Buğday ve Ayçiçeği Üretimine Ait Ekonometrik Analiz 1 Buğday üretimine ait t-testi sonuçları

Buğday üretimine ait bazı girdi ve çıktılarda toprak tahlili yaptıran çiftçiler ile yaptırmayan çiftçiler arasındaki farkların analiz edilmesi için t-testi uygulanmıştır. T testi sonuçlarına göre verim, gelir, motorin, tarım ilacı, ve makro elementlerden potasyum (K) kullanımında istatistiki açıdan farklar olduğu görülmüştür. Test sonuçları Çizelge 5.39 da verilmektedir.

Çizelge 5.39. Buğday Üretiminde Toprak Tahlili Yaptırma Durumuna Göre t Testi Sonuçları

t-istatistiği Olasılık değeri

Verim (kg/da) 2,89 0,005 Gelir (TL/da) 2,82 0,006 Motorin (lt/da) -2,22 0,029 İlaç (TL/da) 1,89 0,062 İşgücü (sa/da) -0,66 0,510 N -0,97 0,362 P 0,16 0,865 K -1,76 0,083

5.3.2. Buğday üretimine ait Cobb-Douglas üretim fonksiyonu

Ele alınan işletmelerde buğday üretim faaliyetinde kullanılan girdiler ile üretim miktarı arasındaki ilişkilerin incelenmesi için Cobb-Douglas üretim fonksiyonundan yararlanılmıştır. Modelde bağımlı değişken olarak dekara buğday geliri alınırken bağımısız değişken olarak gübre masrafı, tohum masrafı, motorin masrafı, işgücü masrafı ve ilaç masrafı kullanılmıştır. Modelin değişkenleri şu şekilde açıklanmaktadır;

Y= Buğday geliri: Bir dekardan elde edilen buğday geliri,

X1= Gübre masrafı: Üreticinin bir dekar buğday üretmek için kullandığı farklı etken

madde miktarlarına sahip gübrelerin kullanım miktarlarının birim fiyatlarıyla çarpımı ile elde edilmiştir,

X2= Tohum masrafı: Bir dekara atılan tohum miktarının birim fiyatıyla çarpılmasıyla

elde edilmiştir,

X3= Motorin masrafı: Bir dekar buğday üretebilmek için kullanılan motorin

miktarının birim fiyatıyla çarpılmasıyla elde edilmiştir,

X4= ĠĢgücü masrafı: Bir dekarda kullanılan toplam erkek işgücü saati ve birim

yövmiye ile elde edilmiştir,

X5= Ġlaç masrafı: Bir dekar buğday için kullanılan çeşitli ilaçların birim fiyatlarıyla

çarpımıyla elde edilmiştir.

Tahmin edilen modele ait katsayılar ve istatistiki test sonuçları Çizelge 5.39‟da verilmektedir. Üretim fonksiyonuna ait determinasyon katsayısı (R2) 0,89 olarak hesaplanmıştır ve %99 güven derecesine göre anlamlı bulunmuştur. Determinasyon katsayısı bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkendeki değişimleri açıklamaktadır. Modelin bağımsız değişkenlerinden gübre, tohum, ilaç ve işgücü masrafı istatistiki açıdan anlamlı bulunurken, motorin masrafı istatistiki açıdan anlamlı bulunmamıştır.

Modeldeki girdilerin üretim esneklikleri incelendiğinde; diğer farktörler sabit iken, gübre masrafındaki %1 oranında bir artış toplam üretimde %0,59‟luk bir artışa, tohum masraflarında %1 oranında bir artış toplam üretimde %0,28‟lik bir artışa, işgücü masrafındaki %1 oranındaki bir artış toplam üretimde %0,15‟lik bir artışa, ilaç masrafındaki %1‟lik artış toplam üretimdeki %0,04 oranında bir artışa neden olurken, motorin masrafındaki %1‟lik artış toplam üretimde %0,04 oranında bir azalışa neden olacaktır.

Fonksiyon aşağıdaki gibi gösterilmektedir; Y=2,3254.X10,59,51. X20,2847.X3-0,0472.X40,1512.X50,0455

Girdilere ilişkin üretim esneklikleri toplamı ∑bi=1,0293 olarak bulunmuştur. Bu değer ölçeğe göre sabit getiriyi ifade etmektedir. Diğer bir ifade ile tüm girdiler %1 oranında arttırıldığın üretim miktarı da %1,03 oranında artış gösterecektir.

Çizelge 5.40. Buğday Cobb-Douglas Üretim Fonksiyonu Sonuçları

Bağımsız

DeğiĢkenler Katsayı(bi) t-istatistiği Olasılık

Sabit 2,3254 7,36 0,0000 Gübre masrafı 0,5951 6,31 ***0,0000 Tohum masrafı 0,2847 3,70 ***0,0004 Motorin masrafı -0,0472 -,050 0,6166 İşgücü masrafı 0,1512 1,97 **0,0518 İlaç masrafı 0,0455 2,65 ***0,0097 Düzeltilmiş R2 0,89 White Testi 12,15 F istatistiği 141,46 J-B Testi 64,19

