Cam Malzeme Kullanan Sanatçı ve Akademisyenlerin Görüşleri
Farklı Malzeme Kullanma Deneyimleri
Boratav, ilk kez 1998 yılında gerilimli sırlar ve çamurlar üzerinde araştırmalar yaptığı sanatta yeterlilik sürecinde, B.Aytepe ise 1999 yılında fakülte eğitiminin 3. yılından sonra farklı malzeme kullanmaya başlamışlardır. Aytepe, yüksek lisans ve doktora eğitim sürecindeki çalışmalarında da farklı malzemeler kullanmıştır. Boratav ve B.Aytepe seramik çalışmalarında farklı malzeme kullanma deneyimlerini sürdürmektedir. Boratav çalışmalarında farklı malzeme olarak metal, ahşap, kükürt, talaş, demir tozu ve camı, B.Aytepe ise metal, ahşap ve camı denemiştir. B.Aytepe, seramik çalışmalarında metal ve ahşap kullanma deneyimini şu şekilde açıklamaktadır:
“…Metal ve ahşap genellikle benim için bir araç gibiydi. Örneğin; İki parçalı bir seramik form yaptığımda metal ile bu formu ayakta durmasını sağlıyordum. Tabi bunlar genelde öğrencilik sürecinde yaptığım denemelerdi. Sonrasın da yardımcı malzeme olarak kullandığım metalin seramik ile kullanıldığında sanatsal bir nitelik taşıyabileceğini de görmeye başladım. Ahşabı da önceleri seramik formda kaide görevi görmesi için kullanıyordum. Sonrasın da doktora aşamasında lazer aşındırma makinesinde ahşap üzerinde yaptığım çeşitli denemelerin seramik ile bir bütünlük oluşturabilecek şekilde kullanılabileceğini gördüm…”
Sonuç olarak Boratav ve B.Aytepe özellikle sanatta yeterlik, yüksek lisans ve doktora eğitimlerinde farklı malzeme kullanmayı denemişlerdir. Farklı malzeme kullanma deneyimlerinin bu eğitim süreçlerinde başlaması, yaptıkları araştırmaların ve bu araştırmalardan etkilenmelerinin bir sonucu olarak değerlendirilebilir. Aynı zamanda B.Aytepe, başlangıçta seramik formlarda bir araç olarak kullandığı metal ve ahşabın daha sonra sanatsal bir nitelik taşıyabileceğini gördüğünü belirtmiştir. Bu da farklı malzeme
30
kullanma deneyimlerinin, sanatçıların farklı anlayış ve bakış açıları geliştirme özelliklerinden kaynaklandığını ortaya koyabilir. Seramik yapıtlarında farklı malzeme olarak metal, ahşap, kükürt, talaş, demir tozu ve cam kullanılabilmektedir.
Farklı Malzeme Kullanımına İlişkin Görüşleri
“Boratav ve B.Aytepe, değişim sağlama ve yenilik oluşturma amacı ile seramik yapıtlarında farklı malzemeleri kullanmaktadırlar. Her ikisinin de seramikte genellikle tercih ettiği malzeme camdır. Boratav, farklı malzemeleri kullanmaya başlarken yurt dışındaki örnekleri incelediğini ifade ederek özgür bir üretim sürecinde bulunduğu sanatta yeterlilik sürecinde değişen ve yenilenen sanat anlayışına uyum sağlamayı amaçladığını belirtmiştir. B.Aytepe’ de sadece seramik malzeme kullanıldığında belli bir sınır içerisinde kalındığını, bu nedenle farklı malzemeleri değişim sağlama amacı ile denediğini ve bu denemelerin aynı zamanda yenilik oluşturduğunu ifade etmektedir. B.Aytepe, değişim ve yenilik arayış amacını şu şekilde belirtmektedir:
“…farklı bir malzemenin seramik ile nasıl bir bütünlük oluşturabileceğini görmek istedim, mesela seramikte cam kullanmaya başladığımda önceleri sıkıntı yaşadım. Seramik piştikten sonra sert bir malzemeye dönüşüyor fakat cam böyle değil, cam fırınlama öncesi sert bir malzeme iken, fırınlama esnasında oldukça yumuşak bir hal alıyor. Yani tümüyle birbirinden zıt 2 ayrı malzemeye aynı anda hakim olup bunu tek bir formda birleştirmeye çalışıyorsunuz…”
Aynı zamanda Boratav ve B.Aytepe, çalışmalarında farklı malzeme kullanarak disiplinler arası çalışmayı da amaçlamışlardır. Boratava’ a göre disiplinler arası çalışma farkındalığı geliştirmekte, farkındalık da bakış açısını geliştirmektedir. B.Aytepe de, disiplinler arası çalışma amacını şu şekilde ifade etmektedir:
“…artık zaten tüm dünyada heykel, resim, seramik gibi ayrımların kalkmaya başladığını görüyoruz, tüm disiplinler iç içe geçmiş durumda, .. siz çoğunlukla heykelin ana malzemelerinden biri olan metali alıp seramik ile kullanıyorsunuz.., farklı malzemelerin seramik ile birlikte kullanılması da disiplinler arası çalışma fırsatı veriyor…şu anda seramik , cam ve lazer aşındırma tekniği ile çalışmalar yapıyorum, yani disiplinler arası çalışmayı seviyorum, deniyorum.”
