Bulguların Değerlendirilmesi

Ulus bölgesinde seçilen 7 ticaret binasının (Sümerbank, Ankara Hali, Ulus İşhanı Çarşısı, Modern Çarşı, Anafartalar Çarşısı, 100. Yıl Çarşısı, Ulus Şehir Çarşısı) genel yerleşim analizleri Çizelge 1.a, 2.a, 3.a, 4.a, 5.a, 6.a, 7.a’ da verilmektedir. Bu çizelgelerde seçilen binaların yapı kimliği, yerleşim alanı özellikleri, konumu, yönelimi vb. fiziksel özelliklerini, biçimlenişini, dış çevreyle (araç ve yaya yolu ile bağlantıları) ilişkisi ele alınarak analizler yapılmıştır.

Seçilen binaların genelde Ulus Heykeli etrafında konumlandığı görülmektedir. Binaların ana girişleri esas alındığında 3 binanın (Sümerbank, 100. yıl, Ulus Şehir Çarşısı) yönelimi caddeye olurken 4 binanın (Ankara Hali, Ulus İşhanı Çarşısı, Modern Çarşı, Anafartalar Çarşısı) yönelimi ise hem caddeye hem sokağa açılmıştır. Yine bina ana girişlerine göre 3 binanın (Sümerbank, Ulus İşhanı Çarşısı, 100. yıl) doğu-batı doğrultusunda, 3 binanın (Anafartalar Çarşısı, Modern Çarşı, Ulus Şehir Çarşısı) kuzey- güney doğrultusunda, Ankara Hal binasının ise kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda yerleşmiştir.

Binaların geneli form olarak araziye uygun şekilde konumlanmakta ve formları genellikle düzgün geometrilerle biçimlenmektedir. Çalışma alanında 3 binanın (Ankara Hali, Anafartalar Çarşısı, Ulus Şehir Çarşısı) boyuna, 2 binanın (Sümerbank, Modern Çarşı) enine, 2binanın (Ulus İşhanı Çarşısı, 100. yıl) ise kümesel olarak biçimlenmiştir.

Binaların ana girişlerinde genelde saçaklarla veya kolonlarla içeri çekme yöntemi uygulanarak vurgulanmıştır. Giriş holleri genel olarak dikdörtgen formdadır. Binaların etrafında yoğun yaya sirkülasyonu ile birlikte araç trafiği kendini hissettirmektedir. Bu alanı içindeki binalardan Ulus Şehir Çarşısı ve Ulus İşhanı Çarşısı’nın bünyesinde otopark mevcuttur. Ayrıca yıkılan Modern Çarşı’nın arsası günümüzde otopark olarak kullanılmaktadır.

5.3.2. Mekân Organizasyonu Analiz Bulguları

Ulus bölgesinde seçilen 7 ticaret binasında yapılan (Sümerbank, Ankara Hali, Ulus İşhanı Çarşısı, Modern Çarşı, Anafartalar Çarşısı, 100. Yıl Çarşısı, Ulus Şehir Çarşısı) mekân organizasyon analizleri Çizelge 1.b, 2.b, 3.b, 4.b, 5.b, 6.b, 7.b’ de verilmektedir. Bu çizelgelerde seçilen binalara ait mekân organizasyonu, organizasyon şeması, fonksiyon ve sirkülasyon şeması değerlendirmeleri şematik olarak çizilerek analiz edilmiştir.

Plan formu olarak düzgün geometriye sahip olan binaların mekân organizasyonu, 4 binanın (Ulus Şehir Çarşısı, Anafartalar Çarşısı, Sümerbank, Anafartalar Çarşısı) lineer, 2 binanın (Ulus İşhanı Çarşısı, 100. Yıl Çarşısı ) kümesel, Modern Çarşının ise lineer ve merkezi olarak biçimlenmiştir.

Binalarda fonksiyonlar ticaret, depolama, temizlik mekânları ve bürolar olarak sıralanmaktadır. Bodrum katlarında ise otopark, ısı merkezi ve teknik mekânlar vb. yer almaktadır. Binaların ticaret işlevli kullanım yoğunluğu sırasıyla zemin kat, bodrum kat ve birinci kat olarak sıralanabilmektedir. Seçilen binalardan 3 binanın (Anafartalar Çarşısı, Ulus Şehir Çarşısı, Ankara Hali) tamamında ticaret işlevli mekânlar varken diğer 4 binanın ise alçak bloklarında ticaret mekânları yükselen bloklarında bürolar yer almaktadır. İki ve daha üst katlarda dükkân bulunan binalarda üst katlara çıkıldıkça ticaret yoğunluğu giderek azalmakta hatta Ulus İşhanı Çarşısında ki gibi büro olarak da kullanılmaktadır. Ayrıca bu binalardan farklı olarak Ulus Şehir Çarşısının bodrum katında tek mekân özelliği bulunan bir süpermarket mevcuttur.

