Öğretmenler öğretim sırasında konuya bağlı olarak faklı yöntem ve teknikler kullanırlar. Ancak kullandıkları yöntem ve teknikler öğretmenin öğrenme ve öğrenci ile ilgili inançları (oryantasyonu), dersin süresi, öğretim programı veya öğrenci seviyesi gibi faktörlerden etkilenebilir. Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin kendilerini sınırlayabilecek faktörlerin olmadığı (bu çalışmada ideal durum olarak adlandırıldı) şartlarda kullanmayı tercih ettikleri ve mevcut şartlarda (şuan bulundukları okullardaki şartlar) kullandıkları stratejileri belirlemek ve yöntem/teknikleri kullanımlarına etki eden nedenleri ve sınırlılıkları ortaya çıkarmaktır.
Araştırmanın bulguları dört başlık altında verilmiştir.
1. Öğretmenlerin ideal şartlarda kullandıkları stratejiler
2. Kimya öğretmenlerinin mevcut şartlarda kullandıkları stratejiler
3. Kimya öğretmenlerinin oryantasyonları ve oryantasyonlarına etki eden faktörler 4. Kimya öğretmenlerinin öğretim yöntem seçimine etki eden faktörler
Öğretmenlerinin İdeal Durumlarda Tercih Ettikleri Öğretim Stratejileri
Araştırmada öğretmenlerin ideal durumlarda tercih ettikleri stratejileri, yöntemleri ve teknikleri belirlemek için iki farklı veri kaynağından yararlanılmıştır. Bunlar senaryolar ve görüşmelerdir. Öğretmenlerle gerçekleştirilen görüşmede (EK 3, Soru 5) öğrencilerin nasıl daha iyi öğrenebildikleri soruldu. Bu sorunun amacı öğretmenlerin, öğrenmeye ve öğretmeye bakış açısını ortaya koymaktı. Araştırmada öğretmenlerin ideal şartlarda kullandıkları yöntem ve teknikleri belirlemek için bir diğer veri toplama aracı olarak senaryolar kullanıldı. Katılımcılara “senaryolarda bulunan eğiticiler yerinde siz olsaydınız
45
bu konuları anlatmak için hangi stratejileri kullanırdınız?” sorusu yöneltildi. Böylelikle katılımcıların ideal ortamların oluşması durumunda kullanmayı tercih edeceği stratejiler belirlendi. Analiz sonuçları her iki soru için ayrı ayrı aşağıda verildi. Daha sonra bu soruların analizinden her bir öğretmenin öğretim oryantasyonları (yönelimleri) ortaya konuldu.
Öğrenciler Daha İyi Nasıl Öğrenebilir?
Öğretmenlerin öğrenmeye bakış açısı onların derslerde kullandıkları öğretim stratejilerini etkiler (Aydın & Boz, 2012). Derslerinde öğrenci merkezli öğretim gerçekleştiren öğretmenler ile öğrenci merkezli öğretim gerçekleştiren öğretmenler “öğrenci nasıl öğrenir?” sorusuna farklı cevap verir. Araştırmanın dördüncü aşamasında gerçekleştirilen görüşmelerde katılımcılara “öğrenciler daha iyi nasıl öğrenebilir” sorusu yöneltildi. Katılımcıların cevaplarının analizi ile ortaya çıkan bulgular Tablo 3’de verildi. Bulguların sunumunda her bir katılımcının cevabında ifade ettiği yöntem/teknikler temel alınarak öğretmenin fen öğretimi stratejisi belirlendi.
Tablo 3’e göre araştırmaya katılan öğretmenlerin tamamı öğrencilerin öğrenmesinde öğretmen merkezli ve öğrenci merkezli öğretimin etkili olduğunu düşünmektedirler. Öğretmenler, öğretmen merkezli öğretim ile sunuş yoluyla öğretim stratejisini, öğrenci merkezli öğretim ile buluş yoluyla öğretimi ifade etmektedir. Nehir ve Elif öğretmenler diğer öğretmenlerden farklı olarak ilaveten araştırma inceleme yoluyla öğretim stratejisinin de öğrencilerin öğrenmesinde önemli bir rolü olduğunu ifade ettiler.