31
Boratav ve B.Aytepe’nin seramik yapıtlarında farklı malzeme kullanma amaçlarından bir diğeri de sanatsal özgürlüktür. B.Aytepe, önceden her şeyin daha sınırlı olduğunu ve disiplinlerin birbirine karışmaması gerektiğinin düşünüldüğünü, ancak günümüzde bu anlamda sınırların kalkmaya başladığını ve böylece seramik sanatçılarının hem sanatsal anlamda hem de teknik anlamda günümüzün sağladığı olanaklardan yararlandıklarını belirtmektedir.
Her iki sanatçı da yapıtlarında farklı malzemeler kullanarak sanatsal özgürlüğü yaşadıklarını açıklamışlardır. Bununla birlikte B.Aytepe, seramik çalışmalarında farklı malzeme kullanmasının klasik anlayışa karşı bir duruş olmadığını da ifade etmektedir:
“…sanatsal özgürlüğü aynı zaman da klasik anlayışa karşı duruş olarak nitelendiremem çünkü çağın gerektirdiği yeniliklere zaten ister istemez ayak uyduruyorsunuz. Bu yeniliğe ayak uydururken klasik olana karşı olmak zorunda değilsiniz bence, adı üstünde o bir klasiktir zaten, klasik olarak da kalacaktır. Amaçlarım arasında da klasik anlayışa karşı duruş yok.”
Boratav’ a göre tasarımcılar ve seramik sanatçıları estetik kaygı, yenilik arayışları, disiplinler arası etkileşimler, özgün çalışmalar ortaya koyabilme gibi görsel sorunların çözümünde; ahşap, cam, metal, atıklar vb. bir takım malzemeleri araç olarak kullanmaktadır. Sonuç olarak, değişim sağlama, yenilik oluşturma, disiplinler arası çalışma, sanatsal özgürlük ve uyum sağlama Boratav ve B.Aytepe’nin farklı malzeme kullanma amaçları arasında yer almaktadır. Sanatçıların değişim sağlama, yenilik oluşturma, disiplinler arası çalışma, sanatsal özgürlük ve uyum sağlama amaçları, değişen sanat anlayışının yansımaları olarak değerlendirilebilir.
Binlerce yıldan beri hayatımızda olan seramik değişen sanat anlayışı ve teknoloji ile birlikte farklı malzeme kullanımlarına yönelmiştir. Seramik sanatçıları çağı yakalamak, yenilik oluşturmak, klasik anlayışın dışına çıkabilmek için zaman zaman kil dışındaki malzemeleri de seramik formlarda kullanmışlardır.
Geleneksel seramik sanatı karşısında seramik sanatının modernleşme sürecinde en belirleyici ve ayırıcı nitelik, işlevin dışlanması ya da dışlanma çabası içinde olmasıdır. Ortaya çıkışına, başka bir ifadeyle ilk örneklerine bakıldığında bu yönelimi resim ve heykel sanatçılarının başlatması dikkat çekici ve düşündürücüdür.(Şen,2010:12) Seramik ; heykel sanatı ile karıştırılma olasılığından dolayı ,sınırlarını korumak istemektedir. Günümüzde disiplinler arası sanat anlayışından etkilenmeye başlayan birçok seramik sanatçısı sanatta
32
sınırların ortadan kalkmaya başlaması ile birlikte farklı malzeme kullanımlarına ve yenilik arayışlarına yönelmiş olup, seramikte başka bir dünyanın kapısını da aralamış olmuşlardır.
