Bled Antlaşması’nın Getirdikleri

Paktın imzalanması sonrasında vaziyetin işlerlik kazanmasını sağlamak amacıyla Atina’da paktın askeri görüşmeleri yapılmaya başlanmıştır. Türkiye’nin Genelkurmay Başkanı, Yunanistan Genelkurmay Başkanı ve Yugoslavya’dan bazı askeri yetkililer bir araya gelerek bazı görüşmeler yapacaklardır343.

Üçlü işbirliğinin sürdürülmesi sürecinde diğer bir mutabık kalınan konu iletişim alanında olmuştur. Bu vesile Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında 19 Mart 1955 tarihinde Belgrat’ta imzalanan Balkan Posta ve Telekomünikasyon

339 _{“Balkan Askeri İttifakı Kimseye Müteveccih Değildir”, Akşam Gazetesi, 13 Ağustos 1954 Cuma,} s. 7.

340 _{Durmuş Yalçın vd., a.g.e., s. 479.} 341 _{Sander, a.g.e., s. 110,111.}

342 _{Bulut, a.g.m., s. 55; Sakin-Salep, a.g.e., s. 211.}

343 _{“Üçlü Balkan İttifakı Askeri Görüşmeleri Atina’da Başlıyor”, Milliyet Gazetesi, 14 Ağustos 1954} Cumartesi, s. 1.

Mahdud Birliği Mukavelesi ile bu sağlanmaya çalışılmıştır344_{. Yine Balkan Paktı’nın}

imzalandığı yıldönümü olan 28 Şubat 1955 tarihinde yapılacak olan toplantılara katılmak üzere Talebe Federasyonu’nun davetlisi olarak Yunan Milli Talebe Birliği’ne mensup heyet Türkiye’ye gelmiştir345_.

Bled Antlaşması ile ilgili konularda görüşmek üzere üç devletin Genelkurmay Başkanları 5 Nisan 1955 tarihinde Belgrat’ta toplanarak gerekli görüşmeleri yapacaklardır. Bu hususta yapılan görüşmeler neticesinde ittifak çerçevesinde ortak kararlar alınarak savunma konusunda görüş birliğine varmışlardır346_.

Bled Antlaşması gereğince yapılacak olan Dışişleri Bakanları toplantısı 28 Şubat–2 Mart 1955 tarihlerinde Ankara’da yapılmıştır. Bu vesile ile Yugoslav bakan Popoviç, Yunan bakan Stefanopoulos Ankara’ya gelmişlerdir347_{. Toplantının ilk}

günü Adnan Menderes Türkiye’nin dış politikası, Ortadoğu siyaseti hakkında bilgiler vermiştir. Popoviç ise Yugoslavya’nın Batı ve Sovyet politikalarından bahsederek Tito’nun Uzak Doğuya yaptığı ziyaretler hakkında bilgi vermiştir. Stefanopoulos ise Yunanistan’ın dış politikası ve Kral Paul’un Avrupa ziyaretleri hakkında açıklamalar yapmıştır348_{. Devam eden toplantılar sonucunda İstişare Meclisi’nin kurulmasına}

karar verilmiştir. Samimiyet ve karşılıklı güven sürecinde devam etmiş olan bu toplantıda yapılmış olan işbirliğinin çeşitli sahalarda yarattığı ilerlemeden de bahsedilmiş ayrıca ekonomik konuları görüşmek amacıyla üçlü iktisat konferansının yapılmasına karar verilmiştir. Bunun haricinde de Balkan Etüdleri Enstitüsü kurulmasının planlanması için üç devletin yetkililerinin komisyon oluşturulması kararlaştırılmıştır349_{. Balkan İstişare Meclisi’nin işleyişi açısında pakta üye devletler}

kendi meclislerinde 20 vekilin üye seçilmesini kabul etmişlerdir. Oluşturulan bu meclis paktın konseyinde çeşitli girişimlerde bulunabilecek, konseyde çeşitli hallerde

344 _{BCA, Fon Kodu: 30-18-1-2, Yer Numarası: 140-61-3.}

345 _{“Balkan Talebe Toplantısı Pazar Günü Başlıyor”, Milliyet Gazetesi, 25 Şubat 1955 Cuma, s. 2.} 346 _{“Türk-Yunan-Yugoslav Askeri Heyetleri Toplantısı”, Milliyet Gazetesi, 3 Nisan 1955 Pazar, s. 7;} Sakin-Salep, a.g.e., s. 216.

347 _{“Balkan Konseyi”, Akşam Gazetesi, No: 13078, 28 Şubat 1955 Pazartesi; Sakin-Salep, a.g.e., s.} 217.