Bu araştırmada öğretmenlerle yapılan görüşmede “öğrenciler daha iyi nasıl öğrenebilir?” diye sorulmuştur. Öğretmenlerin soruya veya sorunun devamında gelen alt sorulara nasıl cevap verdiği tablodaki sırayla verilmiştir:
Gülçem Öğretmen Görüşme 2 Soru 5
Araştırmacı: Sizce öğrenciler nasıl daha iyi öğrenirler?
Gülçem öğretmen: İşte yaparak yaşayarak derler ya. O şekilde. Şu laboratuvara keşke girebilsek. Laboratuvar şartlarında çok daha az şeyi öğretmemiz lazım o zaman. Deneyleri yaparak yani kimya dersi için söylüyorum bunu. Laboratuvarı bu işin içine sokmak lazım.
(…) deney yaparak daha iyi öğrenirler. Görsellerle kendileri yaptıkları zaman gördükleri zaman çok daha iyi öğrenirler.
46 Tablo 3
Katılımcıların “Öğrenciler Daha İyi Nasıl Öğrenebilir?” Sorusuna Verdikleri Cevaplar Öğretmen Öğretim
Yaklaşımı
Strateji Yöntem Teknik
Gülçem Öğretmen merkezli öğretim Sunuş yoluyla öğretim Düz anlatım Video/resim gibi görsel kullanma Model kullanma Özetleme Görsel kullanma Öğrenci merkezli öğretim Buluş yoluyla öğretim
Keşfetme Deney yapma
Nehir Öğretmen
merkezli öğretim
Sunuş yoluyla öğretim
Düz anlatım Model kullanma
Öğrenci merkezli öğretim
Buluş yoluyla öğretim
Keşfetme Deney yapma
Araştırma inceleme yoluyla öğretim
Araştırma Gezi gözlem
Azra Öğretmen
merkezli öğretim
Sunuş yoluyla öğretim
Düz anlatım Dirsek dirseğe konu anlatma Dersi tekrar etme Dersi dinleme Öğrenci merkezli
öğretim
Buluş yoluyla öğretim
Keşfetme Deney yapma
Elif Öğretmen merkezli öğretim Sunuş yoluyla öğretim Video/resim gibi görsel kullanma Görsel kullanma Öğrenci merkezli öğretim Buluş yoluyla öğretim
Keşfetme Deney yapma
Öğrenci merkezli
öğretim Araştırma inceleme yoluyla öğretim
Araştırma Araştırma yapma Kimya ile ilgili gelişmeleri takip etme ve
anlamaya çalışma Proje hazırlama
47 Görüşme 1 Senaryo 1
Araştırmacı: (…) Peki, şöyle bir soru sorsam. Varsayalım üniversite kaygınız yok. Öğrencilerinizin de aynı şekilde üniversite kaygısı yok. İdeal bir ders anlatacaksınız o zaman böyle bir konuyu anlatırken neyi tercih edersiniz ya da nasıl bir strateji kullanırsınız?
Gülçem öğretmen: Keşke öyle bir imkânımız olsa da görerek yaptıkları şey akıllarında daha çok kalıyor. Şekillerle hani uygunsa deney yaptırarak, hele bu donma noktası çok yapılabilecek bir şey okul ortamında da… Dolayısıyla deney yaparak yaptırırdım. Çok daha rahat olurdu. Daha akıllarında kalıcı olurdu.
Görüşme 2 Soru 3
Araştırmacı: Sizce öğrenciler kimya dersini genel olarak seviyor mu? Neden? Bu durumu etkileyen faktörler nelerdir?
(…)
Gülçem öğretmen: Yani bende biraz yardımcı olunca hani onlarda ilgi gösteriyorlar, not tutuyorlar. Mesela kimisi yaramazlık yapıp bu dersle ilgilenmediğini gösteriyor, kimisi sınıfta uyuyor. Biraz benimle diyalogları iyi olunca o şekilde derse katılımları da olabiliyor. Şöyle bir şeyde var işte hani kimya dersini. Şu soruyu da çok duyuyorum “hayatta ne işimize yarayacak” gibi. Niye bu kadar ağır öğreniyoruz. Laboratuvara girip yapsalar çok daha sevecekler aslında.
