Boş zaman, aile yapısı, kültürel yapı, meslek, gelir düzeyi, yaşanılan yerleşim birimi, yaş cinsiyet, sosyo-ekonomik faktörler gibi demografik özelliklere bağlı olarak değişebilir. Aşağıdaki tabloda ülkelere göre gençlerin boş zaman faaliyetleri yer almaktadır (79).
Tablo 2.2: Ülkelere göre çeşitli boş zaman faaliyetleri
Ülke Boş Zaman Faaliyetleri
Brezilya
Gençler arasında dalış, trekking, deniz seyehatlari, Aileler arasında şehir turları, kayak, balık tutma, deniz seyehatlari, Emekliler arasında; deniz- kum-güneş turizmi, kültür ve sağlık turizmi
Kanada Gençler ve aileler arasında aktivite tatilleri, kültür ve özel ilgi turizmi. Emekliler arasında sağlık turizmi ve deniz seyehatlari ABD
Gençler arasında eğlence ve kısa süreli seyehatler. Aileler arasında gemi seyehatlari, tema parkları, bahçe işleri, kağıt oyunları. Emekliler arasında jogging, açık hava aktiviteleri.
Avustralya Deniz seyehatleri ve kısa süreli tatiller Japonya
Gençler arasında dalış, kayak, tema park gezileri, aktivite tatilleri. Aileler arasında aktivite tatillleri, yürüyüş, otobüz turları. Emekliler arasında özel ilgi, sağlık, kültür turizmi, yürüyüş.
Güney Kore
Gençler arasında parklara yönelik ilgi, şehir turları. Aileler arasında aktivite tatilleri, kültür turizmi. Emekliler arasında trekking, golf, sağlık turizmi
Malezya
Gençler arasında eğitim tema parkları, tekking, şehir turları. Aileler arasında kültür turizmi, tema parklarına ilgi, şehir turları. Emekliler arasında şehir turları, deniz seyehatleri, yürüyüş.
Singapur
Gençler aktivite tatilleri, trekking, şehir turları. Aileler arasında aktivite tatilleri, eğlence faaliyetleri. Emekliler arasında deniz seyehatleri, şehir turları, tema park faaliyetleri.
Avusturya
Gençler arasında kumsal, kış turizmi, dalış, tekking, özel ilgi turizmi. Aileler arasında tema parkları, spor, kültür turizmi. Emekliler arasında deniz seyehatları, yürüyüş, şehir turları, kültür, sağlık turizmi.
Almanya
Gençler arasında deniz-kum-güneş, aktivite tatilleri, eko turizm, tema parkları. Aileler arasında yürüyüş, spor, deniz-kum-güneş, özel ilgi turizmi. Emekliler arasında deniz-kum-güneş.
İtalya
Gençler arasında deniz-kum-güneş, kayak sporu, aktivite tatilleri. Aileler arasında deniz-kum-güneş, deniz seyehatleri. Emekliler arasında deniz- kum-güneş, sağlık turizmi.
İsviçre Gençler arasında deniz-kum-güneş, dalış, yürüyüş. Aileler arasında deniz-kum-güneş, golf, otobüs turları. Emekliler arasında deniz-kum-güneş, sağlık turizmi.
İngiltere
Gençler arasında deniz seyehatleri, sportif faaliyetler. Aileler arasında tema parkları, deniz seyehatleri. Emekliler arasında deniz seyehatleri, kültür turizmi, eko turizm.
WTO (79)’den alınmıştır
Dumazadier boş zamanın üç temel fonksiyonundan bahsetmektedir (80). 3D olarak da adlandırılan bu fonksiyonlar; dinlenme veya kendini bırakma (delessement), eğlenme (divertissement), kendini geliştirme veya gelişim (development) dır.
2.1.5.1. Dinlenme Fonksiyonu
Dinlenme fonksiyonu, boş zamanı en fazla karakterize eden ve çalışma hayatı tarihi boyunca farklı algılamalarla, değerlendirilen temel fonksiyondur. Dinlenme, yeniden elde etme veya iş sonrası stres ve yorgunluk atma ile bedensel aşınmaları ve sinir gerilimlerini ortadan kaldıran misyona sahiptir. Sanayi devriminin ilk dönemlerinde, dinlenme fonksiyonu çalışma saatlerinin 12-15 saat olduğu işçiler tarafından boş zamanlarında sadece fiziksel gücü yeniden elde etmek için kullanılmıştır. Çalışan için boş zaman, fiziksel olarak bir sonraki çalışma gününe hazırlanma anlamı taşımıştır (81). Dinlenme fonksiyonu, İş sonrası stres ve yorgunluk atma ile bedensel aşınmaları ve sinir gerilimlerini ortadan kaldırır.