348 _{“Balkan Paktı Vekiller Konseyi Dün Toplandı”, Milliyet Gazetesi, 1 Mart 1955 Salı, s. 7.}

349 _{“Balkan İstişari Meclisi Kuruluyor”, Milliyet Gazetesi, 3 Mart 1955 Perşembe, s. 7; Sander, a.g.e.,} s. 112; “Balkan Paktı Toplantıları Sonunda Çıkarılan Tebliğ”, Akşam Gazetesi, No: 13081, 3 Mart 1955 Perşembe, s. 1.

meclisten görüş talep edebilecektir350_{. İstişare Meclisi Antlaşması, Ankara’da}

imzalanan Dostluk ve İşbirliği Antlaşması ile Bled’te imzalanan antlaşmaya dayanan işbirliğini etkin hale getirmek için imzalanmıştır. Bu vesile ile kurulmuş olan mecliste barış ve güvenliği daha da tesis etmeyi taraflar kabul etmiştir. Netice olarak imzalanan Balkan İstişari Meclisinin Teşkiline Mütedair Anlaşma’nın maddeleri şu şekildedir:

1- Kurulan bu meclis tarafların ortak organıdır.

2- Meclisin görevi imzacı devletlerin esenliğini, ortak menfaatlerini, devletler arasında işbirliğini sağlayacak bütün imkânları tetkik edecektir. Meclis amaçlarına ulaşmak için Daimi Konsey aracılığıyla tavsiyelerini ve tekliflerini sunacaktır. Meclis daha genel konularda da görüş bildirebilir.

3- Daimi Konsey, kurulan bu meclisin görüşünü almakta faydalı göreceği meseleleri de bu meclisin araştırmasını isteyebilir.

4- Meclisin görevleri İstişari mahiyettedir. Meclisin bütün teklif, tavsiye ve kararları almak için her milli heyetin toplantıda bulunan üyelerinin çoğunluğu olması gerekmektedir.

5- Meclis mümasil kuruluşlarla ilişkiler kurabilecektir.

6- Meclis, taraf devletlerin kendi meclislerinden seçeceği 20 vekilden oluşur. Ayrıca meclisler yedek üye seçebilirler. Bir üyenin kendi meclisindeki görevi sona erdiği zaman İstişari Meclis’teki görevi de sona erer.

7- Daimi Konsey üyeleri, meclisin çalışmalarına katılabilir ve oy vermeksizin söz alabilirler.

8- Meclis üyeleri taraf ülkelerin muafiyet ve ayrıcalıklarından yararlanırlar. Anlaşmanın 10. maddesi uyarınca burada bahsedilen kişilerde bu muafiyetlerden faydalanması için taraf devletler anlaşma yapacaklardır.

9- Meclisin ikişer yıllık görev süreleri sonunda 6. madde uyarınca yeni tayinler yapılır. Üyeler yeniden seçilebilirler. Meclis taraf devletlerin hükümetinde veya başka şehrinde yılda bir kere toplantı yapar. Meclis gerekli hallerde olağanüstü toplanır.

10- Bu anlaşmanın yürürlüğe girmesinin ardından taraflar meclisin statüsünün en geç bir ay süresinde hazırlanması için Üçlü Komisyon atayacaklardır. Bu statünün onaylanmasının ardından meclis en kısa sürede ilk toplantısını yapacaktır. Meclis anlaşma ve statü çerçevesinde nizamnameleri tespit edecektir.

11- Daimi Konsey, İstişari Meclis’e danışarak veya meclisin teklifi üzerine ortak kararla bu anlaşmada değişikliğe gidebilir. Değişiklik taraflarca kendi anayasaları dâhilinde onaylanır ve son onayın ardından yürürlüğe girer. Onay sürecinde devletler diğer devlete bunu ileteceklerdir.

12- Ankara Antlaşması’nın 9. maddesi ve Bled Antlaşması’nın 12. maddesi uyarınca bu antlaşmalara katılacak her devlet bu meclisin üyesi olacaktır.

13- Bu antlaşma, Ankara ve Bled Antlaşmaları süresince yürürlükte kalacaktır. 14- Bu antlaşma tarafların kendi anayasaları çerçevesinde onaylanacak ve son onayın ardından yürürlüğe girecektir. Tasdiknameler Yunanistan Dışişleri Bakanlığı’na verilecektir. Bu antlaşma üç nüsha halinde ve Fransızca olarak kaleme alınmıştır. Taraflara ise bir nüsha verilmiştir351_.

3.4. CELAL BAYAR’IN YUGOSLAVYA ZİYARETİ VE İKİLİ