Gülçem öğretmen kimya dersini en iyi öğretmenin yollarından birinin laboratuvar ortamında deney yapma yöntemi olduğunu belirtmiştir. Deney yaparak öğretmenin Gülçem öğretmenin açıkladığı gibi kullanılması, buluş yoluyla öğretim stratejilerine bir örnektir.
Nehir Öğretmen Görüşme 2 Soru 6
Araştırmacı: Öğrencilerin kimya dersinde başarılı olabilmeleri için neler yapılmalıdır?
Nehir öğretmen: En iyisi laboratuvar. Bugün bir arkadaşımız başka bir okuldan geldi harika bir laboratuvarı var. Benim fiziksel olarak gördüğüm en iyi laboratuvar burası meslek hayatımda.(Laboratuvar alt yapısı uygun değil, çeker ocak yok, gaz bağlantısı yok, sadece masaları ve sandalyeleri kullanışlı) Malzeme olarak da en kötüsü. Turnusol kâğıdı dahi yok.
(…)
Araştırmacı: Laboratuvarınız hazır olsa kullanır mısınız?
Nehir öğretmen: Kullanırım tabi ki. Daha etkin bir şekilde kullanırım. Ne kadar etkin kullanabilirim bilmiyorum ama daha etkin kullanırım.
48 Görüşme 2 Soru 11
Araştırmacı: Peki, konuya göre strateji geliştirir misiniz veya kullanır mısınız hocam?
Nehir öğretmen: Yani zannetmiyorum. Ama artık çok standart oldum yani. Öyle bir ekstra durum yok yani. Bir şeyle uğraşmıyorum. Gezi gözlem onları da çok seviyorum. Geçen dönem mesela MTA’ya falan öğrencileri götürmüştüm.
(…)
Bu tarz gezilere olabildiğince çok öğrenci götürmeye çalışıyorum. Oraya giden öğrenciden 20 ya da 50 kişi götürürsem 3-5 kişinin çok farklı etkilendiğini fark ediyorsunuz yani. Olumlu anlamda güzel etkileniyorlar. Öyle şeylerin faydasını görüyorum.
Nehir öğretmen öğrencilerin kimya dersinden başarılı olabilmeleri için laboratuvar kullanılması gerektiğini belirtti. Nehir öğretmende laboratuvarın alt yapısının uygun olması, cihaz ve malzemelerin tam olması durumunda deney yaparak öğretme yönteminin öğrenciyi başarıya götüreceği düşüncesinin olduğu görülmektedir. Ayrıca Nehir öğretmen araştırma inceleme öğretim stratejilerinden gezi-gözlem yöntemini uyguladığını ifade etti. Bu yöntem öğrencilerin kendi etkinlik ve gözlemleriyle öğrenebilecekleri yöntemlerden biridir.
Azra Öğretmen Görüşme 2 Soru 5
Araştırmacı: (…) Bu tür şeyleri öğretirken yöntemi tam istediğiniz gibi belirleyebiliyor musunuz? Ya da her kullandığınız strateji ve yöntem buna uyuyor mu?
Azra öğretmen: Yok yani, aslında diyordum ya geçen seferde keşke laboratuvara inip laboratuvarda çalışıp… Ağzımızdan çıkan her şeyin laboratuvar uygulaması var aslında. Mıknatısla ayırma çok basit olabilir ama uygulamasını yapamıyoruz. Bizim en büyük eksikliğimiz bu.
Görüşme 1 Senaryo 4
Araştırmacı: Peki, anlatırken hangi yöntemle anlatıyorsunuz hocam?
Azra öğretmen: Şimdi anlatırken kendileri şeyi çok seviyorlar. Bu konuda biz kendimiz deney yapalım. Biz getirelim deyip evden buldukları şeker, su, zeytinyağı. Hatta zeytinyağı dedim, ayçiçek yağı getirmişler. Ayçiçek yağının da zeytinyağı gibi bir etki yaratmadığını gördüler aslında bir manada. Evden kendileri araştırıp günlük hayatta kullandıkları ne nede çözünür nede çözünmezi gösteriyoruz.
Araştırmacı: Yine deneysel uygulama oluyor.
Azra öğretmen: Deneysel uygulama var ama hani laboratuvar ortamında değil günlük hayatta kullandıklarını deney olarak.