Metal Malzeme Kullanan Sanatçı ve Akademisyenlerin Görüşleri
Farklı Malzeme Kullanma Deneyimleri
Bayrak; yapıtlarında farklı malzeme kullanmaya 2008 , Canduran 2008-2009 yılları arasında, Erman ise; lisans döneminde başladığını ifade etmiştir. Bayrak; lisans döneminde kullanmaya başladığı metal malzeme ile seramik çalışmalarında mizahi bir anlatım dili oluşturmuştur. Bayrak, Canduran ve Erman; metalin yanı sıra diğer farklı malzemeleri de yapıtlarında kullanmışlardır. Özellikle metal malzemeyi eğip bükerek ve çeşitli formlara sokarak çalışmalarına dahil etmişlerdir. Bayrak ve Erman; farklı malzemelerin seramikte kullanılmasına ilişkin olarak bu malzemelerin seramiğin önüne geçmemesi gerektiğine vurgu yapmışlardır.
Canduran ise ; çalışmalarında zaman zaman metalin seramiğin önüne geçtiğini bundan dolayı çeşitli eleştiriler aldığını belirtmektedir. Bunu aşağıdaki şekilde ifade etmektedir; ”…Siz yaptığınız iş seramik diyorsanız ve o işte farklı bir malzeme kullandığınızda elbette eleştiri alabilirsiniz. Fakat yaptığınız çalışmayı sadece sanat eseri olarak değerlendirirseniz orada hangi oranda ne kullanılmış, malzeme nasıl kullanılmış, hangisi bir diğerinin önüne geçmişin dışında çalışmanın bütününü değerlendirirsiniz. Bu tamamen objeye nasıl baktığınızla ilgili.”
Bayrak, Canduran ve Erman ; sanatçı ortaya koymak istediği çalışma için en uygun olan malzeme hangisi ise onu seçecektir, günümüzün sanat anlayışının da bu yönde olduğunu söylemişlerdir. Canduran;
“…Seramik yaparken kullanılan kil, resim yaparken kullanılan yağlı boya vb. sadece birer araçtır “
Metali çalışmalarında sıklıkla kullanan Bayrak, Canduran ve Erman; bu malzemeleri çok iyi tanımak gerektiğini, bunun içinde çeşitli denemeler yapılması gerektiğini belirtmişlerdir. Erman bu şu şekilde açıklamıştır;
33
“…Bakırı, bakır oksidi çok yüksek derecelerde pişirdiğiniz de 1200-1250 C gb fırın rafının içerisinden bile geçecek bir ergimeye ulaştığını görürsünüz. Bu yüzden teknolojiyi takip ederek farklı metallerin, farklı ısılarda ki gelişimi laboratuvar ortamında denenmelidir.” Sonuç olarak; Bayrak , Canduran ve Erman lisans, yüksek lisans ve sanatta yeterlilik eğitimlerinde ve sonrasında seramik çalışmalarında farklı malzeme kullanmışlardır. Güzel Sanatlar Eğitimin de klasik anlayışın hakim olması bu sanatçıları sınırlandırmamış, çeşitli denemeler yapabilmelerine engel olmamıştır. Metalin yanı sıra diğer farklı malzeme deneyimleri de olan Bayrak ve Erman ; farklı malzemelerin seramiğin önüne geçmemesi gerektiğini belirtirken , Canduran; sanat yapıtı üretirken kullanılan her malzemenin birer araç görevi gördüğünü söylemiştir. Ayrıca ;Seramik formlarda kullanılan farklı malzemelerin belli bir süreçten sonra kullanılabileceğini belirten Bayrak, Canduran ve Erman bu malzemeleri çok iyi tanımak gerektiğini, bunun içinde çeşitli denemeler yapılması gerektiğini belirtmişlerdir.
Farklı Malzeme Kullanımına İlişkin Görüşleri
Bayrak ,Canduran ve Erman; Farklı malzeme kullanma amaçlarını öncelikle değişim sağlama olarak adlandırmışlardır. Ayrıca ; seramik ile farklı malzemeleri kullanarak geleneksel bakış açısını bir anlamda değiştirmek ve farklı bir bakış açısı yakalamak istediklerini belirtmişlerdir. Bayrak; yapıtlarında farklı malzemeleri farklılık yaratmak ve tasarımı başkalaştırmak için kullanıyor olmasını şu şekilde açıklamıştır;
”…Kullanım alanları dışında farklı malzemelere çeşitli anlamlar yüklemek hem heyecan verici hem de hayal dünyam ile bütünleşen algının yansıması olarak benim için kendimi ifade edebileceğim farklı bir yol oldu. “demektedir.
