OKT Bulguları

Şizofreni hastalarında retinal katmanların OKT aracılığı ile incelenmesi konusu, son birkaç yıl içerisinde gündeme gelmiş görece yeni bir konu olup, litaratürde bu alanda yapılmış çok fazla çalışma bulunmamaktadır. Yapılan bu az sayıdaki çalışmada da genellikle RSLT tabakası üzerinde durulmuştur. Elde edilen verilerin çelişkili olduğu görülmektedir; hastaların kontrollerden farklılık göstermediğini bildiren çalışmalar yanında, özellikle kronik, tedaviye dirençli hasta gruplarında retinal katmanlarda incelme olduğunu bildiren çalışmalar da mevcuttur [18, 154, 179-181]. Çalışmamızda ise RSLT kalınlığı bakımından gruplar arasında fark gözlenmemiştir.

Ascaso ve ark. (2015) son altı ay içerisinde akut atak öyküsü olmayan hastalarda kontrollere kıyasla RSLT kalınlığının azalmış olduğunu (sadece sağ RSLT, solda fark yok) ancak yakın zamanda atak geçirmiş olanların RSLT kalınlığı bakımından kontrollerden farklılık göstermediğini saptamış ve akut atak sırasında gözlenen inflamatuar süreçlerin retinal katmanlardaki incelmeyi baskılıyor olabileceği sonucuna varmışlardır [181]. Hastalarımızda gözlenen yüksek sitokin düzeyleri göz önünde bulundurulduğunda, diğer çalışmalardan farklı olarak RSLT kalınlığının gruplar arasında farklılık göstermemesi hastaların yüksek inflamatuar düzeylerinin RSLT gibi son derece vaskularize retinal katmanlarda gözlenen muhtemel incelmeleri baskılıyor olmasına bağlı olabilir. Bu nedenle şizofreni hastalarında, yüksek inflamasyon ve düşük inflamasyon gösteren grupların ayrılarak OKT parametrelerinin bu gruplar arası dağılımının incelendiği çalışmalar yol gösterici olabilir.

Chu ve ark. (2012) ise çalışmalarında hasta ve kontrol grupları arasında RSLT ve makula hacmi bakımından gruplar arasında anlamlı bir fark bulamamışlar, çalışmalarından elde edilen verilerle yaptıkları retrospektif analizde gruplar arasında böylesine ufak değşiklikler

gruplarıyla çalışılması halinde mümkün olabileceği sonucuna varmışlardır. Yazarlar RSLT kalınlığının gruplar arasında çok küçük bir değişkenlik gösterdiğini ve bu nedenle şizofreni için biyolojik bir belirteç olmaya elverişli olmadığını ileri sürmüşlerdir [154].

Ayrıca, her ne kadar çalışmamızda RSLT kalınlığı bakımından gruplar arasında anlamlı bir fark ortaya çıkmasa da, hastaların ortalama kalınlıklarının Çelik ve ark. (2016) nın çalışması ile son derece benzer olduğu görülmektedir [18]. Bu durum çalışmaların sonuçları arasındaki farkın hasta gruplarından ziyade kontrol gruplarından kaynaklandığını düşündürmektedir.

Şizofreni hastalarında GHT ve IPT'yı değerlendiren tek çalışma ise Çelik ve ark. (2016) tarafından yapılmış olup, bu çalışmada hastalarda IPT ve GHT katmanlarında da incelme gözlendiği bildirilmiştir [18]. RSLT tabakası hücre aksonlarını içermekteyken, GHT tabakası hücre gövdelerini, IPT tabakası ise hücre dendritlerini içermektedir. Çalışmamızda hasta ve kontrol gruplarının sadece IPT kalınlığı bakımından farklılık göstermesi, şizofrenide ileri sürülen dendritik budanma varsayımını akla getirmektedir.

Ayrıca önceleri hastalarda gözlenen santral atrofinin temelinde gri madde değişikliklerinin yattığı düşünülmekteyken son yıllarda literatürde artan bir şekilde ak madde değişiklikleri üzerinde durulmaya başlanmıştır ve patofizyolojide rol oynayan asıl mekanizmanın ak madde değişiklikleri olabileceği üzerinde yoğunlaşılmaktadır [346-348]. Bu bulgular hastalarda sıklıkla bildirilen beyin hacmindeki azalmaların aksonal hasardan ziyade miyelin anomalilerine bağlı olabileceğini de akla getirmektedir.