49 Araştırmacı: Sınıfta mı yapıyorsunuz?
Azra öğretmen: Sınıfta. Bir tek CCl4’ü laboratuvardan alıyorum. Dedim ya çok
kullanmadığım için laboratuvarı. CCl4’ü hiç görmemiş oluyorlar. (CCl4 zehirli
bir maddedir, sınıf ortamında deney amaçlı kullanılması uygun değildir. CCl4 kullanılacağı deneyler çeker ocakta yapılmalıdır.) Onun suya ne kadar
benzeyip ama suda çözünmediğini gösterip neyi çözer o zaman benzeni çözer deyip hani yine “benzer benzeri çözer”i söylüyorum. Onun Latince bir deyim olduğundan yola çıkıp onu söyleyince sınıf bir kopuyor, gülüyorlar. Yani dikkat çekici şeyler kullanarak.
Araştırmacı: Farklı bir yöntem…
Azra öğretmen: Yoksa evet şeker suda çözünür dediğimde çözünür. Ama orada kalıyor.
Azra öğretmen kimya dersinde anlatılan konuların tamamının deneylere uygun olduğunu belirtmiştir. Konuları laboratuvarda deney yaparak göstererek buluş yoluyla öğretim stratejilerinden birisini uygulamak istemektedir.
Elif Öğretmen Görüşme 2 Soru 5
Araştırmacı: Sizce öğrenciler nasıl daha iyi öğrenirler?
Elif öğretmen: Kendileri o işlenilen konuda fikir beyan ederse, evde çalışıp gelirse, kendileri basit de olsa bir performans görevi ya da bir proje ödevi yerine getirirlerse daha iyi öğreneceklerini düşünüyorum.
Elif öğretmen: Evde hazırlık gerektirmeden dersteyken o anda başlayan bir konuyla ilgili diye düşünürsek mutlaka öğrencinin kendisinin yazması gerekiyor. Sadece dinleyerek olmayacağını düşünüyorum. Yazması, tahtaya kalkıp soru çözmesi, o anda yanındaki arkadaşı ya da öğretmenle o konu da tartışması gerekiyor. Daha iyi öğrenebilmesi için.
Görüşme 1 Senaryo 3
Araştırmacı: (…) Gerçi size yönlendirme yapmak istemiyorum ama biraz da açmak istiyorum. Mesela zaman sizin bir kısıtınızdır yani bu şekilde uygulamak…
Elif öğretmen: Aslında imkân ve zaman olsaydı, bunu deneyerek yapabilirdik. Buhar basıncını hesaplamak çok zor olabilir ama en azından derişimlerinin değiştiğini ısıtarak olsun başka bir yolla olsun gösterebilirdim. Deneyerek buna benzer bir sistem hazırlatabilirdim öğrencilere…
Görüşme 1 Senaryo 4
Araştırmacı: Derin öğretmenin yerinde siz olsaydınız hangi öğretim stratejisi/stratejilerini kullanırdınız?
Elif öğretmen: Yani yine imkân dâhilinde olursa deney yapardım. Çok basit bir şekilde; suyun içerisine şeker atıp hatta sıcak suya şeker atıp soğuk suya şeker atıp farklı çözeltiler hazırlamaya çalışırdım. Şeker dışında başka maddeleri
50
kullanarak taneciklerin dağıldığını görebilecekleri kadar göstermeye çalışırdım.
Görüşme 2 Soru 12
Araştırmacı: (…) Şu an kullandığınız stratejiler arasında ya da yöntemler arasında bir sıralama yaparsanız nasıl bir sıralama yaparsınız? Bir de böyle ideal bir ortamda olsaydınız ders anlatabileceğimiz seviye olarak, öğrenci profili olarak, hazırbulunuşluk olarak öğrenci düzeyinin daha iyi olduğu bir grubunuz olsaydı. Şu stratejileri şöyle sıralardım önceliklerine göre…
Elif öğretmen: Şu durumda düz anlatıma her zaman başvuruyorum. Ve önceliğim o oluyor. Hepte o olacak. İdeal bir ortamım olsaydı eğer kesinlikle önceden çok iyi hazırlanırdım. Birincisi ders için yeni gelişmeleri takip ederdim. İkincisi öğrencilere nasıl deneyler yaptırırdım. Nasıl deneyler yaptırabilirim. Çünkü öğrencilerin deney, yapınca maddeyle karşılaşınca daha iyi anlayacaklarını düşünüyorum. Laboratuvar kullanmak, video, animasyon ve görsellere başvurmak. En ideali odur benim için yapacağım şey o olurdu. Görüşme 2 Soru 5
Araştırmacı: Peki, öğrenciler bizim dersimizde kimya dersinde başarılı olabilmek için ne yapmalılar?
