BULGULAR VE TARTIŞMA

Çalışmaya katılanların % 85,ü kadın ve % 14,6’sı erkek, % 61’i bekar % 36,6’sı ise evli, % 68,3ü lisans mezunu ve % 36,6’sının yoğun bakım ünitesinde bir yıldan az çalışmakta olduğu, %61’inin sigara kullanmadığı tespit edilmiştir.

Cinsiyete göre ölüm kaygı ölçeği değerlendirildiğinde erkeklerin kadınlara göre ölüm kaygı ortalamalarının daha yüksek olduğu gözlendi. Ölüm Kaygı Ölçeği erkeklerde 59,50±20,33 kadınlarda 52,97±16,74’ dür. Ancak cinsiyetler arasında Ölüm kaygı düzeyleri ve ölüm depresyon ölçeği arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. P>0,05. Ölüm kaygısı açısından cinsiyet değişkeni aynı yaş değişkeninde olduğu gibi bazı çalışmalarda kadınlarda erkeklere göre daha yüksek bulunmuşken bazılarında ise anlamlı bulunmamıştır (Karakuş, Öztürk, 2012; 21 (1):42-79).

Yaş ile ölüm kaygısı arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. P>0,05 Tablo 1. Ölüm Kaygı Ölçeği ve Ölüm Depresyon Ölçeği Puanlarının Meslek Seçim

Nedenlerine Göre Dağılımı Meslek Seçim Nedenleri

Dağılımı N % P

TOP ÖKÖ PUANI

İsteyerek Seçtim 19 23,53

0,509

Aile Seçimi 8 21,63

Tesadüf 12 17,50

Diğer 2 15,50

TOP ÖDÖ

% 46,3’ünün mesleği kendisinin, % 19,5’inin ailesinin ve % 29,3’ünün ise tesadüfen seçtiğini görülmüştür. Ancak buna rağmen %22’si işten ayrılmayı düşünmezken % 51,2’si ayrılmayı, % 26,8’i ise bazen ayrılmayı düşündüğünü belirtmiştir.

Çalışmaya katılan çalışanlardan evlilerin ölüm kaygı düzeyi bekarlara nazaran anlamlı bir yüksek bulunmuştur. P değeri=0,04. Ölüm Depresyon Ölçeği =0,07 bulunmuş olup evli ve bekarlarda depresif duygu duruma neden olmadığı anlaşılmıştır. Çocuk sahibi olmayan çalışanların ölüm kaygı düzeyleri değerlendirildiğinde çocuğu olanların Ölüm Kaygı Ölçeği puan ortalaması 51,71±28,069 iken çocuğu olmayanların 54,38±14,612 olarak bulunmuştur.

(P<0,05).

Literatürdeki araştırmaların bazılarında (Özen D., 2008, Yıldız M., 1998) medeni durum ile ölüm kaygısı arasında istatistiksel bir ilişki gösterilmemişken;

çalışmaların çoğunda (Erdoğdu M. Y, Özkan M., 2007, Turgay M., 2003) evli olanların ölüm kaygıları daha yüksek bulunmuştur. Bizim çalışmamızda da evli ve çocuk sahibi olanların ölüm kaygı düzeyleri anlamlı olarak yüksek bulunmuştur.

Tablo 2. Ölüm Kaygı Ölçeği ve Ölüm Depresyon Ölçeği Puanları Alınabilecek

Alt-Üst Puan Çalışmadaki

Alt-Üst Puan Mean±SS Ölüm Kaygısı Ölçeği 0,00-100,00 13,00-95-,00 79,00±17,398 Ölüme İlişkin Depresyon Ölçeği 0,00-17,00 2,00-16,00 8,95±3,999

Ölüm Kaygı Ölçeği’nde alınan puan 79,00±17,398, Ölüm Depresyon Ölçeği 8,95±3,999 idi. Ölüm kaygı puanı yüksek olmasına rağmen Ölüm Depresyon Ölçeği puanının düşük olması yoğun bakım çalışanlarının ölüm olayı ile karşılaşmalarının duygu durumlarında depresif bozukluk yaratmadığı şeklinde yorumlanmıştır.

Gelir durumu ile ölçekler değerlendirildiğinde gelir düzeyi arttıkça Ölüm Kaygı Ölçek puanının azaldığı tespit edilmekle birlikte gelir düzeyi ile Ölüm Depresyon Ölçek puanı arasında anlamlı fark bulunmadığı görülmüştür.

Araştırmaya katılanların % 23 oranında meslek seçiminde kendi isteklerinin etkili olduğu görülmüştür. Ölüm Depresyon Ölçeğine bakıldığında anlamlı ilişki bulunmuştur. P<0,005.

