BOġ ZAMANIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ (REKREASYON)

3.3. BOġ ZAMANIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ (REKREASYON)

BoĢ zamanı değerlendirme, rekreasyon terimi ile eĢ anlamlı olarak kullanılmaktadır. Kelime olarak “yeniden yaratma” anlamına gelen rekreasyon, dünyada yalnızca, yaratıcı (creative) özelliği bulunan bir varlık için söz konusudur. Bu varlık insan olduğuna göre yeniden yaratma (rekreasyon), insan ve insanın yaĢama sorunu bakımından önem taĢımaktadır. Yeniden yaratma, insanın yitirdiği, ayrı kaldığı bir doğal yanını yeniden bulma ve yaĢamasın katma çabasıdır. Yeniden yaratma (rekreasyon) genellikle boĢ zaman ya da serbest zaman olarak etkinlik içinde kullanılmaktadır (OkumuĢ, 2002: 7-8).

Rekreasyonun sözlük anlamı; insanların boĢ zamanlarında, eğlence ve spor amacı ile gönüllü olarak katıldıkları etkinlikler, Bir bölgeyi insanların eğlenme, dinlenme amacıyla kullanabilecekleri bir duruma getirme olarak tanımlanmıĢtır (http://www.tdk.gov.tr/)

1918‟de bir kavram olarak alan yazına girmiĢ olan boĢ zaman değerlendirme (rekreasyon), Amerika‟da eğitimin en önemli konusu olarak belirlenmiĢtir. Gençlerin problemlerini çözmek, toplum yaĢamına uyumlarını sağlamak demokratik ve ahlaki değerleri kazandırmak için eğitimin amacı olarak kullanılmıĢtır (Özer ve diğerleri, 2009: 237).

Günümüzde rekreasyon kavramına pek çok anlam yüklenmiĢtir. Rekreasyonun içerisinde pek çok aktiviteyi barındırdığı söylenmektedir. Rekreasyon ile ilgili çok fazla tanımlama ve açıklama yapılmıĢtır. Bunlardan bazıları Ģöyledir;

Rekreasyon; bireyin çağdaĢ ve temel ihtiyacı olarak nitelendirilen boĢ zamanı için gerekli olan faaliyetlerin, hizmetlerin hepsini içine alan bir kavramdır. Diğer bir tanım, rekreasyon, kiĢiyi hayata bağlayan dinlendirici, eğlendirici, meĢgul edici veya zevk verici olay ve iĢleri yapmak veya bu etkinliklere katılmak suretiyle ruhen ve bedenen bir canlılığı elde etmek Ģeklinde tanımlanmaktadır. Bir baĢka tanımlamada ise, rekreasyon, bireyin mesleki, ailevi ve toplumsal görevlerini yerine getirdikten sonra, özgür iradesiyle seçebileceği dinlenme, eğlenme, bilgi ve becerilerini artırma ve kendini yenileme çabalarına katılması olarak açıklanmaktadır. Rekreasyonun oldukça kapsamlı olan tanımı Ģu Ģekilde yapılmaktadır;“Ġnsanın yoğun çalıĢma yükü, rutin hayat tarzı veya olumsuz çevresel etkilerden tehlikeye giren veya olumsuz etkilenen bedeni ve ruhi sağlığını tekrar elde etmek, korumak veya devam ettirmek,

35

aynı zamanda zevk ve haz almak amacıyla, kiĢisel doyum sağlayacak tamamen çalıĢma ve zorunlu ihtiyaçlar için ayrılan zaman dıĢında kalan bağımsız ve bağlantısız boĢ zaman içinde, isteğe bağlı ve gönüllü olarak ferdi veya grup içinde seçerek yaptığı etkinliklerdir”.

Rekreasyon kavramını açıklayıcı ifadeler Ģunlardır;

Rekreasyon boĢ zamanda yapılır. ĠĢ değildir. Kâr gayesi taĢımaz.

Rekreasyonda kiĢi; gönüllü olarak ve tamamen kendi arzusu ile katıldığı etkinliklerde bulunur.

Rekreasyon faaliyetleri katılana zevk veren, mutlu eden ve neĢelendiren bir tarzda olur.

Rekreasyon faaliyeti kiĢisel ve toplumsal fayda sağlar.

Toplumsal değerlere aykırı değildir. Yemek yemek, uyumak gibi hayati önem taĢımaz.