Farklı malzemelerin seramik sanatında kullanılmasını yenilik oluşturma olarak adlandıran Canduran bunun disiplinler arası bir yaklaşımı da beraberinde getirdiğini belirtirken;
”…Metal çoğunlukla heykel sanatında kullanılan bir malzeme. Dolayısıyla metali alıp seramik ile birleştirdiğimizde ortaya çıkan üründe disiplinler arası bir çalışma olacaktır.” Demektedir.
Farklı malzeme kullanma amaçlarından bir diğeri olarak disiplinler arası çalışma için, Bayrak, Canduran ve Erman, metal veya kil dışında ki malzemeleri seramik ile bütünleştirdiğinde farklı disiplinleri de bir arada kullanmış olduklarını bunun sanatsal
34
özgürlük olarak da değerlendirilebileceğini söylemişlerdir. Tüm bunların yanı sıra; metal malzeme kullanma nedenlerine fiziksel ve kimyasal uyum-uyumsuzluk farklı boyut ve derinlik oluşturma, ifadeyi güçlendirme, plastik(görsel), felsefi ,doku etkisi oluşturma ,sanatsal uyum-uyumsuzluk ilişkisi, renk ve zıtlık oluşturmayı da eklemişlerdir.
Ayrıca; sanat dalları arasında çok fazla uçurum olmaması, sınırların ortadan kalkması da sanatçıları farklı malzeme kullanmaya teşvik etmiştir. Farklı malzemeleri seramik yapıtların da tamamlayıcı bir unsur olarak , etkiyi pekiştirmesi için de kullanmışlardır. Bayrak ve Erman kullandıkları farklı malzemelerin izleyicide bıraktığı etkiye dikkati çekerken, Canduran; dünyada değişen sanat anlayışı ile birlikte kullanılan malzemenin nasıl ve ne şekilde, hangi amaç için kullanılmış olduğuna bakılarak o yapıtın değerlendirilmesi gerektiğini sözlerine eklemiştir .Bunun yanı sıra seramiğin sanatçı için zaman zaman sınırlayıcı bir malzeme olabileceğini şu şekilde açıklamıştır;
“Seramik formda bizler bir yerde kısıtlanabiliyoruz. Çünkü; Seramik ile 2-3 m lik çalışmalar yapamıyoruz. Metal seramik gibi değil istediğiniz boyutlarda çalışabilir, kırmadan taşıyabilirsiniz.”
Farklı malzemelerin teknoloji ile olan ilişkisi için ise; Bayrak ve Canduran; teknolojik gelişmelerin farklı malzeme kullanmasında bir neden oluşturmadığı görüşündedirler Erman ise;
“…Üretim aşamasında teknolojiden yararlandığımız gibi, isteklerimiz doğrultusun da teknolojiye de yön verebilmekteyiz. Çünkü; çok daha yüksek derecelerde pişirim yapmak istediğinizde çamurun, sırın da yine bu yüksek ısıya dayanabilecek oranda değişmesi gerekir. Sonuç Olarak; Bayrak, Canduran ve Erman; farklı malzeme kullanma amaçlarını, farklı malzemelerin seramik sanatına kattığı değerler ile açıklamaktadır. Şöyle ki; değişim sağlama, geleneksel bakış açısını değiştirerek farklı bir bakış açısı yakalama, zıtlıklar içerisinde uyum sağlama, teknik bir bütünlük içerisinde yapıtlar ortaya koyabilme olarak adlandırmışlardır.
Bayrak; farklı malzeme olarak metal kullandığı mizahi çalışmaları ile dikkat çekmektedir. Bu çalışmalar kullanılan farklı malzemeler ile bazen bir figüre, bazen de esprili bir objeye dönüşmüştür. Canduran ise ; metalin seramiğin önüne geçtiği çalışmaları ile çeşitli eleştirilere maruz kalmıştır. Bayrak, Canduran ve Erman ; günümüzde malzeme ayrımı kalmadığını, dünyaya baktığımızda sanat anlayışının artık bu yönde olduğu görüşündedirler
35
.Diğer taraftan farklı malzeme kullanmadaki en önemli amaçlarının sanatta sınırların ortadan kalkması olduğunu ,çalışmalarında vermek istedikleri etkiyi, anlamı veya mesajı en iyi verebilecek malzeme ne ise onu kullanmaya özen gösterdiklerini dile getirmişlerdir.