Dinlenme fonksiyonu ile vücudun enerji kaynakları yenilenir ve tekrar eski çalışma öncesi duruma gelme sağlanır. Çalışma zorunluluğu olduğu zamanlarda, verimi artırmak için belirli aralıklarla bir miktar dinlenme zamanı çalışma performansını etkiler. Tam olarak verimli zaman, toplam dinlenme zamanı ile ilgilidir, denilerek boş zamanlarda dinlenme fonksiyonunun önemini vurgulanır (82). Özellikle çalışma hayatında bedensel olarak tüketici bir ortam içinde olmayan pek çok kişi için artık dinlenmek, “sırtüstü yatmak ve hiçbir şey yapmamak” anlamını taşımamaktadır. İş dışı zamanlarda, bedensel ya da zihinsel olarak zorlu birtakım uğraşlarla dinlenme yolunu seçen insanların sayısı hiçte az sayılmaz. Çağdaş dünyanın her geçen gün yenilerini keşfettiği “boş zaman uğraşları/hobiler” bunun en büyük ispatıdır (83).
2.1.5.2. Eğlenme Fonksiyonu
Boş zaman olgusunun temel taşlarından bir diğeri, eğlenme fonksiyonudur. Eğlenmek, sadece güzel zaman geçirmek ve bunu bazen can sıkıntısından kurtulmak için değil, tasayı ve merakı gidermek için yapmak anlamına da gelmektedir (84). Eğlence, neşeli ve hoş vakit geçirme olmanın yanı sıra Rekreasyon ve animasyonun temel amaçlarından biri olma özelliği de taşımaktadır. Eğlence demografik özelliklere ve ihtiyaçlara yönelik olarak farklı şekillerde algılanabilir. Örneğin; gençlere çok hoş gelen müzikler, orta yaşlılar için gürültü niteliği taşıyabilir (85).
Torkildsen (86), eğlenmenin içten gelen bir istek olduğunu ve boş zamanlarda bireyleri mutlu edecek anlara ihtiyaç duyulduğunu söylemiştir (86). 20. yüzyılın başlarında spora ve eğlenceye olan ilgi giderek artmasıyla, sağlığa, duygusal, fiziksel ve psikolojik ruh hallerine verilen önemde artmıştır. Günümüzde de bireyler birçok spor ve eğlence aktivitelerinde yoğun olarak yer almaktadır (87).
2.1.5.3. Gelişim Fonksiyonu
Gelişim fonksiyonu, insan düşüncelerini, günlük eylemlerin otomatizminden kurtaran, daha geniş sosyal katılıma zemin hazırlayan, insanın kişiliğini geliştirmesine ve göstermesine eğilimli, aynı zamanda çıkarcı olmayan faaliyetleri kapsar (81). Bu tür faaliyetler, insanların bedensel ve ruhsal yorgunluklarını giderir ve fiziksel ve ruhsal açıdan yaratıcı bir güç verir (88). Spor, turizm ve daha çok etkinlikler aracılığıyla insana kaybettiği bütünlüğü yeniden verebilmesi, insanı mutlu edebilmesi geliştirilebilmesi ve yeni yaşam biçimlerine zemin hazırlayabilmesi bir bakıma boş zamanın görevidir (89). Boş zamanın iyi veya kötü kullanımlarında ortaya bazı değerler çıkabilir. Buna göre, boş zaman iyi kullanıldığında insana, dinlenmek, eğlenmek, kendisini yetiştirmek, geliştirmek, yaratıcılık, dernekleşmek, toplumsallaşmak, olgunlaşmak, görüş ve düşünce alanını ve bilgisini genişleterek, kendi sorumluluğunu ve özgürlüğünü yaşamak, vaktini kullanmada ve iş yapmada, kendi isteğine göre bir seçim yapmak ve böylece kendi kendini bulma imkânı sağlar. Kötü kullanıldığında ise, gençlerde ve yetişkinlerde zararlı alışkanlıklar, durgunluk, gevşeklik, tembellik, dikkatsizlik, bencillik, başıbozukluk, serserilik, düşünce, görüş ve duygu darlığı, can sıkıntısı, hoşnutsuzluk, bıkkınlık, sinirlilik vb. gibi davranışlara neden olabilir (90).