Yapılan bir çalışmada hemşirelerin ölüm düşünme sıklığının ölüme ilişkin kaygı düzeylerini etkilemediği, ancak ölümü ara sıra düşünmeleri ile ölüm kaygı puanları arasında anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (Tatar U., 1998).

Çalışmaya katılanların % 49’u işten ayrılmayı düşünmesi yoğun bakım ünitelerinde çalışma koşullarının tekrar değerlendirilmesi açısından önemli bir bulgudur. Bu durum çalışanların ölüm kaygı düzeyleri ile ölüm depresyon duygu durumunu etkilemediği tespitler arasındadır.

Yoğun Bakım Ünitesi çalışanların ölüm kaygı düzeyleri ile yönetimin mesleki gelişim desteği arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. P>0,05

Ölüm olayının sık yaşandığı kliniklerle sık yaşanmadığı kliniklerde çalışan hemşirelerin ölüm kaygıları ile genel kaygılarının değerlendirildiği bir araştırmada hemşirelerin çalıştığı kliniğin genel kaygı düzeyi açısından etkili olmadığı bulunmuştur. Bir diğer çalışmada ise ölüm olayının sık yaşandığı klinikler ile sık yaşanmadığı kliniklerde çalışan hemşirelerin ölüm kaygıları arasında anlamlı bir fark olduğu tespit edilmiştir (Eke, 2003:45). Sağlık çalışanı olmayan bir grup (polis, pilot, itfaiyeci, muhasebeci, sınıf öğretmeni ve psikolog) ile yapılan bir diğer çalışmada ise farklı meslek gruplarındaki kişiler arasında ölüm riski yüksek olan meslek çalışanlarda ölüm kaygısı daha düşük olarak bulunmuştur (Karakuş, Öztürk, 2012; 21 (1):42-79).

Çalışmaya katılanların % 63’ü hem gece hem gündüz çalıştıklarını ifade etmiş olup, gece ve gündüz çalışılıyor olması ile çalışanların ölüm kaygı düzeyleri ve ölüm depresyon ölçeği arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. P>0,05 Yoğun Bakım ünitesinde çalışanların hizmetiçi eğitimlere katılım durumlarının ölüm kaygı ve ölüm depresyon düzeyi üzerine etkisi olmadığı tespit edilmiştir. Hemşirelerin hizmetiçi eğitim planlarında bulunan konuların

gözden geçirilerek sağlık çalışanlarının çalıştıkları birim riskleri göz önünde bulundurulmak sureti ile eğitim programı hazırlanmasının uygun olacağı şeklinde yorumlanmıştır.

Yoğun Bakım ünitelerinde çalışanların mesleki bilgilerini uygulama düzeyleri ile ölüm kaygı ve depresif duygu durumları arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.

Ankette "Eğer seçme şansınız olsaydı yine aynı birimde çalışmayı ister miydiniz?" sorusuna çalışanlar % 61 oranında seçme şansları olsa çalışmak istemediklerini ifade etmişlerdir. Ancak % 19,5 oranında aynı yerde çalışmaktan mutluluk duyacaklarını ifade etmişlerdir

Anket sorularından "İş ortamında en çok karşılaştığınız güçlük nedir?" sorusuna verilen cevaplarda yoğun bakım ünitelerinde çalışanların % 51,2’si hizmetli personel sayısının az olmasını, % 26,8 hemşire/ebe sayısının az olmasını olumsuzluk olarak belirtmişlerdir. Çalışan personel sayısı incelendiğinde hemşire sayısının zaman zaman sayıda eksiklikler olmasına rağmen ilgili mevzuat doğrultusunda yeterli sayıda olduğu ancak yoğun bakım ünitelerinde çalışan hizmetli personel sayısının az olduğu dikkati çekmiştir.

Yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin stresle başa çıkma yöntemleri ile ilgili yapılan değerlendirmede sıklıkla müzik dinlemek, kitap okumak ve film izlemek şeklinde olduğu tespiti yapılmış olup, bu tür davranışların çalışanların ölüm kaygı düzeylerinin azalmasında etkili olmadığı şeklinde yorumlanmıştır. Stres kaynakları ile ilgili hemşireler ve diğer sağlık çalışanları ile yapılan çalışmalarda iş yükünün, iletişim sorunlarının, personel yetersizliğinin, yoğun bakım hastası ile çalışma zorluklarının etkili olduğu görülmüştür (Bryart ve ark., 2000; Boey, 1998; Fernington, 1995; Riding, Wheeler, 1995; Yamashita, 1995).