Rekreasyon aktivitelerinde bireyler bazı doyumlara ulaĢırlar. Bunlar; arkadaĢ edinme, heyecan, deneyim, baĢarı duygusu, yaratma zevki, hoĢlanma, zihinsel güç kullanma, dayanıklılık, duygusal deneyim vs. gibi duygulardır. Rekreasyon faaliyetlerinin fiziki sağlığının geliĢmesi yeni arkadaĢlar edinmesi, yeni bilgiler öğrenmesi, günlük monotonluğun giderilmesi, kendine güven hissinin artması, ruhsal sağlığının geliĢmesi, zekâ geliĢimine katkı sağlaması ve liderlik vasıflarının kazanılması gibi pek çok faydasından söz edebiliriz. Rekreasyon sayesinde bireylerin birçok olumsuz duygusu giderilebilinir (Karakullukcu, 2009: 32-36)

BoĢ zamanı değerlendirme, dünyadaki çoğu ülkelerde önemli bir konu haline gelmiĢtir. Çünkü her yaĢtan insanların fiziksel ve zihinsel olarak dinlenmeye ihtiyaçları vardır (Sağlam Saföz, 2008;13).

EndüstrileĢme hareketiyle beraber bireyler daha fazla boĢ zamana sahiptir. Ama teknolojinin geliĢmesi sebebiyle, teknoloji insanları daha fazla meĢgul etmeye baĢlamıĢtır. Ama yinede teknolojik geliĢmeler ve sanayileĢme insan gücü ihtiyacını azalttığı için, insanların boĢ zamanlarında artıĢ olmaktadır. Ġnsanların bu boĢ zamanlarında kendileri için bir Ģeyler yapması, güç tazelemesi ve yenilenmesi imkânı vardır. Bunun için insanlar çalıĢma zamanına verdikleri önemin yanında çalıĢma dıĢı zamana da önem vermelidirler (Terzioğlu ve Yazıcı, 2003: 3).

36

BoĢ zamanın iyi bir Ģekilde değerlendirilmesi, bireyin ruh sağlığının dengeli olması, sağlıklı bir kiĢilik geliĢtirmesi, olumlu toplumsal iliĢkiler kurabilmesi, duygusal canlılık ve enerji kazanması için önemli olmaktadır. Rekreasyon eylemi, bireylerin ve toplumun, birçok nedenle ortaya çıkan stresten kurtulmasında, insanın fizyolojik ve psikolojik sağlığını korumasında, yaĢamsal öneme sahip bir faaliyettir (Sağlam Saföz, 2008; 14).

BoĢ zamanı değerlendirme sayesinde insanlar çalıĢma hayatlarının getirmiĢ olduğu tek düzelikten kurtulurlar, yaratıcılıklarını kullanırlar, kendilerine güvenleri gelir, kiĢilikleri geliĢir, sosyal çevreleri zenginleĢir vs. (OkumuĢ, 2002: 8).

Rekreasyonu, diğer faaliyetlerden ve kavramlardan ayıran, birçok araĢtırmacı tarafından da kabul edilen temel özellikleri vardır. Bu özellikler Ģunlardır (Çetinkaya, 2008: 16);

1. Rekreasyon faaliyetlerinin seçimi gönüllü olmalıdır. 2. Özgürlük hissi verir.

3. Faaliyetlere devam ve iĢtirak etme zorunluluğu bulunmamalıdır. 4. Rekreasyon, boĢ zamanda yapılır.

5. Her yaĢtaki ve cinsteki insanların faaliyetlere katılmalarına imkân verir. 6. Rekreasyon faaliyetlerinde “inisiyatif” kiĢinin kendisine bırakılmalıdır. 7. Rekreasyonel faaliyetler, her türlü açık ve kapalı alanlar ile her mevsim ve iklim Ģartlarında uygulanabilmektedir.

8. Rekreasyon bir faaliyeti gerektirir.

9. Rekreasyon çok çeĢitli faaliyetler içerir.

10. Rekreasyon haz ve neĢe sağlayan bir faaliyettir. 11. Rekreasyon evrensel olarak uygulanmaktadır.

12. Rekreasyon, kiĢinin kendisini ifade edebilme ve yaratıcı olabilmesine imkân sağlayıcı faaliyetler içermelidir.

13. Rekreasyonun her kiĢiye göre bir amacı vardır.

14. Rekreasyonel faaliyetlerin katılımcıya kiĢisel ve toplumsal özellikler kazandırması beklenir.