Elif öğretmen: Yani sadece okuyarak yazarak öğretmenin anlattığını tekrar ederek değil de biraz kendilerinde araştırma yapması,günlük kimya ile ilgili bilgileri takip etmesi onları daha da başarılı yapacaktır diye düşünüyorum.
Elif öğretmen daha çok üst düzey zihinsel becerilerin kullanıldığı stratejiler ile öğrencilerin daha iyi öğreneceğini düşünmektedir. Bu stratejiler buluş ve araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejileridir. Bu stratejiler öğrencilerin kendi etkinlikleri ve gözlemleriyle sonuçlara varmasını teşvik edici stratejilerdir. Katılımcı bu stratejilerden deney yaparak öğrenme, araştırma yapma, kimya ile ilgili gelişmeleri takip etme ve anlamaya çalışma ve proje hazırlama gibi yöntemleri önermiştir. Önerilen bu yöntemler, katılımcı da öğrenme sürecinde öğrencilerin etkin bir rol alması gerektiği algısı olduğunu ortaya koymaktadır. Sonuç olarak; bu araştırmaya katılan öğretmenlerin tamamı tarafından benimsenen stratejilerden biri sunuş yoluyla öğretim, diğeri ise buluş yoluyla öğretim stratejisidir. Sunuş yoluyla öğretim stratejisi bilgi aktarımı, kavram, ilke ve genellemelerin aktarılmasında tercih edilen bir stratejidir. Sunuş yoluyla öğretimde bilgiler planlanmış, sınıflanmış ve sıralanmış bir şekilde öğretmen tarafından verilir. Buluş yoluyla öğretim strateji de ise öğretmenin görevi önceden belirlenmiş hazır bilgileri öğrencilere vermek değil, öğrencilere kendi deneyimleriyle öğrenebileceği ortamlar yaratmaktır. Bu araştırmaya katılan tüm öğretmenler, kimya dersinin en iyi öğretim yöntemlerinden birisinin laboratuvar ortamında deney yaparak gerçekleşeceğini belirtmektedirler.
51
Öğretmenler öğrencilerin daha iyi öğrenmesinde düz anlatım gibi sunuş yoluyla öğretimin ve deney yaparak gerçekleştirilen buluş yoluyla öğretimin önemli olduğunu düşünmektedirler. Bu öğretim stratejilerini uygularken de genellikle video/resim/animasyon gibi görselleri veya modelleri kullanmayı, deney yaptırma gibi teknikleri kullanılabileceğini belirttiler. Bu yöntem ve tekniklerden farklı olarak Azra öğretmen düz anlatım yaparken dirsek dirseğe konu anlatmayı tercih edeceğini söyledi. Azra öğretmen sınıf mevcutlarının az olması durumunda her öğrencisiyle birebir ilgilenebileceğini belirtti ve bu yöntemi de dirsek dirseğe konu anlatma yöntemi olarak isimlendirdi.
Diğer katılımcılardan farklı olarak Elif öğretmen araştırma inceleme yoluyla öğretim stratejisini, araştırma yapma, kimya ile ilgili gelişmeleri takip etme ve anlamaya çalışma ve proje hazırlama uygulamalarını yaparak gerçekleştirmek istediğini belirtti. Araştırma inceleme yoluyla öğretim stratejisi öğrencilerin bilgileri araştırıp inceleyerek bulmasını hedefleyen strateji türlerinden biridir.
Öğretmenlerin Senaryolarda Kullandığı Stratejiler Nelerdir?