Günümüz sanat anlayışı ile birlikte değişen yapıtlar yeni ifade biçimleri yaratmaya başlamıştır. “Sanatın tarihine bakıldığı zaman, bir sanat disiplininde yaşanan gelişmelerin ve ortaya çıkan yeni tekniklerin diğer sanat disiplinlerine de yansıdığı görülür. Plastik sanatlar içerisinde yer alan seramik sanatında da disiplinler arası bir etkileşim görülmektedir. Bu etkileşim özellikle, yaratma teknikleri ve tasarım öğelerindeki benzerliklerinden dolayı plastik sanatları oluşturan disiplinler arasında daha yoğun bir şekilde yaşanmaktadır.”(Özel, 2006, 143)
Seramik sanatçıları kullandıkları farklı malzemeler ve diğer sanat dalları ile olan ilişkileri sonucu geliştirdikleri teknikler ile bugün karşımıza çok farklı yapıtlar ile çıkmaktadır. Farklı disiplinlerin bir arada kullanılması sonucu , seramik sanatı da yeni bir yapılanma sürecine girmiştir. Klasik anlayışın dışında olan bu çalışmalar özellikle son yıllarda dikkati çekmektedir. Günümüzde kullanılan farklı malzemeler ,seramiğin çanak-çömlek anlayışından sıyrılarak farklı bir anlatım dili oluşturmasına katkı sağlamaktadır.
Farklı Malzeme Kullanmayan Sanatçı ve Akademisyenlerin Görüşleri
Farklı Malzeme Kullanma Deneyimleri
Akçe ve Özçelik; yapıtlarında farklı malzeme kullanmaya lisans döneminde, Marasalı ve Z. Pekdemir lisans eğitimi sonrasında , J. Pekdemir ise yüksek lisans eğitiminde başlamıştır. Akçe ,Marasalı ve J.Pekdemir ilk olarak cam malzemeyi denediklerini ifade etmişlerdir. Özçelik ve Z.Pekdemir ise ilk olarak cam, ahşap ve metali çalışmalarında kullanmışlardır. Sonrasında ip, ahşap ,pleksiglas gibi malzemeleri de denediklerini belirtmişlerdir. Ayrıca farklı malzemelerin seramiğin önüne geçmemesi gerektiği görüşündedirler. Bunun yanı sıra Akçe; yalnızca enstalasyon çalışmalarında kullanılan farklı malzemenin oranının önemli olmayacağının altını çizmiştir. Cam malzemeyi genellikle füzyon tekniği ile uygulayan Akçe, J.Pekdemir ve Marasalı bunun birkaç denemeden öteye gitmediğini belirtmişlerdir.
36
Marasalı ayrıca; “…Farklı malzeme kullanma sürecim 3-4 yıl öncesine dayanıyor,
çalışmalarımda birkaç kez cam kullanmayı denedim. Bundan sonra da camı kullanmayı düşünüyorum. “
Sonuç Olarak; Akçe, J. Pekdemir ve Özçelik; lisans ve yüksek lisans döneminde, Marasalı ve Z. Pekdemir ise lisans eğitimi sonrasında farklı malzemeleri kullanmıştır. Günümüzde bütün çalışmalarında farklı malzeme kullanmayı tercih etmeyen bu sanatçılar, geçmişte yaşadıkları deneyimler sonrasında , farklı malzemelerin seramiğin önüne geçmemesi gerektiğini düşündüklerini belirtmiştir. Ayrıca; farklı malzeme kullandığı enstalasyon bir çalışması bulunan Akçe ve aynı düşünceye sahip olan Özçelik; enstalasyon çalışmalarında kullanılan farklı malzemelerin oranının önem taşımayacağı görüşündedir.
