya da özel amaçlar dahilinde s kl kla kullanaca sözcükler dikkatle belirlenmelidir. Derslerde daha çok ö rencinin ilgisini çeken, ö rendiklerini kullanabilece i metinler kullan l rsa ö renci derse daha iyi güdülenebilir.
Ö rencinin bireysel ve kültürel önbilgisinin dikkate al nmas nda ise seçilen metnin yap s n n, anlam n n ö rencinin düzeyine önbilgilerine uygun olmas ö renmeyi kolayla t rarak ö renmeyi güdüleyecektir.
Metinle ilgili ölçütlerde ise öncelikle metnin dil, içerik ve sözcükler yönünden hedeflere ve ö renci düzeyine uygun olmas gerekir. Henüz temel düzeyde olan bir ö renciye dil bak m ndan karma k bir metnin sunulmas ö rencinin ö renme h z n dü ürebilir ve ö renmeye kar olumsuz tutum geli tirmesine neden olabilir. *çerik yönünden ise metnin ö renci düzeyine ve ilgilerine uygun olmas ö renmeyi kolayla t rabilir.
Metnin tür ve kapsam yönünden uygunlu u öncelikle metnin hangi amaca yönelik kullan laca ile ilgilidir. Ö rencinin ilgisini daha çok çekebilecek k sa metinler kullan larak ö rencinin ileti im becerileri de geli tirilebilir. Metinlerin tür ve kapsam na yönelik seçimin önemiyle ilgili olarak >enöz unlar belirtir:
“Metin türleri, bir dil toplulu u içinde ya ayan bireylerin ileti im kurmalar n sa layan metin olu turma örnekleridir. Yabanc dil ö renmenin en önemli amac , ileti im kurmak oldu una göre, sözcükler ve dilbilgisel yap larla birlikte metin türleri de yabanc dil dersinde ele al nmal d r. Çünkü metin türleri içinde yer ald klar dilin konu uldu u toplumun geçirdi i tarihsel, kültürel, sosyal geli melerin etkisiyle ekillenmi tir. Bu nedenle de metin türlerine özgü özellikleri bilmek, hem ana dilinde hem de yabanc dilde iyi kurgulanm metinler üretmek aç s ndan son derece önemlidir. E er yabanc dildeki bir metin türü, ö rencinin ana dilinden farkl bir biçimde kurgulan yorsa ve ö renci bu konuda yeterli bilgiye sahip de ilse, yabanc dilde metin üretirken ana dilinin etkisinde kalacak; büyük bir olas l kla ba ar l bir metin yaratamayacakt r” (2005:62).
Metnin konu ve yap yönünden uygun olmas , metnin ö retilen yap ya (ö renilenleri içermesi ve ö retilen yap y yo un olarak içermesi) uygun olmas ve konu bak m ndan da günlük ya amda yer alan konular n seçilmesi ö rencinin ilgisinin yo un tutulmas n sa layabilir. Ayr ca konu bak m ndan dil-kültür ili kisi içinde ö renilen dilin ta d kültür özelliklerinin verilmesi ö rencinin kültürü ö renmesi bak m ndan olumlu görülebilir.
Hedef ve yöntem ile ilgili ölçütlerde ise öncelikle seçilen metnin dil ve ileti im aç s ndan e itim hedeflerine uygun olmas gerekir. Ö rencinin bilmedi i yap lar n ve sözcüklerin kullan lmamas na dikkat edilerek ö rencinin ileti im ihtiyac n kar lamaya yönelik metinlerin uygun ba lamlarda sunulmas daha yararl görülür.
Metnin e itici ve ö retici olmas aç s ndan e itim hedeflerine uygunlu unda ise seçilen metnin ya ant ö eleri ta yan nitelikte olmas na dikkat edilerek, ö renciyi çok yönlü dü ünmeye iten metinlerin seçimi hedeflenen kazan m aç s ndan daha yararl görülür.
“Genel olarak dil e itiminde oldu u gibi, Türkçenin yabanc dil olarak ö retilmesinde, ö rencinin dili ö renme amac ile kendisine bunu en kolay biçimde sa layacak olan beceri ili kisini iyi saptamak ve bu beceriyi en etkin biçimde i lerlik kazand racak olan sözcük ve dilsel yap lar içeren metinleri a amal bir düzenleme içinde ö renciye sunmak, hem ö renciyi hem ö retmeni amac na ula t r r” (Rona ve Dedes, 1999:73).
Derste kullan lan metnin her yönüyle (içerik-yap ) s n f içi etkile imi sa lamas na özen gösterilmelidir. Bu etkile im ö renci- ö retmen, ö renci- ö renci aras nda dü ünülenlerin rahatça söylenebilmesi ve dil becerisinin rahat bir ekilde
kullan labilmesi bak m ndan uygun ortam yaratabilir.
Bu s ralanan ölçütler d nda genel metin kullan m d nda bir alana yönelik olarak okuma metinlerinin seçimi konusunda Day, u ölçütleri belirtmi tir:
“Uygun metnin seçimi için yedi ölçüt vard r: 1.*lgi 2. * lerlik 3.Okunabilirlik a. Sözlüksel bilgi b. Artalan Bilgisi c. Sözdizimsel uygunluk d. Düzenleme e. Söylem olgular f. Uzunluk 4.Konu 5.Politik uygunluk 6.Kültürel uygunluk 7.Görünü ” (1994:20).
Bu ölçütlerde ise genel olarak belirtilenler unlard r:
*lgi ile belirtilen ö rencinin ilgisine yönelik metinlerin seçilmesinin gereklili idir. Bu güdülenme aç s ndan büyük önem ta r. Seçilen metin ilginç olmazsa güdülenme de olmayaca ndan metnin okunmas nda sorun ya anabilir.
* lerlikte ise metnin s n f içi uygulamalara elveri li olmas söz konusudur. Üzerinde uygulamalar n yap labilece i nitelikte metinler seçilirse ö retmen ve ö renci için daha yararl ve rahatlat c olabilir.
Okunabilirli in kendi içinde baz ölçütleri vard r. Bunlardan sözlüksel bilgi okunabilirlik için çok önemlidir. Metinde yeni sözcükler çok olmas ö renci aç s ndan s k nt yarat r. Metnin içerdi i sözcükler ö rencinin kavrama düzeyine uygun olmal d r. Artalan bilgisinde ö rencinin önceden ö rendi i yap lara yer verilmesi ö renmenin basamaklar halinde ilerlemesini sa layabilir. Sözdizimsel uygunlukta ayn biçimde ö rencinin düzeyine uygun olmal karma k yap lar fazla yer almadan daha sade bir anlat m üzerinden uygulamalar yap ld nda daha verimli sonuçlar elde edilebilir. Ayr ca metnin iyi düzenlenmi olmas önemlidir. Söylem
olgular bak m ndan metin ba da k ve tutarl olmak durumundad r. Metnin uzunlu unun bitirilebilir ölçülerde olmas ve okuma h z na göre bir ders içinde