Öğretmenlerin derslerinde kullandıkları yöntem ve teknikler konuya bağlı olarak değişebilir. Araştırmada öğretmenlere yöneltilen ilk soruda (öğrenciler nasıl daha iyi öğrenir) öğretmenin ideal durumlarda kullanmayı tercih ettiği stratejiler konudan bağımsız olarak belirlendi. Ancak, senaryolar ise çözeltiler konusuna özgü hazırlandı. Böylelikle öğretmenlerin kullanmayı tercih ettikleri yöntem ve teknikler konuya özgü olarak belirlenebildi. Öğretmenlerin derste kullanacakları stratejileri belirlemeden önce dört adet senaryo oluşturulmuştur. Senaryolar 11. sınıf kimya dersinin “Sıvı Çözeltiler” ünitesine ait konulardan hazırlanmıştır. Senaryolar hazırlanırken birinci senaryoda “sıvı ortamda çözünme olayı”, ikinci senaryoda “semboller ve birimler”, üçüncü senaryoda “koligatif özellikler” ve dördüncü senaryoda “çözünürlük” konuları tercih edilmiştir. Hazırlanan senaryolarda öncelikle katılımcılardan meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişimlere açıklık getirmesi ve öğrencilerin sahip olduğu yanlış kavramaları/yanlışlıkları tespit etmesi istenmiştir. Katılımcılara müteakiben “senaryolarda bulunan eğiticiler yerinde siz olsaydınız bu konuları anlatmak için hangi stratejileri kullanırdınız?” sorusu yöneltilmiştir. Öğretmenlerin çözeltiler konusuyla ilgili senaryolarda ideal şartlarda kullanabilecekleri yöntemler Tablo 4’de verildi.
52 Tablo 4
Öğretmenlerin İdeal Şartlarda Senaryolarda Kullandığı Stratejiler
Öğretmen Öğretim Yaklaşımı Strateji Yöntem
Gülçem Öğretmen merkezli öğretim
Sunuş yoluyla öğretim Düz anlatım Video/resim gibi görsel kullanma Öğrenci merkezli
öğretim Buluş yoluyla öğretim Keşfetmeye yönelik deney yapma
Nehir Öğrenci merkezli öğretim
Buluş yoluyla öğretim Keşfetme Deney/gözlem yaptırma Azra Öğrenci merkezli
öğretim
Buluş yoluyla öğretim Keşfetmeye yönelik deney yapma
Deney/gözlem yaptırma Elif Öğretmen merkezli
öğretim
Sunuş yoluyla öğretim Video/resim gibi görsel kullanma Öğrenci merkezli
öğretim
Buluş yoluyla öğretim Keşfetme
Öğrenci merkezli öğretim
Araştırma inceleme yoluyla öğretim
Araştırma
Tablo 4’e göre dört öğretmenin ideal şartlarda genellikle buluş yoluyla öğretim stratejisini tercih ettikleri görülmektedir. Gülçem ve Elif öğretmen buluş yoluyla öğretim stratejisinin yanında sunuş yoluyla öğretim stratejisini de tercih etmişlerdir. Çözeltiler konusunun öğretiminde öğretmenler kendilerini sınırlayabilecek faktörlerin olmaması durumunda keşfetmeye yönelik deney yaptırma, gözlem yaptırma gibi yöntemleri tercih etmektedirler. Gülçem öğretmen ile senaryolar üzerinden yapılan görüşmelerde, öğretmen merkezli stratejilerden düz anlatım ve video/resim gibi görsel kullanma; öğrenci merkezli eğitim stratejilerinden keşfetmeye yönelik deney yaptırma yöntemini kullanabileceğini belirtmiştir. Bu sonuç Gülçem öğretmenin “öğrenciler en iyi nasıl öğrenirler?” sorularına verdiği cevaplar ile örtüşmektedir.
53
Nehir öğretmen de keşfetmeye yönelik deney yaptırma ve deney/gözlem yaptırma yöntemlerini kullanabileceğini belirtmiştir. Nehir öğretmen için ideal bir durum laboratuvarın kullanılabilir olması, cihaz, malzeme ve kimyasal madde eksikliğinin yaşanmadığı durumdur. Laboratuvar olanaklarının yeterli olmadığı durumlarda konu ile ilgili deneyleri videodan öğrencilerine izletmeyi tercih etmektedir. Fakat deneylerin videodan izletilmesinin öğrenciler üzerinde beklenen etkiyi yapmadığını yapılan görüşmede şu şekilde ifade etmiştir:
Görüşme 2 Soru 11
Araştırmacı: Deney uygulamalarını şartlar uygun olmadığından dolayı mı yapamıyorsunuz?