Şizofreni hastalarında koroid kalınlığı sadece tek bir çalışmada değerlendirilmiş olup, elde edilen veriler bizim çalışmamızdakine benzer şekilde gruplar arasında koroid kalınlığı bakımından anlamlı bir fark olmadığı yönündedir [18]. Makula kalınlığını inceleyen çalışmaların sonuçları da çelişkilidir. Lee ve ark. (2013) nın çalışmasında santral makula kalınlığı hasta grubunda azalmış bulunurken, Assoca ve ark. (2015) sadece sol gözde foveal kalınlığın anlamlı olarak azaldığını saptamışlar, sağ gözde herhangi bir fark bulamamışlardır [180, 181]. Ayrıca makula hacmini değerlendiren diğer bir çalışmada da gruplar arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır [154].

Retinal kalınlıkların hastalık parametreleri ile ilişkisi ile ilgili sonuçlar da çelişkilidir. Ascaso ve ark. yaşın etkisi göz önünde bulundurulduğunda RSLT kalınlığı ile hastalık süresi

arasında bir ilişki olmadığını belirtmişlerdir. Ayrıca bu çalışmada yazarlar hastalık şiddeti ile RSLT kalınlığı ve makula kalınlığı arasında da bir ilişki bulamamışlardır [181]. Diğer çalışmalarda ise RSLT ve makula kalınlığı hastalık süresi ile; GHT ve IPT kalınlıkları ise hem hastalık şiddeti hem de hastalık süresi ile ilişki bulunmuştur ancak bu çalışmalarda yaş faktörünün muhtemel etkisi hesaba katılmamıştır [18, 180]. Çalışmamızda ise hastalık şiddeti ile OKT parametrelerinin herhangi biriyle ilişki saptanamamış olup, daha yüksek dozda antipsikotik kullanan hastaların GHT ve koroid kalınlıklarının daha ince olduğu saptanmıştır. Ayrıca hastalık süresi ile GHT ve IPT kalınlıkları arasında pozitif yönde bir ilişki gözlenmiştir.

Çalışmamızda hasta grubunda IPT ve RSLT kalınlığının trigliserid düzeyleri ile ters ilişkili olduğunu saptadık. Bu alanda yapılan çalışmalarda diabetik ve hiperkolesterolemik hayvan modellerinde kan-retina bariyerinin geçirgenliğinin artarak plazma komponentlerinin retinaya giriş yaptığı ve bunun sonucunda da retinal katmanlarda incelme olduğu gösterilmiştir [349]. Çalışmamızda gruplar arasında BKİ, kan lipid düzeyleri gibi metabolik parametreler farklılık göstermemekteydi. RSLT, Makula ve GHT kalınlıklarının gruplar arasında farklılık göstermemesinin bir nedeni de bu olabilir. Önceki OKT çalışmalarının hiçbirinde hastaların metabolik durumları değerlendirilmemiştir. Bu nedenle şizofreni hastalarında OKT parametrelerin biyolojik belirteç olarak kullanımını araştıran çalışmalarda hastaların metabolik durumlarının da değerlendirilmesi gerekmektedir.

GHT ve IPT katmanlarının hacimleri yerine kalınlıklarına bakılmış olması çalışmamızın kısıtlıkları arasındadır. GHT ve IPT nin değerlendirildiği tek çalışma olan Çelik ve ark. nın çalışmasında bu katmanların hacmi değerlendirilmiş olup, GHT bakımından çalışmaların sonuçları arasında gözlenen farklılık bu durumun sonucu olarak ortaya çıkmış olabilir [18]. Ancak literatürde başka hasta gruplarında bu tabakaların kalınlığına bakan çalışma örnekleri de mevcuttur [164, 350].

Çalışmamızın bir diğer kısıtlılığı ise kronik şizofren hastalarda antipsikotik kullanımının araştırılan parametreler üzerine etkisini dışlamanın mümkün olmamasıdır. Hastaların tedavi özelliklerine bakıldığında (Tablo-3) çoğunun (%74) kombine antipsikotik tedavi altında olduğu görülmektedir. Literatürde antipsikotik ilaçların retinal katmanlara etkisini inceleyen herhangi bir çalışma olmaması, tedavi bakımından böylesine çeşitlilik