Farklı Malzeme Kullanımına İlişkin Görüşleri
Akçe, Özçelik, Marasalı, J.Pekdemir ve Z.Pekdemir tüm çalışmalarında farklı malzeme kullanmayı tercih etmediklerini belirtmişlerdir. Buna rağmen farklı malzeme kullanma amaçlarının; yapıtın ifadesini güçlendirme, plastik katkı, felsefi katkı, farklı boyut-derinlik oluşturma, doku etkisi oluşturma, estetik değer oluşturma, sanatsal uyum-uyumsuzluk ilişkisine ve seramik yapıtının rengine olan katkısı gibi unsurlar olduğunu ifade etmişlerdir .Kullanılan farklı malzemelerin oranının önemli olduğu ve bu oranın seramiğin önüne geçmemesi gerektiği görüşündedirler. Seramiğin heykel ile karıştırılma olasılığından dolayı sınırlarını korumak istediğine dikkat çeken Marasalı;
“…gelecekte bölümler arası sınırların yok olacağını düşünüyorum.”
Akçe ve Z. Pekdemir metalin plastik katkısının cama göre daha az olduğunu belirtmişlerdir. Özçelik seramiğin plastikliği en yüksek malzemelerden biri olduğunu belirtmiş ayrıca;
“…Bu malzemeler seramik kadar plastik değildir belki fakat seramik bir yapıt içerisinde doğru bir şekilde kullanıldığın da o yapıtın plastik değerine bir katkı sağlayabilir.”
Özçelik ve J. Pekdemir sanat dalları arasındaki sınırların ortadan kalkması ile gelişen disiplinler arası yaklaşımın seramik sanatını da etkilediğini bunun da farklı malzeme kullanımlarını beraberinde getirdiğini belirtmişlerdir. Farklı malzemelerin estetik anlamdaki katkıları için ise Akçe;
37
”…sanatçı estetik değil de inestetik veya kiç bir çalışma ortaya koymak isterse yine bu malzemelerden yararlanmak isteyebilir farklı malzemelerin de yapıta böyle bir katkısı olabilir.”
Özçelik ise; ”…Malzeme estetik bir değer oluşturma da yapıta katkı sağlamaz. Estetik
değeri sanatçının kendisi oluşturur.”
Farklı malzemelerin sanatsal bir uyum oluşturması açısından ise bu sanatçılar kullanım şekli ve kullanılan malzeme ile sanatçının istediği uyum veya uyumsuzluğun yakalanabileceği anlayışındadırlar. Sanatsal uyumsuzluğun özellikle enstalasyon çalışmalarında kullanım amacı olabileceğini ifade eden Akçe ve Özçelik; bu çalışmalarda kullanılan malzemenin oranının ve sanatçının vermek istediği mesajın uyum-uyumsuzluk ilişkisini belirleyebileceğini ifade etmişlerdir.
Akçe, Özçelik, Marasalı, J.Pekdemir ve Z.Pekdemir farklı malzemelerin renk ve doku anlamındaki katkısı için ise; metal, cam, atık malzeme vb çeşitli doku ve renk oluşturmak için kullanılabilir anlayışındadırlar. Yine doku ve renk anlamındaki katkının ise farklı boyut- derinlik oluşturmada etkili olabileceğini belirtmişlerdir. Felsefi katkı için ise; sanatçının farklı malzemelere yüklediği anlamın bunu sağlayabileceği görüşündedirler. Akçe ayrıca;
“…Sanatçı bir sanat yapıtı ortaya koyarken sadece teknik özelliklerini, boyutunu, şeklini düşünmez. Sanatçı, yaşanmışlığı ya da bulunduğu kültürün etkilerini de yapıtına aktarır. Böylelikle yapıtlarında anlatmak istedikleri de o çalışmanın felsefik alt yapısını oluşturuyor.”
Farklı malzemelerin teknolojik anlamda sağlayacağı katkının da bir diğer amaç olabileceğini belirten Akçe ,Marasalı, J. Pekdemir ve Z. Pekdemir’in yanı sıra Özçelik;
“…Teknoloji de akıl sayesinde gelişiyor . Sanatçının yaptığı iş içerisinde kullandığı farklı malzemelerin de teknolojiye katkı sağlayabileceğini düşünmüyorum.”
Sonuç Olarak; Akçe, Özçelik, Marasalı, J.Pekdemir ve Z.Pekdemir; seramik çalışmalarının tamamında farklı malzeme kullanmayı tercih etmemektedirler. Farklı malzeme deneyimleri sonucunda seramiğe olumlu veya olumsuz katkılar getirebileceğini , bu katkıların da birer amaç olarak kullanılabileceğini ifade eden bu sanatçı ve akademisyenler sanatta sınırların ortadan kalkmaya başlaması ile birlikte disiplinler arası bir yaklaşımın seramik sanatını da etkilediği görüşündedirler.
39