İnsan hayatının önemli bir kısmı, boş zamanla geçer. Bu nedenle boş zamanı olumlu değerlendirmek kişisel gelişim açısından önem arz etmektedir. Boş zamanın etkin değerlendirilmesi, bedensel, ruhsal ve sosyal gelişime olumlu katkı sağlar (91).
Bu katkı, çevrenin, toplumun gelişmesini de etkiler. Bu zincirleme durum gelecek nesillerin kişiliği ve yaşantısını etkiler.
Boş zamanlarını olumlu değerlendiremeyen bireyin psikolojisi de bu durumdan olumsuz etkilenir ve içinde bulunduğu topluma da zarar verir (92).
Boş zamanları değerlendirmenin yararlarını temel olarak fiziksel, psikolojik ve sosyal yararlar olarak üç ana başlıkta toplayabiliriz (93).
2.1.6.1. Fiziksel Yararları
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte artan makineleşme ve bu makinlerin kullanımında giderek artış meydana gelmiştir. Bu aletlerin insan gücü yerine kullanılması az insan gücüyle çok iş yapılmasını sağlamış ve bu insanların fiziksel hareketlerinin de azalması sonucunu doğurmuştur. Bu hareketsizlik beraberinde birçok hastalığı da getirmektedir. Fiziksel aktiviteler bu hastalıklardan kurtulmanın en etkili yoludur (94).
Boş zamanlarda yapılan sportif etkinlikler bireyin bedenen güçlenmesine yardımcı olur. Boş zamanları değerlendirmenin sağlık alanına temel katkısı, hastalıkların önlenmesi ve sağlıklı, mutlu insanlar yaratılması açısından önemlidir (95). Spor, dans, açık ve kapalı alan eğlenceleri gibi boş zaman etkinlikleri insanların fiziksel sağlıkları için önemli ve ihmal edilemeyecek unsurlardandır. İnsanın doğumuyla birlikte vücut organları ve sistemleri gelişir ve büyümeye başlar. Yaşamın devamlılığı için yemek yeme, yürüme, çeşitli hareketlerde bulunma gibi harekete ihtiyaç vardır. Uygun bir fiziksel yapı ve fiziksel aktivite ile sağlıklı büyüme, gelişme ve yaşam devam ettirilir. Araştırmalar düzenli fiziksel aktivitenin, şişmanlık, kalp ve dolaşım sistemi hastalıkları, yüksek tansiyon, kolesterol, çeşitli kas ve eklem rahatsızlıkları vb. gibi hastalıkları önlediğini göstermiştir. Egzersizle sağlığı korumak bilimsel bir gerçekliktir (96, 97, 98). Boş zamanları olumlu etkinliklerle değerlendirme, fiziksel gelişimin yanı sıra sağlıklı bir kişilik gelişimi de sağlar, ayrıca eğlenme ve dinlenme gereksinimlerinin de bu yolla karşılanarak bireylerin yaşam bağları güçlenir ve bireyler mutlu olurlar (95).
2.1.6.2. Psikolojik Yararları
Psikolojik yarar, insanın ruh sağlığını ifade etmektedir. Ruh sağlığı kişinin kendisiyle ve çevresiyle sürekli bir denge ve uyum içinde olma durumudur. Ruhsal açıdan sağlıklı bir insanda aranan özellikler aynı zamanda olgun bir insanda aranan özelliklerdir. Ruhsal bakımdan sağlıklı, olgun insan, seven ve sevilen, davranışları tutarlı, gerçekçi, özgür, çevresiyle uyumlu ilişkiler geliştiren insan, toplumda bir yeri ve görevi olduğunun bilincinde olan insandır. Yeteneklerini belirli bir amaç doğrultusunda doğru ve verimli bir şekilde kullanır, kendine güvenir, umutsuzluğa kapılmaz, esnektir, hoşgörülüdür (99).
Değerlendirilmeyen ya da olumsuz değerlendirilen boş zamanlar bireye sıkıntı yaratmaktadır. Boş zamanı olumsuz değerlendirmek, zararlı arkadaş grupları içine girmesi, alkol, uyuşturucu madde kullanımı, ruhsal bozukluklar, hastalıklara ve türlü suçlara sebep olabilir (91). Bireylerin boş zamanlarını etkili ve verimli bir şekilde kullanabilmesi, kötü alışkanlık edinmemeleri açısından büyük önem taşır. Birey boş zamanlarını olumlu şekilde değerlendirerek fiziksel, zihinsel ve toplumsal faktörlerin bütünleşmesinden doğan bir kişilik kazanır. Boş zamanların değerlendirilmesiyle bireylerin saldırganlık eğilimleri azalabilir ve cinsel gerginlikler giderilebilir. Boş zaman faaliyetleri bireyin bir gruba, takıma veya organizasyona katılmasını ve bunun sonucunda yanlızlık hissi yaşamamasını sağlar ve bireyin bu etkinliklere katılması, dışa dönük kişilik geliştirmesine imkân sağlar (100). Birçok psikiyatrist boş zamanları değerlendirmeyi dengenin ve mutluluğun yakalanması açısından önemli görmüştür. Boş zamanları değerlendirme sadece hastalıkların önlenmesi için değil aynı zamanda psikolojik sağlığın oluşması açısından da önemlidir. Psikiyatristler, boş zamanları değerlendirmenin zihinsel ve duygusal hastalıkları önlediğine inanır (101).
2.1.6.3. Sosyal Yararları
Boş zamanlarını olumlu etkinliklerle değerlendiren bireyler, eğlenme ve dinlenme gereksinimlerini de aynı şekilde karşılayarak hayat bağlarını güçlendirir ve
bunun sonucu olarak da mutlu olurlar. Boş zaman etkinliklerine katılım sosyal ihtiyaçlarında giderilmesi nedeniyle sosyal anlamda da oldukça önemlidir (95).
İnsanlar doğal özellikleri itibarı ile sosyal özellikleri ile beraber yaratılmışlardır. İnsanlar birbiriyle olan ilişkileriyle temel fizyolojik ihtiyaçlarını karşılamanın yanı sıra katılım, kabullenme, yakınlık gibi sosyal ihtiyaçlarını da giderirler. Sosyalleşme uzun bir süreci kapsar. Boş zaman aktiviteleri, sosyalleşme için bir hizmet sürecidir. Özellikle boş zamanlarda kazanılan davranışlar bütün yaşamı etkiler. Birey Sosyalleşme sürecinde içinde yaşadığı toplumun rol beklentilerini ve değerlerini öğrenir (102). Aile ve arkadaş grupları bireyin sosyalleşme sürecinde çok önemlidir. Katılımcılar grup faaliyetleri ile sosyal ihtiyaçlarını karşılar veya karşılayacakları ortamları hazırlar. Bu bireyde kendini tanımasına yardımcı olacak bir tatmin sağlar. Kişi boş zaman faaliyetleriyle kendisi için ikinci bir kimlik oluşturma sürecine de girebilir. Boş zaman etkinliklerine katılmak birçok insanın sosyal statüsünü yükseltir (103). Sonuç olarak, boş zamanların değerlendirilmesinin birey üzerindeki olumlu etkileri topluma doğrudan veya dolaylı olarak yansıyabileceği için, boş zaman değerlendirmesinin toplumsal bir yönünün olduğu söylenebilir (94).
2.1.7. Boş Zaman Etkinliklerine Katılımı Etkileyen Sosyo-Ekonomik