Soru 10: Programdaki değerlerin öğretimini güçleştiren nedenler/durumlar size göre nelerdir?
Değer öğretimi çok boyutlu kompleks bir süreç olduğundan, bu süreçte öğretmenler çok sayıda etkenle karşı karşıya kalmaktadır. Bu anlamda süreci ne tür durumların zorlaştırdığını, bunların nedenlerinin ne olduğunu belirlemenin önemli olduğu düşünülmektedir. Bu soru programda belirtilen değerlerin öğrenme-öğretme süreci ile ilgili olup, öğretmenlerin bu süreçte ne tür sıkıntılar yaşadıklarını ve hangi güçlüklerle karşılaştıklarını belirlemeye yöneliktir.
İlgili sorunun analizinde 22 katılımcı öğretmen cevaplarının tümü incelenmiş ve bu görüşler referans alınarak aşağıdaki temalar belirlenmiştir:
1 Numaralı Tema(T1): “Okulda verilen değerler ile ailedeki değerlerin çatışması değerlerin öğretimini zorlaştırmaktadır.” yönündeki cevap türlerini içermektedir. 2 Numaralı Tema(T2): “Medya değer öğretimini zorlaştırmaktadır.” yönündeki cevap türlerini içermektedir.
3 Numaralı Tema(T3): “Öğretmenlerin programla ilgili yeterli donanıma sahip olmaması değer öğretimini zorlaştırmaktadır.” yönündeki cevap türlerini içermektedir.
4 Numaralı Tema(T4): “Kitaplardaki içerik değer öğretimini zorlaştırmaktadır ” yönündeki cevap türlerini içermektedir.
Buna göre 22 katılımcı öğretmenin onuncu soru için verdiği cevapların frekansları ve 4 temadan her biri için örnek cevapları (örnek cevap cümleleri öğretmenlerin ifade ettikleri şekliyle değiştirilmeden aktarılmıştır) Tablo 4.2.7’de verilmiştir.
Tablo 4.2.7. 10 Soruya Ait Örnek Cevaplar ve Temaları
Cevap temaları Frekans Örnek cevap
T1 13 Ö1: “En baştaki problem ailelerin bu değerleri
anlayamamış ve çok fazla sahiplenememiş olması. Bizim öğrettiklerimizle ailelerin değerleri çelişiyor. Bu durumda değerlerin öğretiminde sıkıntılar oluyor…”
Ö3: “Değer eğitimi okul ve aileyle desteklenmeli. Ailenin yanlış tutumu değer öğretimini baltalar. Hatta aileye de değer eğitimi verilmeli, onların da fikir sahibi olması gerekir. Okul sadece öğretmen ve öğrenciden oluşmaz, veli de etkilidir. Babalar çocukların yanında küfür ediyor, çocuklara da bu normal geliyor. Onları örnek alıyorlar. Sen ne yöntem uygularsan uygula, evdeki ortam seni desteklemezse bu sistem işlemez. Bunu aşmak için velilerle görüşme yapılamalı. Ben bu değerleri anlatıyorum, siz de evdeki davranışlarınızla bunları destekleyin diye açıklanmalı. ..”
T2 8 Ö.1: “…medya günlük çıkarlarına göre hareket
ediyor.”
Ö5: “Televizyon kötü örnek oluyor. Bazı kişiler yalan söylüyor gibi kötü örnek oluyorlar. Televizyon bıçak gibidir. Sizin öğretmeye çalıştığınız değerleri keser atar.”
Ö14: “Televizyon aileden daha çok zorluyor. Dizilerden esinleniyorlar. Kötü şeyleri örnek alıyorlar. Aile ilgili olan sorunları onlarla görüşüp
çözebilirim, ama medyaya etki edemem.”
T3 2 Ö1: “…programın uygulanmasına geçeli birkaç yıl
oldu. Ancak öğretmenler programı nasıl uygulayacağını anlamadı. Program iyi hazırlanmış ancak sınav, yarışma gibi alışkanlıklardan vazgeçilip, değerlere önem verilmeli…”
Ö22: “Yeni bir programla ilgili öğretmenler yeterli donanıma sahip olmayabilirler. Bu da değer öğretimini zaman zaman güçleştirebiliyor…”
T4 2 Ö6: “Kitabın içeriği daha düzenli olabilirdi, biz de
değerleri daha kolay öğretebilirdik.
Ö15: “Kitaplardaki konularda hikayeler olmuyor. Değerler kısa öz hikayelerle anlatılmalı. Çocuğun aklında değerler kalmıyor…”
İlgili soruya 22 katılımcı öğretmenden 19’u cevap vermiş, 3 katılımcı öğretmen görüş belirtmemiştir. Tablo 4.2.7 incelendiğinde katılımcı öğretmen görüşlerinin T1 temasında (f:13) yoğunlaştığı görülmektedir. Bu kategoriye göre, ailelerin değerlerler ilgili farkındalıklarının düşük olması ve gereken önemi vermemesi veya ailede okulda verilenden farklı değerlerin yaşanması değer öğretimini güçleştiren durumların başında gelmektedir.