** _{%95 e göre anlamlı,} *** _{%99 a göre anlamlı}

5.3.3. Ayçiçeği üretimine ait t-testi sonuçları

Ayçiçeği üretimine ait bazı girdi ve çıktılarda toprak tahlili yaptıran çiftçiler ile yaptırmayan çiftçiler arasındaki farkların analizi için yapılan t-testi sonuçlarına göre verim, gelir, motorin ve işgücü girdileri kullanımında istatistiki açıdan farklar olduğu bulunmuştur. Ayçiçeğinde, buğday bitkisinden farklı olarak işgücü kullanımında istatistiki açıdan fark bulunması, ilaçlama yerine çapalamanın hakim olmasından kaynaklandığı şeklinde yorumlanabilir.. Test sonuçları Çizelge 5.41 de verilmiştir. Çizelge 5.41. Ayçiçeği Üretiminde Toprak Tahlili Yaptırma Durumuna Göre t Testi Sonuçları

t-istatistiği Olasılık değeri

Verim (kg/da) 3,19 0,003 Gelir (TL/da) 3,23 0,003 Motorin (lt/da) -2,60 0,014 İlaç (TL/da) 0,11 0,914 İşgücü (sa/da) -1,93 0,062 N -0,98 0,336 P 1,53 0,130 K -0,26 0,795

5.3.4. Ayçiçeği üretimine ait Cobb-Douglas üretim fonksiyonu

Çalışmada ele alınan diğer ürün ayçiçeğidir. Ayçiçeği üreten işletmelerde kullanılan girdi masrafları ile ayçiçeği geliri arasındaki ilişkilerin incelenmesi için

Cobb-Douglas üretim fonksiyonundan yararlanılmıştır. Tahmin edilen modelde bağımlı değişken olarak ayçiçeği geliri (TL) alınırken bağımısız değişken olarak üretimde kullanılan girdiler için yapılan toplam masraflar kullanılmıştır. Modelin değişkenleri şu şekilde sıralanmaktadır;

Y= Ayçiçeği geliri: Bir dekardan elde edilen ürün geliri,

X1= Gübre masrafı: Üreticinin bir dekar ayçiçeği üretmek için kullandığı farklı etken

madde miktarlarına sahip gübrelerin kullanım miktarlarının birim fiyatlarıyla çarpımı ile elde edilmiştir,

X2= Tohum masrafı: Bir dekara atılan tohum miktarının birim fiyatıyla çarpılmasıyla

elde edilmiştir,

X3= Motorin masrafı: Bir dekar ayçiçeği üretebilmek için kullanılan motorin

miktarının birim fiyatıyla çarpılmasıyla elde edilmiştir,

X4= ĠĢgücü masrafı: Bir dekarda kullanılan toplam erkek işgücü saati ve birim

yövmiye ile elde edilmiştir,

X5= Ġlaç masrafı: Bir dekar ayçiçeği için kullanılan çeşitli ilaçların birim fiyatlarıyla

çarpımıyla elde edilmiştir.

Tahmin edilen modele ait katsayılar ve istatistiki test sonuçları Çizelge 5.40‟ta verilmektedir. Fonksiyona ait determinasyon katsayısı (R2_{) 0,90 olarak hesaplanmıştır} ve %99 güven derecesine göre anlamlı bulunmuştur. Bu katsayı bağımlı değişken ayçiçeği üretimindeki değişimlerin seçilen bağımsız değişkenler tarafından %90 oranında açıklandığını ifade etmektedir. Bağımsız değişkenlerden gübre, tohum, ilaç ve işgücü masrafı istatistiki açıdan anlamlı bulunurken, motorin masrafı istatistiki açıdan anlamlı bulunmamıştır. Ancak bu değikenin istatiski açıdan anlamsız olması modelin kullanılabilirliliğini etkilememektedir.

Cobb-Douglas üretim fonksiyonunda modelin katsayıları doğrudan ilgili değişkenin üretim esnekliğini vermektedir. Buna göre; diğer farktörler sabit iken, gübre masrafındaki %1 oranında bir artış toplam üretimde %0,14‟lük bir artışa, tohum masraflarında %1 oranında bir artış toplam üretimde %0,86‟lık bir artışa, işgücü masrafındaki %1 oranındaki bir artış toplam üretimde %0,24‟lük bir artışa, ilaç masrafındaki %1‟lik artış toplam üretimdeki %0,07 oranında bir artışa neden olurken, motorin masrafındaki %1‟lik artış toplam üretimde %0,22 oranında bir azalışa neden olacaktır.

Çizelge 5.42. Ayçiçeği Cobb-Douglas Üretim Fonksiyonu Sonuçları

Bağımsız

DeğiĢkenler Katsayı (bi) t-istatistiği Olasılık

Sabit 2,6279 6,39 0,0000 Gübre masrafı 0,1484 1,64 *0,1052 Tohum masrafı 0,8620 9,33 ***0,0000 Motorin masrafı -0,2251 -1,46 0,1500 İşgücü masrafı 0,2427 2,07 **0,0428 İlaç masrafı 0,0775 2,54 ***0,0140 Düzeltilmiş R2 0,90 White Testi 0,87 F istatistiği 106,04 J-B Testi 20,35

*_{%90 a göre anlamlı,} ** _{%95 e göre anlamlı,} *** _{%99 a göre anlamlı}

Üretim fonksiyonunu eşitlik olarak şu şekilde gösterilmektedir; Y=2,6279.X10,1484. X20,8620.X3-0,2251.X40,2427.X50,0775

Girdilere ilişkin üretim esneklikleri ∑bi=1,1055 olarak bulunmuştur. Bu değer ölçeğe göre artan getiriyi ifade etmektedir. Diğer bir ifade ile tüm girdiler (masraflar) %1 oranında arttırıldığın üretim miktarı %1,1055 oranında artış gösterecektir.