Nehir öğretmen: EBA’da yapılması gereken deneylerin her birinin gösterimi var. Zaten bakan beyde öyle bir açıklama yapmış ya… Malzemeniz yoksa EBA’da bütün deneyler var. Oradan izletin diye. Deneyleri oradan izliyoruz. Kesinlikle aynı etkiyi yapmıyor. Yapıyor diye düşündüğümü söylemiyorum. Tüm deneyler orada var.
Azra öğretmen de Nehir öğretmen gibi senaryolarla ilgili görüşmelerde ideal şartlarda buluş yoluyla öğretim stratejisini tercih ettiğini ifade etmektedir. Bu durum Azra öğretmenin ilk soruya verdiği cevaplarla örtüşmektedir.
Son olarak Elif öğretmen ideal şartlarda sunuş, buluş ve araştırma-inceleme öğretim stratejilerini uygulamayı tercih etmektedir. Elif öğretmen “öğrenciler nasıl daha iyi öğrenir” sorusuna verdikleri cevapta da aynı stratejileri ifade etmiştir
Sonuç olarak; Tablo 3 ve Tablo 4 birlikte değerlendirildiğinde ideal şartlarda öğretmenlerin kullanmayı düşündükleri yöntem ve teknikler birbirleriyle benzerlik göstermektedir. Bir başka deyişle; öğretmenlerin kendilerini sınırlayıcı faktörler olmaması durumunda tercih ettiği öğretim stratejisi veya kullanmayı planladığı yöntem ve teknikler konuya bağlı değildir. Sadece Nehir öğretmen öğrencilerin öğrenmesinde öğrenci ve öğretmen merkezli stratejilerin önemli olduğunu ifade etmesine rağmen (Tablo 3), çözeltiler konusunda sadece öğrenci merkezli (buluş yoluyla öğretim) stratejisi kullanabileceğini belirtmiştir (Tablo 4). Öğretmenler ideal durumlarda düz anlatım, deney yaptırma yöntemlerini veya video/animasyon gibi görselleri kullanabileceklerini ifade etmişlerdir.
54
Kimya Öğretmenlerinin Mevcut Durumlarda Tercih Ettikleri Öğretim Stratejileri Öğretmenlerin mevcut durumlarda kullandıkları stratejileri, yöntemleri ve teknikleri belirlemek için üç farklı veri kaynağından yararlanılmıştır. Bunlar senaryolar, görüşmeler ve ders takipleridir. Öğretmenlerle gerçekleştirilen görüşmelerde “öğretmenlerin mesleki yaşantılarında en iyi anlattıkları ders”, “bir kimya dersini nasıl anlatırsınız” olmak üzere iki soru soruldu (EK 3. Soru 5 ve Soru 7). Bu sorular ile öğretmenlerin konudan bağımsız olarak kullandıkları yöntem ve teknikleri belirlenmek amaçlandı. Konuya bağlı olarak kullandıkları yöntem ve teknikleri belirlemek içinde çözeltiler konusunda hazırlanan senaryolardan ve çözeltiler konusunda gerçekleştirilen ders takiplerinden yararlanıldı. Analiz sonuçları her bir veri kaynağı için ayrı ayrı aşağıda verildi. Daha sonra bu soruların analizinden her bir öğretmenin öğretim yönelimleri ortaya konuldu.
Unutamadığınız, En İyi Anlattığınız Bir Dersi Anlatır Mısınız?
Araştırmaya dâhil olan öğretmenler en az 14 yıllık mesleki deneyime sahip deneyimli öğretmenlerdir. Öğretmenler kimi zaman sıradanlaşan derslerinin arasında bazı dersleri nasıl işlediğini unutamaz. O dersler o öğretmen için önemlidir. Öğretmenin bir dersi unutmaması o derste farklı bir öğretim gerçekleştirmesinden olabilir. Bu amaçla öğretmenlere “unutamadığınız, en iyi anlattığınız bir dersi anlatır mısınız?" sorusu soruldu. Bu sorudaki amaç, öğretmenin her zaman kullandığı yöntem ve tekniklerden farklı olarak