Sirkülasyon sistemi: Katlar arasındaki bağlantıyı sağlayan düşey sirkülasyonlar yürüyen merdivenler, Merdivenler ve asansörlerle sağlanırken yatayda ise düşey sirkülasyon çekirdeklerinden dağılan lineer bir dolaşım mevcuttur.

Sümerbank Genel Müdürlüğü binasının düşey sirkülasyonu alçak katlı blokta merdivenler ile sağlanırken yüksek katlı ofis bloğunda 2 adet asansör ve merdivenle sağlanmıştır. Ankara Hali ise tek katlı bir yapı olmasından dolayı zemin katında sadece yatay sirkülasyonu mevcuttur. Fakat kütlenin kenarına dizilen dükkanların iç mekanlarında asma kat ve bodrum katlarına ulaşmak için düşey sirkülasyon elemanı olan merdivenler bulunmaktadır. Seçilen diğer 5 binanın ise(Ulus İşhanı Çarşısı, Modern Çarşı, Anafartalar Çarşısı, 100. Yıl Çarşısı, Ulus Şehir çarşısı) düşey sirkülasyon elemanı olarak asansör ve kat merdivenleri dışında yürüyen merdivenlerde kullanılmaktadır.

5.3.3. Cephe ve Üçüncü Boyutta Analiz Bulguları:

Ulus bölgesinde seçilen 7 ticaret binasının (Sümerbank, Ankara Hali, Ulus İşhanı Çarşısı, Modern Çarşı, Anafartalar Çarşısı, 100. Yıl Çarşısı, Ulus Şehir Çarşısı) cephe ve üçüncü boyutta yapılan analizler Çizelge 1.c, 2.c, 3.c, 4.c, 5.c, 6.c, 7.c’ de verilmektedir. Bu çizelgelerde seçilen binalarına ait cephe ve üçüncü boyutta modül (kütle) ve mekânsal birim (dükkân) analizi olarak iki kademede değerlendirilmiş ve şematik olarak çizilerek analiz edilmiştir.

Binaların çevresindeki yaya sirkülasyon yoğunluğu genellikle ana girişlerin bulunduğu yönlerde ve dış cepheye açılan mağazaların önünde fazladır. Buda bina çevresindeki sokak ve caddelerde de yaya yoğunluğunu sağlamıştır. Mekânın sürekliliğini yatay düzlemlerde koridorlardaki devamlılık, genişleme ve daralmalar, galeri vb. mekânlardaki yaya dolaşım akslarıyla sağlarken; düşey mekândaki süreklilik ise galeri boşlukları, asansör, merdivenler ve rampalarla sağlamaktadır. Yine cephede bulunan doluluk boşluklarla da süreklilik devam ederken şeffaflıklar da ortaya çıkmıştır. Seçilen binaların cephe modüllerinin biçimlenişleri yapıldıkların dönem mimarisinin mimari özelliklerini taşıdığı görülmektedir. Cumhuriyet sonrası 1970 li yıllara kadar yapımı tamamlanmış olan seçilmiş binaların genelinin prizmatik ve kübik kütle anlayışında olduğu görülmektedir. Cephe düzenlemelerinde yerel ve geleneksel malzemelerden daha çok modern malzemeler (cam, giydirme cephe elemanları, kaplamalar, beton vb.) kullanılmıştır.

Binaların mekânsal birim (dükkân) analizi yaparken bodrum, zemin, birinci veya üst katlardan ticari yoğunluğu fazla olan dükkânlar seçilerek analizleri yapılmıştır. Dükkânların öncelikli olarak binadaki konumları gösterilmiş daha sonra plan şeması, sirkülasyonları, planda kesit ve görünüşte iç-dış mekan ilişkileri incelenmiştir. Dükkânların genelde kütle formuna uygun bir şekilde plan şemalarına sahip olduğu ve dükkân içlerinde satış tezgâhlarına uygun lineer ya da serbest bir dolaşıma sahip oldukları görülmektedir. Seçilen binaların genelinde zemin katlarda yayaların dükkânların iç mekânlarına kolaylıkla ulaşmaları ve dükkânların geniş vitrinlerle dış mekân ilişkilerinin direk sağlanmasından kaynaklanan bir ticaret yoğunluğu olduğu görülmektedir. Binaların içlerinde bulunan dükkânların ise daha çok içe dönük (koridora açılmış) olduğu görülmektedir.