Ö3: “Değer eğitimi okul ve aileyle desteklenmeli. Ailenin yanlış tutumu değer öğretimini baltalar. Hatta aileye de değer eğitimi verilmeli, onların da fikir sahibi olması gerekir. Okul sadece öğretmen ve öğrenciden oluşmaz, veli de etkilidir. Babalar çocukların yanında küfür ediyor, çocuklara da bu normal geliyor. Onları örnek alıyorlar. Sen ne yöntem uygularsan uygula, evdeki ortam seni desteklemezse bu sistem işlemez. Bunu aşmak için velilerle görüşme yapılamalı. Ben bu değerleri anlatıyorum, siz de evdeki davranışlarınızla bunları destekleyin diye açıklanmalı. ..”
Bu temadaki katılımcı öğretmen görüşleri incelendiğinde, veliler yani aile değer öğretimi sürecinde çocuklarına model olan önemli bir paydaş olarak görülmektedir. Bu temadan değer öğretiminde ailenin çok önemli bir yeri olduğu bulgusunun yanı sıra, okulda verilen değer eğitiminin etkili ve verimli olabilmesi için ailenin de bu eğitimi desteklemesi, gerekirse aileye de değerlerle ilgili bilgilendirme yapılması yönünde bir bulguya ulaşılmıştır. Bu bulgu önceki sorulardan değer öğretiminin ailede başladığı ve ailenin değerlerin öğretiminde en etkili kurum olduğu bulgusuyla da örtüşmektedir.
T2 temasındaki öğretmen görüşleri medyanın değerlerin öğretiminde olumsuz bir etki yaptığı yönündedir. Çocukların televizyonda filmlerde, dizilerde gördüklerini örnek aldıklarını ve bununda okuldaki değer öğretimini güçleştirdiği yönünde bir bulguya ulaşılmıştır.
Ö14: “Televizyon aileden daha çok zorluyor. Dizilerden esinleniyorlar. Kötü şeyleri örnek alıyorlar. Aile ilgili olan sorunları onlarla görüşüp çözebilirim, ama medyaya etki edemem.”
Ayrıca değer öğretiminde medyanın öğretmenden ve aileden daha etkili olduğu, aile ile ilgili güçlüklerin görüşme yoluyla çözülebileceği fakat medyanın olumsuz etkisin önüne geçmenin çok zor olduğu için medya kaynaklı zorluklar yaşandığı bulgusuna ulaşılmıştır. Bu bulgu önceki sorulardan değer öğretiminde medyanın çok etkili olduğu yönünde elde edilen bulguyla da örtüşmektedir.
T3 temasındaki katılımcı öğretmen görüşleri programın uygulanmasında öğretmenlerin yaşadığı güçlüklerin değer öğretimini güçleştirdiği yönündedir.
Ö1: “…programın uygulanmasına geçeli birkaç yıl oldu. Ancak öğretmenler programı nasıl uygulayacağını anlamadı. Program iyi hazırlanmış ancak sınav, yarışma gibi alışkanlıklardan vazgeçilip, değerlere önem verilmeli…”
Bu temadan elde edilen bulgu öğretmenlerin programı birkaç yıldır uyguluyor olmasına rağmen, tam olarak uygulamanın oturmamış olması veya yeterli donama sahip olmadıkları için değer öğretiminde zorluklar yaşandığı yönündedir. Bu soru katılımcı öğretmenlerin program tanıtımı ile ilgili seminer veya kurslarda değerler ve öğretimi ile ilgili bilgilendirme almadıkları, fakat böyle bir bilgilendirmeye ihtiyaç duydukları bulgusuyla örtüşmektedir.
T4 temasındaki katılımcı öğretmenler kullanılan ders kitabı gibi kaynakların içeriğinin değer öğretimini güçleştirdiğini ifade etmişlerdir.
Ö6: “Kitabın içeriği daha düzenli olabilirdi, biz de değerleri daha kolay öğretebilirdik.
Ö15: “Kitaplardaki konularda hikayeler olmuyor. Değerler kısa öz hikayelerle anlatılmalı. Çocuğun aklında değerler kalmıyor…”
Bu temadan kitapların içeriğinin değer öğretimini destekler ve değerlerin öğretimine uygun olmadığı için değer öğretiminde zorluklar yaşandığı yönünde bir bulguya ulaşılmıştır. Bu temadan elde edilen bulgu kullanılan kaynakların öğrenciye uygunluğu ile ilgili olan 7. sorudan elde edilen “kullanılan kaynaklarda değerlerle ilgili ayrıntılı bilgi yok” bulgusuyla örtüşmektedir.